Summary
Samenvatting sociale filosofie en ethiek
- Course
- Institution
Volledige samenvatting sociale filosofie en ethiek!
[Show more]
Seller
Followcharlinecasier
Reviews received
Content preview
Inhoud1. Algemene inleiding..................................................................................................................4
1.1 Indeling van de wijsbegeerte en plaats van de sociale en ethische filosofie...................4
1.2 Structuur van de wereld en plaats van de sociale en de ethische filosofie......................4
1 De verlichting en haar actualiteit.............................................................................................5
2 De actualiteit van de verlichting..............................................................................................5
2.1 Eerste stelling....................................................................................................................6
2.2 Grondslagen van het verlichtingsdenken.........................................................................7
2.2.1 De culturele grondslagen...........................................................................................7
2.2.2 Antropologische grondslag : het Renaissance humanisme.......................................8
2.3 Historisch- filosofisch kader van het verlichtingsdenken.................................................9
2.3.1 De Engelse verlichting................................................................................................9
2.3.2 De Franse Verlichting...............................................................................................11
2.4 De Verlichting..................................................................................................................11
2.4.1 Kennis is macht........................................................................................................11
2.4.2 De logica van het bestaan........................................................................................11
2.4.3 Emancipatie..............................................................................................................12
2.4.4 Humanisering van het christendom.........................................................................12
2.4.5 Mensenrechten........................................................................................................12
2.5 De actualiteit van de verlichting.....................................................................................12
2.5.1 Opstand tegen het gezag.........................................................................................12
2.5.2 Rationalisme.............................................................................................................13
2.5.3 Emancipatie..............................................................................................................13
2.5.4 Humanisering van het christendom.........................................................................13
2.5.5 Mensenrechten........................................................................................................13
2.5.6 LAatste stelling.........................................................................................................14
3. De moderne sociale filosofie: het traditionele verhaal........................................................14
3.1 Hobbes............................................................................................................................14
3.1.1 Inleiding....................................................................................................................15
3.1.2 Wat maakt het sociaal- politieke mogelijk?.............................................................15
3.1.3 Waarom is het sociaal-politieke noodzakelijk?........................................................15
~1~
, 3.1.4 Voorwaarden voor vrede en veiligheid....................................................................18
3.2 JJ Rousseau......................................................................................................................19
3.2.1 De natuurtoestand...................................................................................................20
3.2.2 Het sociaal contract.................................................................................................21
3.2.3 Beginselverklaring....................................................................................................21
3.2.4 opvoeding.................................................................................................................23
3.3 Alexis de Tocqueville.......................................................................................................24
3.3.1 Uitgangspunt............................................................................................................24
3.3.2 Democratie als maatschappelijke toestand.............................................................24
3.3.3 Democratie als politieke vorm.................................................................................29
3.4 KArl marx.........................................................................................................................30
3.4.1 Dialectisch materialisme..........................................................................................31
3.4.2 Aliënatie en zelfrealisatie.........................................................................................32
3.4.3 Historisch materialisme...........................................................................................33
3.4.4 Het kapitalisme........................................................................................................35
4. Wat is ethiek?........................................................................................................................38
4.1 Relativiteit van goed en kwaad.......................................................................................38
4.2 Vrijheid en verantwoordelijkheid...................................................................................39
4.3 Om van ethiek te kunnen spreken… = mogelijkheidsvoorwaarden...............................39
4.3.1 Gevoeligheid............................................................................................................39
4.3.2 Reflectie...................................................................................................................39
4.4 deugden..........................................................................................................................40
4.5 Driedeling van de moraal of ethiek.................................................................................40
4.5.1 Moreel......................................................................................................................40
4.5.2 immoreel..................................................................................................................40
4.5.3 Amoreel....................................................................................................................40
5. Enkele belangrijke richtingen binnen de ethische filosofie..................................................40
5.1 De klassieke ethiek: aristoteles of het deudzame leven.................................................40
5.1.1 Teleologische ethiek................................................................................................41
5.1.2 Geluksethiek.............................................................................................................41
5.1.3 Deugdenethiek.........................................................................................................42
5.1.4 Politieke ethiek.........................................................................................................43
~2~
, 5.2 De utilitaristische ethiek.................................................................................................43
5.2.1 David Hume als wegbereider...................................................................................44
5.2.2 De eigenlijke utilitartische ethiek............................................................................44
5.3 De rationalistische ethiek van immanuel kant................................................................46
5.3.1 Autonome ethiek.....................................................................................................46
5.3.2 MAxime en praktische wet......................................................................................47
5.3.3 Hypothetische en categorische imperatief..............................................................47
5.3.4 De categorische imperatief als basis voor het morele handelen............................48
5.3.5 Vrijheid.....................................................................................................................49
5.3.6 Goed en kwaad........................................................................................................49
6. Dansen op een slappe koord? Over ethiek, recht en deontologie.......................................50
6.2 Recht en moraal..............................................................................................................50
SOCIALE FILOSOFIE EN ETHIEK
~3~
,1. ALGEMENE INLEIDING
1.1 INDELING VAN DE WIJSBEGEERTE EN PLAATS VAN DE SOCIALE EN ETHISCHE
FILOSOFIE
1. Wat kan ik kennen?
2. Wat moet ik doen?
3. Wat mag ik hopen?
4. Wat is de mens?
Vlaanderen sterk onder de invloed van de omschrijving van E. Vermeersch: filosofie als
wachtkamer voor de wetenschap, een vorm van denken die vragen behandelt die nog niet
door de wetenschap konden beantwoord worden.
Sterke (neo-)positivistische inslag: sterke klemtoon op wetenschap en
technologie/techniek
Wijsbegeerte = vorm van kennisverwerving die ontstaat wanneer men geen vrede meer
neemt met de mythische, magische of dogmatische aanpak
De filosofie stelt kritische vragen (bv. Hoe zit de wereld in elkaar?) => wijsbegeerte deelt zich
in aantal probleem- of studiegebieden op
Zie mindmap !
1.2 STRUCTUUR VAN DE WERELD EN PLAATS VAN DE SOCIALE EN DE ETHISCHE
FILOSOFIE
Hoe complex men de wereld ervaart, hij kan heel eenvoudig worden gestructureerd rond 3
relaties :
1. Mens (ethiek)
2. Mens en/of mens (politiek)
3. Mens => natuur (economie)
MENS : zelfrelatie, hoe de mens zich ten aanzien van zichzelf kan gedragen (zelfzorg
centraal)
MENS EN MENS: wederkerige afhankelijkheidsrelatie (studiegebied: politieke of sociale
filosofie) Hoe kunnen we het beste samenleven?
MENS EN NATUUR: éenzijdige afhankelijkheidsrelatie, de mens is afhankelijk van de natuur
(heeft grondstoffen nodig om te kunnen overleven), terwijl dit omgekeerd niet het geval is
(studiegebied: economie)
DEEL 1: SOCIALE FILOSOFIE IN DE MODERNE TIJD
~4~
, +> 1500 (einde middeleeuwen) tot 1970
+> Fundament van de moderne tijden : de periode van de verlichting, die het logisch
resultaat is van de Renaissance als breuklijn met de duistere Middeleeuwen
1 DE VERLICHTING EN HAAR ACTUALITEIT
Zelf nagaan wat er overblijft van de Verlichting (vorig jaar examenvraag!)
2 DE ACTUALITEIT VAN DE VERLICHTING
Europa: opgedeeld in ‘naties’ (ook uitvloeisel van Verlichting/Romantiek) => ‘nationalisme’
als ideologie
Kant = hoogtepunt van de Verlichting
Kernwoorden: rationaliteit, vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid, vrijheid van onderzoek,
antidogmatisch, wetenschap, technologie, vooruitgang, tolerantie?? Politieke partijen?
De Verlichting: situering
Moeilijk om exacte data te geven, maar hier toch een aantal opties:
Verlichting: (i) historische periode en (ii) als een geheel van ideeën.
i. Periode binnen de moderniteit (= De Moderne Tijd of de Nieuwste Tijd), na de
Middeleeuwen.
ii. Zijn we nog modernen? Wanneer eindigt de moderniteit (na WOII, na de
jongerenrevoluties (mei ’68 in Frankrijk, na het uitéénvallen van de Sovjet-Unie))
Dé eeuw van de Verlichting was de 18de eeuw (l’âge des philosophes)
Start van de Verlichting kan gezien worden als de start van de wetenschappelijke revolutie
(in 1543: De revolutionibus orbium celestium (Copernicus)) of tussen de dood van de Franse
Zonnenkoning Louis XIV en de Franse revolutie (1789).
Ook op theoretisch vlak: onduidelijk wat precies de theoretische inhoud van de Verlichting
is.
Filosofie: Descartes (ik twijfel/denk dus ik ben): twijfel dus scepticisme, rationalisme
en ook dualisme. Locke en Hume: scepticisme en sciences of man, Spinoza: eenheid
ipv dualisme, ook Kant. Radicale in vraagstelling van evidenties.
Wetenschappen en technologie: Newton als zeer belangrijke figuur. Allerlei nieuwe
ontdekkingen en inzichten: bv CO2
~5~
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charlinecasier. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now