ROBOTS EN EENZAAMHEID
ONDER OUDEREN
Naam: Jelle van Eijk
Studentnummer: xxxxxxx
Vak: Arbeid, burgerschap en sociale participatie
Datum: 25 oktober 2021
(2193 woorden)
, Inleiding
Zo’n tweeënhalf jaar geleden kopte Visser (2019) op de website van Trouw: ‘Knuffe-
len met een zorgrobot helpt tegen eenzaamheid’. Bij het horen van ‘robots’ denkt men al snel
aan futuristische films, maar toch wordt er in het nieuws regelmatig gesproken over de ont-
wikkeling en toepassing ervan in de praktijk.
Volgens de gezondheidsmonitor 2020 van de GGD’en, het CBS en het RIVM voelt 11
procent van de Nederlandse volwassenen zich ernstig eenzaam (RIVM, z.d.). Tussen de leef-
tijdscohorten 18 tot 34 en 65 tot 74 schommelt het totale percentage eenzamen tussen de 44,6
procent en 46 procent. Vanaf 75 jaar is het percentage eenzamen echter hoger. Van de 75-
plussers voelt 56 procent zich eenzaam, terwijl dit voor de 85-plussers bijna 66 procent is
(Volksgezondheidenzorg.info, z.d.). Eenzaamheid is een maatschappelijk probleem, aange-
zien het fysieke en emotionele welbevinden erdoor wordt aangetast (Uchino, 2006).
Volgens het CBS zal het aantal 80-plussers in de komende decennia aanzienlijk toene-
men: van zo’n 800 duizend in 2021 naar tussen de 1,5 en 2,6 miljoen in 2050 (CBS, 2021). In
2009 werd al voorspeld dat het aantal 80-plussers vanaf 2025 sterk zou oplopen, wat kan wor-
den gezien als dubbele vergrijzing (Van Duin, 2009).
Uit onderzoek van Knapen et al. (2021) blijkt dat de eenzaamheid onder ouderen tij-
dens de coronapandemie is gestegen. Zij tonen aan dat 49 procent van de ouderen in het voor-
jaar van 2019 matig of sterk eenzaam was. In het voorjaar van 2020 was dit gestegen naar 62
procent.
Het blijkt dus dat ouderen vaker eenzaam zijn, dat het aantal ouderen de komende de-
cennia toeneemt en dat een pandemie zoals corona voor nog meer eenzaamheid onder deze
doelgroep zorgt. Tegelijkertijd kenmerkt de 21e eeuw zich door technologische ontwikkelin-
gen, wat me doet afvragen wat deze ontwikkelingen kunnen betekenen op het gebied van een-
zaamheid bij ouderen.
In dit essay geef ik antwoord op de vraag: hoe kunnen robots bijdragen aan het tegen-
gaan van eenzaamheid bij ouderen? Om deze vraag te beantwoorden zal ik eerst ingaan op het
konvooi-model van Antonucci et al. (2014), het eenzaamheidsmodel van De Jong Gierveld
(1998), de verschillen tussen emotionele en sociale eenzaamheid en licht ik toe wat een soci-
ale robot precies is. Daarna beschrijf ik op basis van de theorie waar deze sociale robots aan
moeten voldoen om eenzaamheid bij ouderen te verminderen.
1
ONDER OUDEREN
Naam: Jelle van Eijk
Studentnummer: xxxxxxx
Vak: Arbeid, burgerschap en sociale participatie
Datum: 25 oktober 2021
(2193 woorden)
, Inleiding
Zo’n tweeënhalf jaar geleden kopte Visser (2019) op de website van Trouw: ‘Knuffe-
len met een zorgrobot helpt tegen eenzaamheid’. Bij het horen van ‘robots’ denkt men al snel
aan futuristische films, maar toch wordt er in het nieuws regelmatig gesproken over de ont-
wikkeling en toepassing ervan in de praktijk.
Volgens de gezondheidsmonitor 2020 van de GGD’en, het CBS en het RIVM voelt 11
procent van de Nederlandse volwassenen zich ernstig eenzaam (RIVM, z.d.). Tussen de leef-
tijdscohorten 18 tot 34 en 65 tot 74 schommelt het totale percentage eenzamen tussen de 44,6
procent en 46 procent. Vanaf 75 jaar is het percentage eenzamen echter hoger. Van de 75-
plussers voelt 56 procent zich eenzaam, terwijl dit voor de 85-plussers bijna 66 procent is
(Volksgezondheidenzorg.info, z.d.). Eenzaamheid is een maatschappelijk probleem, aange-
zien het fysieke en emotionele welbevinden erdoor wordt aangetast (Uchino, 2006).
Volgens het CBS zal het aantal 80-plussers in de komende decennia aanzienlijk toene-
men: van zo’n 800 duizend in 2021 naar tussen de 1,5 en 2,6 miljoen in 2050 (CBS, 2021). In
2009 werd al voorspeld dat het aantal 80-plussers vanaf 2025 sterk zou oplopen, wat kan wor-
den gezien als dubbele vergrijzing (Van Duin, 2009).
Uit onderzoek van Knapen et al. (2021) blijkt dat de eenzaamheid onder ouderen tij-
dens de coronapandemie is gestegen. Zij tonen aan dat 49 procent van de ouderen in het voor-
jaar van 2019 matig of sterk eenzaam was. In het voorjaar van 2020 was dit gestegen naar 62
procent.
Het blijkt dus dat ouderen vaker eenzaam zijn, dat het aantal ouderen de komende de-
cennia toeneemt en dat een pandemie zoals corona voor nog meer eenzaamheid onder deze
doelgroep zorgt. Tegelijkertijd kenmerkt de 21e eeuw zich door technologische ontwikkelin-
gen, wat me doet afvragen wat deze ontwikkelingen kunnen betekenen op het gebied van een-
zaamheid bij ouderen.
In dit essay geef ik antwoord op de vraag: hoe kunnen robots bijdragen aan het tegen-
gaan van eenzaamheid bij ouderen? Om deze vraag te beantwoorden zal ik eerst ingaan op het
konvooi-model van Antonucci et al. (2014), het eenzaamheidsmodel van De Jong Gierveld
(1998), de verschillen tussen emotionele en sociale eenzaamheid en licht ik toe wat een soci-
ale robot precies is. Daarna beschrijf ik op basis van de theorie waar deze sociale robots aan
moeten voldoen om eenzaamheid bij ouderen te verminderen.
1
