Hoofdstuk 1: Economische kenmerken van belastingheffing
1.1
De belastingleer staat permanent in de belangstelling, op alle
terreinen van het maatschappelijk leven komt men in aanmerking
met de belastingheffing. Mensen leven samen in gemeenschappen,
welke collectieve voorzieningen en beslissingen vereist. De
collectiviteit heeft een prijs en die prijs wordt betaald door de
gemeenschap door middel van belastingen.
Collectieve goederen/ groepsgoederen zijn goederen die ter
beschikking staan aan alle personen die deel uitmaken van de
gemeenschap. Omdat het moeilijk is een individuele prijs te maken
voor die goederen moeten alle personen van de gemeenschap er
belasting voor betalen. Het gevaar van collectieve goederen is het
zogenaamde liftersgedrag, wat inhoudt dat burgers profiteren van
de collectiviteit maar geen belasting betalen.
Voorbeeld: een dijk. De dijk houdt het water tegen voor iedereen,
ook de mensen die niet meebetalen.
Individuele goederen zijn goederen die wel door middel van het
marktmechanisme op basis van particulier initiatief kunnen worden
voortgebracht. Particuliere ondernemers zijn de traditionele
aanbieders van individuele goederen. Individuele goederen worden
door de markt geleverd en je betaalt er individueel belasting over.
Voorbeeld: het kopen van een fiets of een auto.
Quasi-collectieve goederen zijn goederen en diensten die,
evenals individuele goederen, individuele nuttigheid hebben en op
de markt verhandelbaar zouden zijn. Om beleidsmatige redenen
worden deze goederen voortgebracht alsof het collectieve goederen
zijn.
Voorbeeld: het onderwijs en de wegen.
1.2
Doelstellingen van de economische politiek:
Redelijke inkomensverdeling
Aanvaardbare economische groei
Door middel van subsidies en milieu investeringsaftrek.
Volledige werkgelegenheid
Evenwicht op de betalingsbalans
Financieringstekort, BTW in de bouw sector.
Stabiel prijspeil
Bescherming van het fysieke leefmilieu
Het gewicht dat aan de afzonderlijke doelstellingen van de
economische politiek wordt toegekend is naar tijd en plaats
verschillend ingevuld. De beleidsinstrumenten die de bewindslieden
, ter beschikking staan, zijn in te delen in twee categorieën, gericht
op de geldstroom (financiële sfeer) of gericht op de regulering
van de goederenstroom (reële sfeer). De belastingheffing heeft
invloed op beide sferen.
1.3
De belastingheffing heeft verschillende functies:
1. Budgettaire functie
De belastingheffing is primair een middel tot bekostiging en
verdeling van de collectieve lasten. Het is een klassieke functie. De
belasting wordt geheven ter bekostiging van de overheidsuitgaven.
De ideale situatie is de samenleving waarin de burger zich zodanig
identificeert met het gemeenschapsbelang, dat hij trouwhartig de
gevraagde belasting afdraagt (voorbeeld: collectes).
2. Instrumentele functie
De belastingheffing is inzetbaar als instrument in de beleidsvorming
van de overheid. De belastingheffing fungeert dan als stuurgeld.
Belastingheffing wordt gebruikt aan het algemeen economische
politiek. Deze nevendoelen zijn steeds meer toegenomen.
Belastingheffing als instrument van overheidsbeleid kwam in de
geschiedenis al eerder voor. Binnen de instrumentele functies
bevinden zich nog drie functies:
2.1 Allocatieve functie
Via de belastingheffing probeert de overheid invloed uit te oefenen
op de
samenstelling (allocatie) van de productie- en consumptiepatronen.
Bij belastingsubsidies moet je denken aan aftrekposten,
vrijwellingen en tarieffaciliteiten. Het zijn dus eigenlijk
tegemoetkomingen. Belastingsubsidies zijn ingevoerd om een
beleidsdoelstelling te verwezenlijken.
Voordelen van belastingsubsidies:
- Het institutionele fiscale kader is automatisch beschikbaar.
- De belastingsubsidie heeft een doelgerichte werking en is daardoor
effectiever en gaat gepaard met een minder groot weglekeffect dan
bij generieke maatregelen het geval is.
- Het belastingadvieswezen zal de vereiste expertise van nature
ontwikkelen.
Nadelen van de belastingsubsidies:
- Hogere inkomensgroepen hebben meer voordeel van de subsidie
dan de lagere inkomensgroepen (progressieve tariefstructuren).
- Uitzonderingsbepalingen maken het systeem ingewikkelder.
- Parlementaire controle op belastingsubsidies minder dan bij een
afzonderlijke subsidiemaatregel.
- De effectiviteit van de belastingsubsidie is minder goed meetbaar.
2.2 Stabilisatiefunctie
Via de belastingheffing kan de overheid invloed uitoefenen op een
gelijkmatig verloop van de economische bedrijvigheid. De
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Mariska0506. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.89. You're not tied to anything after your purchase.