Volledige samenvatting van het vak Publiek Recht. Modeltrajectjaar 1 sociaal werk - academiejaar . Aantal pagina's: 41. Behaald resultaat m.b.v. deze samenvatting (eerste zittijd): 18/20.
Publiek Recht – samenvatting 2021-2022 Opstal Miranda
HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
1.1. WAT IS RECHT?
‣ Recht is niet per rechtvaardig → rechtvaardigheid is een subjectief begrip
WAAROM IS RECHT BELANGRIJK?
‣ Recht ordent de maatschappij → vermijden van chaos
‣ Regelgeving: rust creëren (weten welke regels gevolgd moeten worden om iets te bereiken)
Recht moraal
‣ Moraal is gericht op de geestelijke vervolmaking van de mens als individu
‣ Niet afdwingbaar
‣ Juridische regels kunnen soms moreel zijn: vb. abortus kwestie, euthanasie
Recht godsdienstige regels
‣ Godsdienstige regels = regels van een soort opperwezen die de relatie tussen God en de
mensen moeten regelen
‣ Worden soms als wet ingesteld: vb. de sharia
‣ Verschil met moraal:
o Moraal is echt innerlijk, zeer individueel (vb. moreel tegen abortus: eens mee betogen)
o Godsdienstige regels gaan verder! (vb. godsdienstig tegen abortus: echt implementeren
naar eigen gedrag, vb. een hoofddoek dragen of een kruisje dragen, ...)
DEFINITIE:
Recht = het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, in een bepaalde gemeenschap gelden en op
haar gezag zijn vastgesteld
‣ Geheel van regels: tussen de mensen & het apparaat dat deze regels maakt (vb. de overheid)
‣ Op een bepaald tijdstip: recht varieert in tijd en in context
‣ In een bepaalde gemeenschap / plaats
‣ Op haar gezag vastgesteld: recht heeft een dwingend karakter (vb. corona maatregelen)
Geheel van regels:
1) Gebodsbepalingen: “je moet” 4) Louter technische regels: leggen
o Opkomstplicht: geen stemplicht plichten op met het oog op uniformiteit
o Leerplicht: vanaf 5 jaar o Dagvaarding, identiteitskaart,
o Aangifteplicht van geboorte akten van burgerlijke stand
o Dienstplicht: opgeschort in 1994 5) Individuele beslissingen: geen algemene
o Belastingplicht draagwijdte
2) Verbodsbepalingen: dingen die je niet mag doen o Vonnissen of arresten,
o Verbod op bigamie bouwvergunningen, benoemingen
o Oneerlijke handelspraktijken: vb. winkel lokt klanten met producten die ze niet hebben,
o Het strafrecht
3) Verlofbepalingen: je mag kiezen of je het gebruikt
o Indexering van woninghuur
o Huwelijksrecht: huwelijksstelsels (scheiding van goederen, …)
1
,Publiek Recht – samenvatting 2021-2022 Opstal Miranda
Variëren in tijd en plaats:
Recht varieert in tijd en plaats
1789: Franse Revolutie → afrekening met de middeleeuwen
‣ Liberté, égalité et fraternité = vrijheid, gelijkheid en broederschap → basis voor nieuwe
politieke richtingen
Liberalisme: streven naar zoveel mogelijk vrijheid van het individu
‣ Partijen: Open VLD, LDD, MR, Spirit, …
Liberté
‣ 1831: hoofdstuk ‘Rechten en Vrijheden’ in de Grondwet
‣ Stokpaardje doorheen de jaren: belastingverlaging
Christen Democratie: christelijke opvattingen, oog voor gemeenschap en
naastenliefde
‣ Partijen: CD&V, CDH
‣ Onze samenleving is doordrongen van het christendemocraten
gedachtengoed: vb. verbod op bigamie, echtscheidingsrecht,
‣ Kantelpunt: 1990 abortuskwestie → abortus uit de strafwet halen
Fraternité o Koning Boudewijn kon de abortuswet niet goedkeuren omwille van
eigen christelijke overtuigingen
o CD&V heeft Koning Boudewijn even aan de kant gezet d.m.v.
artikel in de grondwet: ‘als de koning niet in staat is om een wet te
tekenen, mag de regering korttijdig ingrijpen’
‣ Kindergeld invoeren, anticonceptie wordt ingevoerd, abortus wordt semi
geaccepteerd
Socialisme: ieder moet dezelfde mogelijkheden krijgen
‣ communisme: iedereen moet helemaal gelijk behandeld worden
‣ Partijen: Vooruit, PS, PVDA, PTB
‣ Eind 19e eeuw:
o Invloed van Karl Marx – tijd van Daens
o Arbeiders verenigen zich: oprichting van de Spaarkas en het
Syndicaat
o 1893: algemeen meervoudig stemrecht voor mannen
‣ Begin 20e eeuw:
Égalité o Tijdens WO I: groot ongenoegen over de verhouding in het leger
tussen Franstalige elite en Vlaamse soldaten
o 1917: Russische revolutie – Bolsjewieken (communisten) komen aan
de macht
o Belgische overheid gaat samenzitten met socialisten om een Russisch
scenario te vermijden
→ invoering algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen
→ eerstkomende verkiezingen met meer socialisten in parlement
→ ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal recht
2
,Publiek Recht – samenvatting 2021-2022 Opstal Miranda
Andere politieke stromingen:
Nationalisme:
‣ Kern: het volk moet zichzelf kunnen besturen
‣ Partijen: Vlaams Belang, NVA
‣ Cordon Sanitaire:
o Traditionele partijen willen het Vlaams Blok uitsluiten en isoleren
o Sinds Zwarte Zondag (1991), maar al eerder gestart door Agalev in 1989
o Reden: Vlaams Blok wordt als extreem rechts en racistisch beschouwd
o Nu: discussies pro en contra
‣ Periode tussen WO I en WO II:
o Duitsland: Verdrag van Versailles → armoede en frustraties → Hitler aan de macht
→ wil om Duitsland terug trots en machtig te maken
o België:
▪ Problemen tussen Franstalige legerleiding & Vlaamse soldaten
▪ Rechtszaken tegen Vlamingen die volledig in het Frans verliepen
→ grote onvrede bij Vlamingen → voedingsbodem voor Vlaams-
Nationalisme
‣ WO II:
o Vlamingen krijgen van de Duitse bezetter de kans om samen te werken onder de
belofte van zelfbestuur
o Nederlaag voor Duitsers én Vlamingen → 20 jaar lang nog nauwelijks van invloed
‣ Vanaf 1960:
o Universiteit Leuven: lessen in het Frans → studentenprotest → opflakkering van
Vlaams Nationalisme → opleving van de Volksunie
o Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
o MAAR Volksunie is niet radicaal genoeg voor sommigen → oprichting Vlaams Blok
(voorloper Vlaams Belang)
o Volksunie raakt verscheurd
▪ Links: Socialistische Vlaamse Nationalisten: Spirit
▪ Rechts: Liberale Vlaams Nationalisten: NVA
‣ Na WO II: “Wie de baas is over brandstof, wint de oorlog.”
o Petroleum
o Atoomenergie
‣ 1968: Oprichting van ‘De Club van Rome’
‣ 1972: Rapport ‘Er zijn grenzen aan de groei’ → conclusie: de mens is in staat om zichzelf te
vernietigen
Ecologisme:
‣ Kern: maatschappelijke politieke stroming die de mens als onderdeel van een groter
ecosysteem ziet
‣ Partijen: Groen, Ecolo
‣ Hoboken: Umicore fabriek veroorzaakte grond-, water- en luchtverontreiniging in de streek
→ ernstige gezondheidsschade bij omwonenden → ontstaan van milieurecht
‣ VS: Dupont fabriek
‣ Nu nog: 3M problematiek rond Zwijndrecht
‣ Dioxinecrisis (schadelijke stof in kippeneieren): overheid krijgt het verwijt dat ze niet genoeg
doet voor het milieu en de bescherming van mensen → traditionele partijen worden afgeschaft
→ groenen komen in de regering
3
, Publiek Recht – samenvatting 2021-2022 Opstal Miranda
‣ Jaren ’90: veel betoging van antiglobalisten
‣ Grote beleggers speculeren op de Argentijnse munt, de Peso → hyperinflatie (prijs stijgt
pijlsnel)→ land gaat failliet → invoering van Tobin Taks = taks op wisselkoersverschillen
o Doel: speculatie op dalingen tegenhouden + taks creëert opbrengst voor de landen zelf
Juridisering:
= het stelselmatig toenemen van regels in onze samenleving → heeft 2 aspecten
1) Rechtsregels verder opgesplitst in kleinere deelaspecten: vb. verschillende huwelijksstelsels
2) Binnenkomen van het recht waar het vroeger niet bestond: vb. medisch aansprakelijkheidsrecht
Dwingend karakter:
‣ Tot Franse revolutie: gezag kwam van God
‣ Vanaf de Verlichting: geloof in God is geen absolute waarheid meer
‣ De soevereine volkswil = de optelsom van alle individuele meningen, wordt gemeten met een
volksraadpleging of een referendum (vb, Zwitserland, Brexit)
‣ België – nationaal: de positie van Koning Leopold III na WO II
‣ België – lokaal: Oosterweelverbinding in Antwerpen
‣ Parlementaire democratie = de macht van het volk door vertegenwoordigers, in Kamer en
Senaat, die met elkaar in debat gaan
o Kamer: 150 zetels (vs. 11 miljoen burgers….)
‣ Als het gezag ontoereikend is, gaat men dwang uitoefenen (vb. financiële sancties,
vrijheidsberoving, lijfstraffen, doodstraf)
‣ Als er weinig gezag is, is er veel dwang nodig en vice versa
‣ Wettige zelfverdediging: enkel toegelaten als het gaat om
o Een rechtstreekse dreiging
o Tegenover jezelf
o Of tegenover je dierbaren
→ beschermen van bezit weegt niet op tegen een mensenleven!
Verband tussen regels en gezag:
“Hoe meer regels er zijn in een samenleving, hoe minder dwang er moet uitgeoefend worden. Hoe
minder regels er zijn in een samenleving, hoe meer dwang er moet uitgeoefend worden.”
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirandaopstal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
