Samenvatting van het boek Gezondheidspsychologie (4e editie). De volgende hoofdstukken van dit boek worden behandeld: 10, 11, 12, 13, 14, 15 en 16. Dit is verplichte stof voor het vak Stress & Gezondheid.
, Hoofdstuk 10
Stress, gezondheid en ziekte: theorie
10.1: Concepten van stress
Stress is een toestand van druk of belasting die ontstaat als de aanpassingsmogelijkheden in een
bepaalde levenssituatie worden overschreden.
Stress wordt meestal op een van de volgende manier onderzocht: als reactie op een stimulus
(stressor) als gebeurtenis buiten het individu; als psychologische interactie tussen een stimulus of
gebeurtenis en de cognitieve en emotionele kenmerken van het individu; of als lichamelijke of
biologische reactie.
Een stimulus (stressor) is een stimulus of factor die stress kan veroorzaken.
Stress als reactie op een stimulus
Wanneer stress wordt gezien als reactie op een externe stimulus, concentreren onderzoekers zich op
de stressvolle gebeurtenis zelf en de externe omgeving; mensen schrijven de spanning toe aan een
gebeurtenis. Onderzoekers denken dat ze de gebeurtenis en de eigenschappen ervan kunnen
definiëren en objectief meten; ze labelen de gebeurtenis en bepalen verschillende aspecten van de
gebeurtenis, zoals nabijheid. Stressoren kunnen catastrofale gebeurtenissen zijn (aardbeving of
overstroming) of belangrijke levensgebeurtenissen (werkloos worden of trouwen).
Een levensgebeurtenis is een gebeurtenis in iemands leven die als positief of als negatief kan worden
ervaren, maar waarvoor op z’n minst enige aanpassing nodig is van de betrokkene.
Theoretische benadering van levensgebeurtenissen (life events)
Holmes en Rahe stellen dat levensgebeurtenissen niet op zichzelf staan, maar cumulatieve effecten
sorteren; dus hoe meer levensgebeurtenissen iemand heeft meegemaakt, hoe groter de kans is dat
er problemen met de lichamelijke gezondheid bestaat. Door de beoordeling die aan elke
levensgebeurtenis werd toegekend te middelen en de resultaten naar ernst te rangschikken, is een
schaal opgesteld die bekendstaat als social readjustment rating scale of SSRS met waarden op een
schaal van 11 (kleine vergrijpen) tot 100 punten (maximum). De waarden worden life change units of
LCU’s (eenheden van levensveranderingen) genoemd. Onderzoekers ontdekten dat het risico op
gezondheidsklachten toenam bij een hogere LCU-score.
Retroperspectief onderzoek is onderzoek waarbij de metingen of waarnemingen al verricht zijn en
de onderzoeksobjecten gegeven voordat de studie ervan gebeurt.
Bij prospectieve studie wordt eerst een steekproef van onderzoeksobjecten getrokken en worden
daarop metingen of waarnemingen gedaan.
Brown en Harris ontwikkelden een zorgvuldiger benadering waarin de LEDS (Life Events and
Difficulties Scale) in een semigestructureerde interview door een getrainde interviewer wordt
uitgevoerd. De beoordelaar scoorede de gebeurtenissen op mate van ernst in termen als ‘’gevaar’’ of
‘’verlies’’ in de context van de gebeurtenis, maar zonder emotionele beïnvloeding. Deze methode
heeft geleid tot een afname van de incidentie van het rapporteren van ernstige
levensgebeurtenissen.
, Omgevingssensitiviteitsgen is ene gen dat mogelijk de emotionele en gedragsmatige respons van
een persoon beïnvloedt bij blootstelling aan stressvolle gebeurtenissen.
Het moderatoren van de stresservaring is een variabele die de relatie tussen twee andere variabelen
(in dit geval de stressor en de stresservaring) beïnvloedt.
Dagelijkse ergernissen
Dagelijkse ergernissen zijn irritante, frustrerende, beangstigende eisen die kenmerkend zijn voor
dagelijkse interactie met de omgeving. In tegenstelling tot grote levensgebeurtenissen is voor
dagelijkse ergernissen geen grote aanpassing nodig door de persoon die ze meemaakt.. Kanner
ontwikkelde een instrument om dagelijkse ergernissen te beoordelen. Ze ontdekten dat ergernissen
ene sterk verband vertoonden met negatieve geestelijke en lichamelijk gevolgen. Uit onderzoek
bleek dat levensfase van invloed was op hoe zowel ergernissen als meevallers werden waargenomen
en gewaardeerd. Ook werd er een sekseverschil ontdekt; in tegenstelling tot mannen vertoonden
vrouwen niet alleen na ergernissen stress, maar ook na positieve voorvallen.
Stress als transactie
Stress wordt ook gezien als een subjectieve ervaring, die door een objectieve waarnemer kan worden
beschouwd als al dan niet passend bij de situatie die de reactie oproept. Of een gebeurtenis als dan
niet als stressor wordt beleefd, is een kwestie van beoordeling. Richard Lazarus en collega’s stelden
het zogenoemde cognitieve, transactionele stressmodel op. Volgens Lazarus is stress een gevolg van
de interactie tussen iemands eigenschappen en beoordeling, de externe of interne gebeurtenis
(stressor) en de interne of externe hulpmiddelen waarover iemand beschikt. Motivationele en
cognitieve variabelen worden als centraal beschouwd.
Onder arousal wordt de activatietoestand van het centrale en autonome zenuwstelsel verstaan.
Activatie van het centrale zenuwstelsel (met name van hersenfuncties) houdt verband met de mate
van mentale alertheid of bewustzijn.
Een afstandelijke reactie houdt het innemen van een afstandelijk, vaak wetenschappelijk standpunt
over een gebeurtenis of stimulus in, met als doel activering van de emoties te verminderen.
Een ontkenningsreactie is het innemen van een standpunt waarbij alle negatieve implicaties van een
gebeurtenis of stimulus worden ontkend. Als dit onbewust gebeurt, wordt dit als een
afweermechanisme beschouwd.
Het model van Lazarus stelt dat mensen beginnen met een proces van beoordeling wanneer de met
een nieuwe of veranderende omgeving te maken krijgen; primaire beoordeling en secundaire
beoordeling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rbfaber. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.71. You're not tied to anything after your purchase.
