Summary
Samenvatting Mens en Werk 2
- Course
- Institution
Samenvatting Mens en Werk 2
[Show more]
Seller
Followlenagerardts
Content preview
MENS EN WERK 2Introductie arbeidsrecht
Arbeidsrecht = een onderdeel van het sociaal recht en omvat de rechtsregels die betrekking hebben
op individuele en collectieve arbeidsverhoudingen.
Toepassingsgebieden arbeidsrecht
Van toepassing op WNs uit de particuliere sector
Zelfstandigen vallen buiten het arbeidsrecht
Het Belgisch arbeidsrecht heeft enkel geding ten overstaan van werknemers die in België zijn
tewerkgesteld.
Opdeling arbeidsrecht
Het individueel arbeidsrecht
o Rechtsregels die de individuele arbeidsrelatie beheersen
Het collectief arbeidsrecht
o Geheel van regels dat de collectieve verhoudingen tussen werkgevers(organisaties)
en werknemersorganisaties kanaliseert. Het sluiten van een collectieve
arbeidsovereenkomst is daarvan een van de belangrijkste toepassingen;
De arbeidsreglementering
o verzamelnaam voor een zeer uiteenlopende reeks van beschermende regels waarvan
de niet-naleving tot strafvervolging kan leiden, zoals het verbod op kinderarbeid;
Het sociale handhavingsrecht
o de organisatie van het toezicht op de naleving van de rechtsregels
Bronnen arbeidsrecht
Nationaal
o Wetgeving
honderden wetten waarin bepalingen zijn opgenomen die de relatie tussen
werkgever en werknemer beheersen.
Omvat ook koninklijke besluiten, ministeriële besluiten, decreten, en zo
meer.
De regelgeving op het arbeidsrechtelijk vlak nog steeds een federale
bevoegdheid
intussen een aantal arbeidsrechtelijke aangelegenheden aan de
gemeenschappen en de gewesten overgedragen (erkenning
uitzendbureaus)
o Rechtsspraak
Beslissing gemaakt in een rechtszaak
België heeft eigenlijk geen wet die het stakingsrecht expliciet erkent
Uit een arrest van het Hof van Cassatie van 21 december 1981 vloeit
echter voort dat werknemers het recht hebben om het werk neer te
leggen, zonder dat ze daarvoor een sanctie kunnen oplopen.
o Rechtsleer
Rechtsspraak en wetgeving spreken niet voor zich -> verduidelijking nodig
Commentaar op wetgeving en rechtsspraak
Interpretatie van wetgeving en rechtsspraak
Rechtsvergelijking
1
, Zelfstandige, niet bindende rechtsbron
Op zijn eigen verschijningsvorm van het recht
Niet bindend voor burgers, bestuur of rechter
o MAAR Bepaalde opinies van rechtsgeleerden vinden af en
toe weerklank bij de rechtscolleges.
o Zij beïnvloeden op die wijze de rechtspraak en uiteindelijk
mogelijk zelfs de wetgever.
o Partijen kunnen zelf regels maken
Bijvoorbeeld: arbeidsreglement
In een aantal gevallen kunnen partijen zelf regels maken waaraan zij zich
moeten houden
Omvat regels die de partijen, maar meestal alleen de werknemers, moeten
naleven.
o Conventionele recht
Dat is het recht dat de partijen zelf creëren
Schoolvoorbeeld: collectieve arbeidsovereenkomst
Internationaal
o Het betreft normen van:
de Verenigde Naties
de Internationale Arbeidsorganisatie
de Raad van Europa
de Europese Unie
o Wanneer een nationale rechtsregel conflicteert met een internationale rechtsregel,
kan deze laatste prevaleren -> aan bepaald vereisten voldoen
Alleen bepalingen die voldoende duidelijk zijn, kunnen directe werking
hebben en voor een nationale rechter worden aangevoerd
o Verticale directe werking = tussen particulieren en het land
Particulier ten overstaan van de staat kan beroep doen op Europese
rechtsregel.
o Horizontale directe werking = tussen partiuclieren onderling
Particulier ten overstaan van een particulier kan beroep doen op Europese
rechtsregels
2
,Naleving
In een geschil tussen werkgever en werknemer kan de rechtzoekende zich wenden tot de
bevoegde rechtscolleges:
1. Arbeidsrechtbank: eerste aanleg
rechtbank met de meest uitgebreide bevoegdheden,
13 rechtbanken (provinciaal)
Secties:
o De burgerlijke rechtbank: is bevoegd voor alle geschillen waarvoor de
wetgever geen andere rechtbank van eerste aanleg uitdrukkelijk bevoegd
heeft verklaard.
o De correctionele rechtbank: is bevoegd voor alle wanbedrijven, zoals
diefstal, aanranding van de eerbaarheid, oplichting, enz.
o De jeugdrechtbank is bevoegd voor de meeste burgerlijke en strafzaken in
verband met minderjarigen.
o De familierechtbank is bevoegd voor zowat alle geschillen die betrekking
hebben op het familieleven, op enkele zeldzame uitzonderingen na.
o De strafuitvoeringsrechtbank ziet toe op de uitvoering van de straffen.
2. Arbeidshoven: hoger beroep
Als een van de partijen het oneens is met een beslissing van de arbeidsrechtbank,
kan deze in beroep gaan bij het arbeidshof.
5: Gent, Brussel, Antwerpen, Luik en Bergen
3. Hof van Cassatie
Het Hof van Cassatie is het hoogste rechtscollege.
Gaat na of een 'in laatste aanleg gewezen' vonnis of arrest de wet schendt of een
rechtsregel miskent.
o Zo ja, dan vernietigt het Hof van Cassatie de bestreden beslissing en verwijst
het de zaak naar een ander rechtscollege. Dit moet dan opnieuw over de
grond van de zaak oordelen.
Een cassatieberoep is een bijzondere rechtspleging (geen derde aanleg).
1: Brussel
3 kamers:
o de eerste kamer behandelt de burgerlijke zaken;
o de tweede kamer behandelt de strafzaken;
o de derde kamer behandelt de sociale zaken.
Europees Hof voor de Rechten van de Mens
Individuen, groepen, organisaties en landen kunnen een klacht indienen tegen een lidstaat
Beroep doen op het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens
Geen instelling van de Europese Unie maar van de Raad van Europa, waar bijna 50 landen bij
zijn aangesloten.
Verzoekschriften, bijvoorbeeld:
o opsluiting van psychiatrische patiënten
o rechten van gevangenen
o het afluisteren van telefoongesprekken
3
, o homo-rechten
o persvrijheid
o lijfstraffen
o voogdij over kinderen
o gezinshereniging
o uitzettingskwesties
De uitspraken van het Hof zijn definitief (er is geen hoger beroep mogelijk) en bindend voor
de betrokken staten.
Voldoen aan voorwaarden:
o Indiener moet persoonlijk en direct het slachtoffer zijn van een schending van een
fundamenteel recht dat is vastgelegd in het EVRM of in één van de protocollen
hierbij.
o De klacht moet gericht zijn tegen een publieke instantie (wetgever, administratieve
overheid, rechterlijke instantie). Klachten tegen personen of particuliere organisaties
worden niet door het EVRM in behandeling genomen.
o Bedoeld als 'laatste redmiddel'. Het Hof neemt een verzoekschrift slechts in
behandeling als alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput.
o Verzoek moet worden ingediend binnen zes maanden na de definitieve nationale
beslissing.
Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten (binnen de federale overheidsdienst
Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
Toezicht op:
o reglementair en collectief arbeidsrecht
o bedrijfsorganisatie (ondernemingsraad)
o afwijkingen inzake kinderarbeid
o de taalwetgeving in ondernemingen
o de naleving van de sociale zekerheidsreglementering door werkgevers.
Eenheidsstatuut
Vanaf 1 januari 2014
(Gelden voor alle werknemers met een overeenkomst van onbepaalde duur)
arbeiders en bedienden krijgen dezelfde regels voor de berekening van de opzeggingstermijn
opzeggingstermijnen van arbeiders en bedienden alleen nog afhankelijk van anciënniteit (periode dat
wn’er bij dezelfde wg’er in dienst is). Statuut (arbeider of bediende) en loon spelen dus geen rol meer.
de carensdag en proefperiode zijn afgeschaft
carensdag
Duurde de arbeidsongeschiktheid van een arbeider minder dan veertien dagen? Dan kreeg hij de
eerste dag, de carensdag, niet uitbetaald. Noch door de werkgever, noch door het ziekenfonds.
Met het eenheidsstatuut vervalt de carensdag. Arbeiders krijgen net als bedienden een gewaarborgd
loon vanaf de eerste dag arbeidsongeschiktheid.
4
,Proefperiode
Bij tijdelijke, uitzend- of studentenarbeid gelden de eerste drie arbeidsdagen als proeftijd. Tijdens die
periode mag elke partij zonder opzeg of vergoeding de overeenkomst beëindigen.
Outplacement wordt nu anders geregeld
Outplacement = begeleidingstraject -> ondersteunen bij vinden nieuwe job
Ontslaat u een werknemer met een opzeggingstermijn van minstens 30 weken of een vergoeding die
daarmee overeenkomt? Dan bent u vanaf het eenheidsstatuut verplicht om hem outplacement aan
te bieden. Uitzonderingen zijn ontslag door herstructurering of om dringende redenen.
Heeft een werknemer die volgens deze nieuwe regeling geen recht heeft op outplacement? Dan
krijgt hij dat toch vanaf:
minstens 45 jaar
minstens 1 jaar ononderbroken anciënniteit
geen ontslag door dringende redenen
Aanbod na ontslag moet binnen de 15 dagen na einde arbeidsovereenkomst gegeven worden.
Werknemer heeft dan 1 maand tijd om in te stemmen.
Arbeidsreglementering
Arbeidsreglement
o De algemene arbeidsvoorwaarden en informatie over de werking en de organisatie
van het werk
o Reeks verplichte vermeldingen (o.a. uurrooster, dringende redenen tot verbreking +
straffen, EHBO informatie, info m.b.t. vakantie, …)
o Strikte procedure voor het opstellen en het wijzigen van het arbeidsreglement
Duur en rusttijden
o “normaal”:
de arbeidsduur beperkt is tot 8 uren per dag 38 uren per week op jaarbasis
arbeidsweek: van maandag tot zaterdag
's nachts wordt niet gewerkt
Feestdagen respecteren
Uitvoering
o Verplichtingen werknemer
zijn werk zorgvuldig, eerlijk en nauwkeurig te verrichten op de tijd, plaats en
wijze zoals is overeengekomen
te handelen volgens de bevelen en de instructies die hem worden gegeven
zich ervan te onthouden fabrieksgeheimen, zakengeheimen of geheimen in
verband met persoonlijke of vertrouwelijke aangelegenheden, waarvan hij in
de uitoefening van zijn beroep kennis kan hebben, bekend te maken of
daden van oneerlijke concurrentie
zich te onthouden van al wat schade (veiligheid) kan berokkenen,
arbeidsgereedschap en de ongebruikte grondstoffen in goede staat terug te
geven
5
, o Verplichtingen werkgever
Ter beschikking stellen van voor uitvoering nodige hulpmiddelen en
materialen
Zorgen dat arbeid verricht kan worden in behoorlijke omstandigheden mbt
zijn veiligheid en gezondheid
het loon te betalen op de overeengekomen wijze, tijd en plaats
de nodige tijd te geven voor geloofsplichten en burgerlijke verplichtingen
zorg en aandacht te wijden aan het onthaal van de werknemers en van de
jeugdige werknemers in het bijzonder
te zorgen voor het arbeidsgereedschap evenals voor de persoonlijke
voorwerpen die in bewaring moeten worden gegeven
de werknemer behoorlijk te huisvesten en gezond en voldoende voedsel
verstrekken ingeval verbintenis om hem kost en inwoning te verschaffen
Uitstroom
Uitstroom ≠ ontslag
Ontslag = handeling waarbij een van de partijen expliciet de wil uit om de arbeidsovereenkomst te
beëindigen
Einde van de arbeidsovereenkomst:
Dood van een van de partijen
Opzegging
Ontslag om dringende reden
Ontslagbescherming en bijzonder procedures
Ontslag en herstructurering van de onderneming
Vanaf 1 april 2014 heeft elke ontslagen werknemer uit de privé-sector het recht om van zijn
werkgever de concrete redenen te kennen die tot het ontslag hebben geleid.
Uitstroom = werknemer verlaat de organisatie, kan door:
Vrijwillig: andere job
Gedwongen: ontslag
Situationeel: pensioen
Paritaire comités
Wat?
o Overlegorgaan tussen werknemer en werkgever
Wie?
o Per bedrijfstak
o Bevat gelijk aantal vertegenwoordigers van de grote vakbonden (werknemers) en
van de werkgeversorganisatie
Opdrachten?
o Sluiten van collectieve arbeidsovereenkomst en uitvoering ervan
o Geschillen tss wg’er en wn’er voorkomen of oplossen
o Advies geven aan nationale arbeidsraad en regering
6
,Collectieve arbeidsovereenkomst
Wat?
o Schriftelijke overeenkomst waarin afspraken omtrent arbeidsvoorwaarden staan
o Bijvoorbeeld: loon, toeslagen, opzegtermijn werktijden, pensioen, enz.
o Geldt voor een grote groep
Wie sluit een CAO af?
o 1 of meer werkgevers, 1 of meer werkgeversorganisaties en 1 of meer
werknemersorganisaties (vakbonden)
Drie soorten:
o De intersectorale cao’s
opgesteld op niveau van nationale arbeidsraad
afspraken gelden voor alle bedrijfstakken door heel het land
o De bedrijfstak cao’s
sectorale cao, afspraken voor 1 sector
opgesteld door 1 of meer werkgeversorganisatie en 1 of meer
werknemersorganisatie (paritaire comité)
geldt enkel voor de bedrijven en werknemers vertegenwoordigd door de
partijen die CAO afgesloten hebben
o De ondernemings-cao's
Afspraken gelden enkel binnen bedrijf
Opgesteld door een werkgever en 1 of meer werknemersorganisatie
Feestdagen
Principe: De werknemer mag tijdens tien feestdagen per jaar niet worden tewerkgesteld en
de werkgever is gehouden deze niet gepresteerde dagen te betalen.
Wanneer een feestdag valt op een zondag of gewone inactiviteitsdag dan moet deze dag
vervangen worden
Indien zondagsarbeid -> kan werknemer tijdens een feestdag tewerkgesteld worden, maar
heeft dan recht op inhaalrust
Verloven
Er zijn veel omstandigheden in het privé-leven die toelaten verlof te nemen:
Ieder met specifieke regelgeving
Welzijn op het werk
Definitie
Geheel van factoren mbt de arbeidsvoorwaarden waarin het werk wordt uitgevoerd.
Prevalentie
Jaarlijks sterven >4000 werknemers als gevolg van arbeidsgerelateerde ongevallen
7
, > 3 miljoen werknemers ernstig ongeval op het werk
25 % van de werknemers stelt dat het werk een overwegend negatief effect heeft op hun
gezondheid.
veel menselijk leed
hoge kosten voor werkgevers en de sociale zekerheid
Welzijnswet
= De wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
werk
= de basiswet op het vlak van de veiligheid en de gezondheid op het werk
Bij problemen kan de werknemer zich richten tot de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur.
Geldig voor elke werkgever vanaf in dienst nemen van 1 werkgever
Praktijk: ingewikkelder: grootte onderneming en aard werken bepalen welke richtlijnen je
moet volgen
8
,Welzijnswet dekt 7 domeinen
Veiligheid op het werk
Bescherming gezondheid werknemer
Psychosociale aspecten van het werk
o Professionele risico’s die psychische/lichamelijke schade kunnen berokkenen
o Bv.: burn-out, stress, pesterijen, alcoholmisbruik, geweld, ongewenst seksueel
misbruik enz.
Ergonomie
o Arbeidsomstandigheden die tot chronische lichamelijke klachten leiden
o Bijvoorbeeld:
- Fysiek belastend arbeid (Lasten dragen, verplaatsen personen)
- langdurig beeldschermwerk
- slecht ontwikkelde machines
- rechtstaand werken
- een verkeerde houding aannemen
- zeer repetitieve handelingen uitvoeren
o Arbeidsomstandigheden aanpassen aan werknemer zodat vorm van belasting
uitgeschakeld wordt of beperkt wordt
Arbeidshygiëne
Verfraaiing van de werkplaatsen
o Inrichting en afwerking werkplaats
o Bv.: slechte verluchting, te warm/te koud, geluidsoverlast, enz.
Milieu
Inhoud
elke werkgever moet een welzijnsbeleid voeren
elke werkgever moet beschikken over een Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op
het werk
externe diensten voor controles op de werkplaats
regeling betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk, waaronder stress,
geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk
maatregelen om herhaling van ernstige arbeidsongevallen te voorkomen
…
Risicoanalyse
Gebeurt in 3 fases:
Identificeren van gevaren
Vaststellen en bepalen van risico’s
Evalueren van risico’s
Doel? Vaststellen van preventiemaatregelen
maatregelen die tot doel hebben risico's te voorkomen;
maatregelen die tot doel hebben schade te voorkomen;
maatregelen die tot doel hebben schade te beperken.
Komt samen in het Globaal preventieplan en jaarlijks actieplan
9
, Arbeidsongeval
= elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de
arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt.
= Of een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk
Onderscheid:
lichte ongeval: geen loonverlies of werkongeschiktheid -> kleine verzorging nodig (pleister)
normaal ongeval: letsel behandeld door arts of gespecialiseerde kennis
ernstig ongeval: dodelijke afloop of ernstig letsel met al dan niet blijvende gevolgen
(brandwonden, vergiftiging, enz.)
Elk ongeval moet worden onderzocht.
Internationaal
Vrij verkeer van werknemers (EU-burgers)
Het vrij verkeer = een fundamentele vrijheid binnen de Europese Unie (Verdrag van Rome)
EU-burgers hebben het recht om:
o werk te zoeken in een ander EU-land
o in dat land te werken zonder een werkvergunning
o in dat land te wonen als ze er werken
o er te verblijven, ook als ze er niet meer werken
o dezelfde behandeling te krijgen als burgers van dat land op het gebied van werk,
arbeidsomstandigheden en alle andere sociale en fiscale voordelen
Het verblijfsrecht wordt uitgebreid tot de gezinsleden van de werknemer.
≠ detachering -> bedrijf dat tijdelijk een werknemer uitleent, die dan voor een beperkte periode
naar het buitenland moet gaan, maar die wel nog sociaal verzekerd is in eigen land
Prevalentie
o 2/3 komt terug na verhuizen
o Van alle EU-verhuizers, werkende leeftijd, woont er 26% in Duitsland, 20% in UK en 28% in
Spanje, Italië of Frankrijk
o Verhuizen vooral in begin van hun carrière -> 75% is onder 35 jaar
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lenagerardts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now