Een beschouwing waarin de bijdrage en de waarde van het sociaal werk bij het bevorderen van empowerment kritisch wordt beoordelen. Er wordt gereflecteerd op eigen beeldvorming, gedachten, gevoelens, normen en waarden.
In het afgelopen jaar heb ik niet alleen mijn kennis over de doelgroep ouderen vergroot,
maar ben ik ook met een ander perspectief naar hen gaan kijken. Sinds ik werkzaam ben bij
de Keurslager, zie ik veel ouderen voorbij komen waarbij het lijkt alsof zij weinig sociale
contacten hebben.
Zo was er een mevrouw in de winkel die in tranen uitbarstte toen ik aan haar vroeg of alles
goed met haar ging. Ze vertelde mij dat die vraag al een hele tijd niet meer aan haar was
gesteld. Ze is weduwe en mede door de coronapandemie ziet zij vrijwel niemand. Voor deze
situatie heb ik al mogen ervaren dat veel mensen het waarderen wanneer je oprechte
interesse toont. Eerder zag ik deze mevrouw als iemand zonder moeilijkheden en als iemand
die sterk in haar schoenen staat. Tijdens het gesprek was zij ineens zo kwetsbaar, zo
breekbaar. Ik besefte mij weer erg goed dat veel ouderen zich net zo kunnen voelen als zij.
Daarnaast wordt in mijn ogen eenzaamheid bij ouderen niet hetzelfde beoordeeld als bij het
jongere deel van de maatschappij. Bij ouderen wordt eenzaamheid vaak als normaal gezien
of als iets wat er nu eenmaal bij hoort, terwijl bij jongeren dit niet het geval is; hoe komt dit?
De vraag is dan ook: welke bijdrage en waarde heeft het sociaal werk bij het bevorderen van
de empowerment van eenzame ouderen?
Empowerment
Spierts et al. (2017) stelt dat het empoweren van iemand gebeurt op micro-, meso- en
macroniveau. Een kwetsbare oudere wordt dus in zijn kracht gezet op individueel, collectief
en samenlevingsniveau. Al deze niveaus staan volgens hem in verbinding met elkaar.
Op individueel niveau wordt er gekeken naar de persoon an sich. Een sociaal werker heeft
hier bijvoorbeeld als doel het versterken van het geloof in eigen krachten. Wanneer een
eenzame oudere meer gaat geloven in eigen krachten, zal hij of zij meer toenadering zoeken
naar de sociale omgeving waardoor de eenzaamheid wellicht verminderd kan worden.
Op collectief niveau streeft Spierts naar versterking met de sociale omgeving en
ondersteunende organisaties en op politiek samenlevingsniveau draait het om participatie en
sociale inclusie.
Daarnaast stelt Penninx (2015) dat empowerment draait om het bieden van
maatschappelijke participatie. Hij zegt dat het meedoen met de rest van de maatschappij,
een houvast biedt voor het eigen leven. Een professional die vanuit empowerment werkt,
zorgt volgens hem voor een toename van eigenwaarde en aspiraties.
Machielse (2016) zegt dat het empoweren van ouderen altijd gepaard gaat met
zelfredzaamheid. Voornamelijk bij kwetsbare ouderen is de kwaliteit van leven en zingeving
die centraal staat. Het uitgangspunt is immers dat iedereen zo veel mogelijk onafhankelijk
leeft, om op deze manier zo goed mogelijk met de maatschappij mee te kunnen bewegen.
Kwetsbaarheid
Als sociaal werker is het belangrijk te beseffen dat een probleem zich meestal uit op
meerdere leefgebieden. Volgens Spierts et al. (2017) werkt een probleem op het ene domein
namelijk door in een ander domein. Een situatie als deze wordt ook wel multiproblematiek
genoemd.
Spierts stelt dat er in het sociaal werk met drie verschillende perspectieven naar het thema
kwetsbaarheid gekeken wordt.
Allereerst kan er door een bio-psychologische lens naar kwetsbaarheid gekeken worden.
Hierbij speelt afhankelijkheid een grote rol. Denk aan ouderen die door een lichamelijke
, beperking niet meer zelfstandig kunnen wonen en daardoor afhankelijk zijn van de thuis- of
mantelzorg. Als ander voorbeeld kan een ingrijpende, emotionele gebeurtenis die tot
kwetsbaarheid kan leiden. Wanneer een oudere bijvoorbeeld eenzaamheid ervaart door het
verlies van een partner, heeft dit een negatieve impact op zijn of haar leven. Wanneer een
oudere kinderen heeft gekregen kan dit positieve impact hebben op het leven, omdat hij of zij
zich dan wellicht minder eenzaam voelt.
Ook kan door de sociaal-agogische lens gekeken worden. Vanuit dit perspectief wordt er
gericht op de veerkracht van mensen. Er kan hier worden afgevraagd hoeveel
aanpassingsvermogen en capaciteit iemand heeft om toch welzijn te bereiken.
Wanneer we door de sociologisch-politieke lens kijken zien we dat er een ongelijke verdeling
in de maatschappij is wanneer het gaat om bepaalde voorrechten die aan een groep wordt
toegekend. Dit laat zien dat de groepen die niet bevoorrecht zijn, kwetsbaarder in de
samenleving staan. Zij hebben bijvoorbeeld een lager opleidingsniveau. Op sociaal niveau
kan zich dit uiten in de hoeveelheid zorgtaken die iemand heeft. Onderzoek van Tonkens et
al., (2017) laat zien dat hoger opgeleiden zorgfaciliteit vanuit de overheid beter benutten dan
de lager opgeleiden. Eenzame ouderen die behoren tot de groep zonder privileges, hebben
wellicht minder de mogelijkheid om contact te maken met anderen. Dit kan het geval zijn
omdat zij minder mobiel zijn óf omdat zij de sociale contacten zelf niet durven op te zoeken.
Volgens het RIVM (z.d.) worden ouderen als kwetsbaar beschouwen wanneer zij niet meer
over autonomie beschikken. Het RIVM (z.d.) stelt dat iemand zowel op fysiek, cognitief,
sociaal en psychisch vlak kwetsbaar kan zijn. Zo zou dit bij ouderen met een
migratieachtergrond, een laag opleidingsniveau, een compliceerde gezondheidstoestand en
een seksuele diversiteit meer voorkomen. De kwetsbaarheid neemt bijvoorbeeld toe
wanneer er bij een oudere fysieke of mentale beperkingen opspelen en de sociale omgeving
langzamerhand steeds meer wegvalt.
Normatieve professionaliteit
Volgens Penninx (2015) draait het bij normatieve professionaliteit om de belangen van de
cliënt en de professional. Kenmerkend hiervan is dat een sociaal werker kritisch het eigen
handelen bekijkt en dit altijd moet kunnen verantwoorden en evalueren. Zo zouden dillema’s
besproken kunnen worden met collega’s of iemand hoger op wanneer dit nodig is.
Daarnaast beschrijft Kunneman (2013) dat er normen en waarden zijn die behoren tot
bepaald vakgebied en cultuur. Ook zijn er normen en waarden die voortkomen uit de
professional zijn eigen leefomgeving en cultuur. Hij legt de nadruk op het belang van het
reflecteren, heroverwegen en het ontplooien van deze waarden. Dit zou voor een eenzame
oudere kunnen betekenen dat er rekening wordt zijn of haar socialisatie en denkwijzen.
De normatieve professionalisering staat volgens Buitink en Steenmeijer (2018)
in verbinding met de beroepscode van het sociaal werk. Deze ondersteunt de sociaal
werkers namelijk bij dagelijkse werkzaamheden en de afweging in het ‘juist’ handelen.
Volgens de beroepscode handelt een sociaal werker ‘juist’ vanuit het belang van de
maatschappij en maken professionals zelfstandige keuzes.
De beroepscode geeft volgens hen niet exact aan wat iemand moet doen, maar is een
handige leidraad in een moreel dilemma. Deze leidraad wordt ook gebruikt in het werk met
eenzame ouderen. Sociaal werkers moeten keuzes bespreken en evalueren, wat ervoor
zorgt dat de kwaliteit van het professionele werk wordt gewaarborgd.
Als sociaal werker kun je geneigd zijn om eenzaamheid bij ouderen op te lossen door de
oudere in contact te brengen met anderen. Echter kun je dan wellicht voorbij gaan aan de
behoeften van de oudere zelf. Eenzaamheid heeft niet altijd te maken met te weinig sociale
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lanadevries. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.98. You're not tied to anything after your purchase.
