Samenvatting Beginselen van het Nederlandse staatsrecht - Hoofdstuk 1 Inleiding
804 views 2 purchases
Course
Beginselen van de democratische rechtsstaat
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Book
Beginselen van het Nederlands staatsrecht
Samenvatting Beginselen van het Nederlandse staatsrecht, 18e druk.
Hoofdstuk 1 omvat:
1. De benadering van het begrip staat
2. Verdeling van de staatsmacht over verschillende organen
3. Grondregels van een democratische staatsorganisatie
4. Democratie, rechtsstaat en historische ontwikkling
5. Hist...
Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.1 Benadering van het begrip staat
1.1.1 Staat, dwang en gezag
Staat
Een organisatie die met voorrang boven andere organisaties effectief gezag
uitoefent over een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied.
Gezag
Dwang dat door bevoegde organen uitgeoefend wordt. Gelegitimeerde dwang.
[ZTV] Rechtsregels van het staatsrecht
De regels die betrekking hebben op de organisatie van de met gezag beklede
organen en de grenzen van hun gezag.
[ZTV] Kenmerken van een staat
- Erkenning door andere staten is geen vereiste, maar een aanwijzing dat de
staat effectief gezag uitoefent. (Externe soevereiniteit).
- Mogelijkheid van toepassing van dwang ter handhaving van de
gemeenschapsnormen.
[ZTV] Kenmerken van het staatsgezag in de middeleeuwen
- Het gezag in de West-Europese landen was een persoonlijk recht van de
vorst.
- Het gezag was overdraagbaar, kon in een huwelijksgemeenschap worden
ingebracht en was meestal erfelijk.
- Wat voor de vorst gold, gold voor de hoge ambtenaren, de adel.
1.1.2 Machiavelli
- Door de opkomst van de kooplieden werd de rechtvaardigheid van het
gezag als persoonlijk recht in twijfel getrokken.
- De vorst wordt orgaan en symbool van de staat. Het wordt niet meer als
een natuurlijke zaak aanvaard dat de vorst zijn gezag als een hem
persoonlijk, toekomend, verhandelbaar vermogensbestanddeel beschouwt.
- Niet de gemeenschap maar het individu werd de basisvorm van de
maatschappij.
- Gezag is het tegendeel van vrijheid, het beperkt de vrijheid van het
individu.
1.1.3 Rousseau’s Contrat social’
- Het gezag is uit de vrijheid afgeleid. Zij maakt het mogelijk de
beperkingen, door gezag aan de individuele vrijheid gesteld, te
aanvaarden, omdat het beperkingen zijn, die bij het contrat social de vrije
individuen zichzelf hebben opgelegd.
- Dilemma: de vrijheid van het individu, door dwanguitoefening te
handhaven.
- Het individu heeft de staat nodig om zijn vrijheid te waarborgen, maar
tegelijkertijd heeft hij het gevoel dat daardoor zijn vrijheden worden
beperkt.
[ZTV] Compromis
Staatsrecht is een compromis tussen individuele vrijheid en dwang van de
gemeenschap.
, Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht
Hoofdstuk 1 Inleiding
[ZTV] Hedendaagse staatsleer
Gelijkwaardigheid: Elke burger is gelijkwaardig en heeft recht op gelijke invloed
op het staatsbestuur.
1.2 Verdeling van de staatsmacht over verschillende organen
[ZTV] Directe democratie is niet haalbaar
Omdat een vergadering van zeer grote aantallen personen niet alleen niet
redelijk tot besluiten kan komen, maar ook omdat bij een zo grote hoeveelheid
mensen niemand zich werkelijk voor de genomen besluiten verantwoordelijk
voelt.
[ZTV] Twee problemen directe democratie
1. De aanwezigheid van grote groepen permanent buiten hun vaderland
verblijvende vreemdelingen, die van het nationale kiesrecht in het land
van vestiging zijn uitgesloten.
2. Ook personen die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, zijn
uitgesloten van het kiesrecht.
1.2.1 Representatie en verdeling van gezag
- De verhouding tussen de burgers en de staat: hij is aan de ene kant
soeverein, die de bestuurders, de uitvoerders van zijn wil, mede aanwijst;
hij is aan de andere kant onderworpen aan het mede door hemzelf
ingestelde gezag.
- Afwegingen van belangen en hun prioriteit via een procedure en een
organisatie gezag
- Inspraak is nuttig, omdat het duidelijk maakt welke tegenstrijdige belangen
er in het spel zijn en hoe zwaar die voor de betrokkenen wegen.
1.2.2 Onvermijdelijkheden van gezag
- Een beslissingsprocedure, gezag, in onvermijdelijk.
- Gevaar: het gezag wordt overgedragen aan een kleine groep mensen, ligt
bij dit kleine aantal de uitsluitende beoordeling?
- Welk belang moet prevaleren, zal door het gezag moeten worden
uitgemaakt en aan de beslissing zal door bedreiging met
dwangmaatregelen eventueel kracht moeten worden bijgezet.
1.2.3 Checks and balances
De verdeling van het gezag over verschillende organen waarbij gestreefd
moet worden naar evenwicht. Om dat evenwicht te bereiken moet er een
verdeelsleutel tussen verschillende organen gevonden worden.
1.2.3.1 Checks and balances in het huidige staatsrecht (verwerping
Montesquieu)
- De taak van de regering is veel breder dan alleen het uitvoeren van
wetten maar omvat ook zelfstandige bevoegdheid van de regering.
- De drie belangrijkste organen in de staat opereren niet onafhankelijk
van elkaar.
De vaststelling van wetten is de taak van de regering
en het parlement samen.
Het bestuur is de taak van de regering, maar de
regering staat bij de uitoefening daarvan onder
voortdurende controle van het parlement.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller taess. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
