Summary
Samenvatting Jeugdrecht in de praktijk
- Course
- Institution
- Book
In deze samenvatting zijn de hoofstukken één tot en met zes samengevat. Het gaat hierbij om de volgende bladzijden: 15 t/m 105.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
JanetElisa
Reviews received
Content preview
Jeugdrecht in de praktijkHoofdstuk 1 Familierecht
Inleiding
Het familierecht heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen op het terrein van
families en relaties. Het regelt zowel de ‘verticale’ relaties – zoals afstamming en ouderlijk gezag – als
de ‘horizontale’ relaties – zoals huwelijk en geregistreerd partnerschap.
Juridisch ouderschap
Het afstammingsrecht regelt de afstamming tussen ouders en kinderen. Het geeft antwoord op de
vraag wie volgens de wet familie van elkaar zijn. Het afstemmingsrecht is ‘dwingend recht’, dat wil
zeggen dat er geen ruimte is om dingen op dit gebied zelf alternatief, naar eigen inzicht te regelen.
Het afstemmingsrecht is hevig in beweging. Allereerst het uitgangspunt dat het belang van het kind is
dat een kind minimaal een ouder heeft een maximaal twee ouders. Daarnaast gold tot voor kort het
beginsel van biologische afstamming als grondslag voor het juridisch ouderschap, kortom de
afstamming van een kind van een man en een vrouw. Sinds 2014 is dit beginsel gedeeltelijk
losgelaten. Sindsdien is het mogelijk dat twee moeders als juridische ouders van het kind kunnen
worden beschouwd. Bij moederschap door geboorte geldt biologisch ouderschap nog steeds als pijler
van juridisch ouderschap. Bij de ontwikkeling van het Nederlandse afstemmingsrecht speelt het
internationale recht een belangrijke rol. Hierbij kan worden gedacht aan het Europees Verdrag voor
de Rechten van de Mens (EVRM), het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het
Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK).
Moeder door geboorte
‘De vrouw uit wie het kind is geboren’ is voor de Nederlandse wet de juridische moeder met alle
rechten en plichten die daarbij horen. De wet maakt geen onderscheid wat betreft de procedure die
aan de geboorte is voorafgegaan: de vrouw die het kind ter wereld brengt wordt eenvoudigweg als
de juridische moeder van het kind gezien. Evenmin maakt de Nederlandse wet onderscheid wat
betreft de relationele situatie van de geboortemoeder, dat wil zeggen de vraag of zij op het moment
van de geboorte getrouwd is. Ten slotte is het belangrijk dat onderlinge afspraken in principe geen
rechtsgeldigheid hebben als ze over afstemming gaan.
Ouder van rechtswege
Van oudsher kent de Nederlandse we het ‘huwelijksvaderschap’: de vader van een kind is de man die
op het moment van de geboorte van het kind gehuwd is met de vrouw uit wie het kind is geboren.
Sinds 2014 geldt dit ook voor de man die een geregistreerd partnerschap heeft met de
geboortemoeder. De man die een formele relatie heeft met de moeder op het moment van de
geboorte is van rechtswege altijd de vader. Wanneer het kind wordt geboren voordat beide partners
getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben gesloten, ontstaat geen vaderschap van
rechtswege maar zal de man het kind moeten erkennen. Sinds 2014 is eveneens ‘moederschap van
rechtswege’ voor de tweede moeder mogelijk gemaakt. Wel onder twee voorwaarden. Ten eerste
moet er sprake zijn van een formele relatie – huwelijk of geregistreerd partnerschap – van de
‘meemoeder’ of ‘duomoeder’ met de geboortemoeder op het moment van de geboorte van het
kind. Ten tweede moet het kind, afwijkend van het uitgangspunt voor het juridisch vaderschap, zijn
verwekt door kunstmatige inseminatie met behulp van een onbekende donor.
,De wet sluit uitdrukkelijk uit dat, als twee vrouwen samen een kind hebben gekregen met een
bekende donor, de vrouw die is getrouwd met de geboortemoeder van rechtswege moederschap
krijgt toegekend. De donor zou op grond van het beginsel van biologische afstamming juridisch
ouderschap kunnen claimen. Het betekent niet dat de meemoeder, die een formele relatie heeft,
niet toch juridisch moeder kan worden. Daarvoor moet echter een extra stap worden gezet.
Ouder door erkenning
Erkenning schept een juridische relatie tussen de man die het kind erkent en het kind. Erkenning
komt tot stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaart dat hij het kind
erkent. Dit kan voor de geboorte, meteen na de geboorte en later. Voor erkenning is wél
toestemming van de moeder vereist. Behalve dat de geboortemoeder de erkenning kan blokkeren
kan het kind van tenminste 12 jaar dat eveneens. Maar erkenning is ook in een aantal gevallen niet
mogelijk. Ten eerste als de jeugdige al twee ouders heeft. Ten tweede is erkenning uitgesloten
wanneer een man vanwege te nauwe verwantschap geen huwelijk met de moeder mag sluiten. Te n
derde is erkenning onmogelijk wanneer een man nog geen 16 jaar oud is.
Sinds 2014 is een vergelijkbare mogelijkheid gecreëerd voor vrouwenparen om samen een kind te
krijgen via erkenning. Ook hiervoor is de instemming van de geboortemoeder vereist. De route van
erkenning van een kind is voor vrouwenparen die ouderschap van een kind willen delen met name in
twee gevallen van belang: als ze samen een kind krijgen met een bekende donor die geen
ouderschap claimt; en als er sprake is van een onbekende donor, maar beide vrouwen (nog) geen
formele relatie hadden op het moment van de geboorte van het kind.
Ouder via gerechtelijke vaststelling
Het gaat bij gerechtelijke vaststelling om partners die geen juridisch ouder willen zijn. Het gaat om
mannen die geen juridisch vader willen worden en een enkele keer om een man die overlijdt voordat
hij het kind heeft erkend. Van oorsprong had de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap dus
alleen betrekking op de biologische afstamming. Het draaide hierbij immers om de vaststelling van
het verwekkerschap van de man door de rechter. Louter op grond van de conclusie dat de man de
verwekker was, legde de rechter op verzoek van de moeder het juridisch vaderschap op aan de man.
Sinds 2014 is een enigszins vergelijkbare procedure ontwikkeld ten aanzien van een vrouw die het
meemoederschap ontkent. Net als bij de verwekker kan de geboortemoeder in principe tegen de wil
van degene die het betreft via de rechter het juridisch ouderschap afdwingen.
Ouderschap via adoptie
Alle gevolgen die de Nederlandse wet aan het ouderschap verbindt zijn ook van toepassing op de
ouders die door adoptie een kind krijgen. Zo ontstaan er niet alleen familierechtelijke relaties tussen
het adoptiekind en de adoptieouders, maar ook tussen het kind en de familie van de adoptieouders.
Gevolgen van het ouderschap
Afstammingsrecht leidt allereerst tot het ontstaan van een familierechtelijke betrekking tussen het
kind, zijn ouders en bloedverwanten. Van groot belang is dat juridische ouders meestal het gezag
over hun kind hebben of om dit gezag kunnen vragen. Dat wil zeggen dat zij hun kind mogen
opvoeden en verzorgen en zeggenschap over hem hebben. Het garandeert ook een recht op omgang
met het kind. Eveneens betreft het een onderhoudsplicht en een erfplicht. De ouders zijn verplicht
om de kosten te dragen van de verzorging en opvoeding van hun kind tot het einde van diens
minderjarigheid. Wat onderwijs betreft tot het 21e jaar. Verder zijn er rechtsgevolgen wat betreft de
familienaam, de nationaliteit, in fiscaal opzicht (erf- en schenkbelasting), op het gebied van sociale
zekerheid en op diverse procesrechtelijke gebieden.
, Adoptie
Er zijn verschillende soorten adoptie: adoptie van kinderen binnen de Nederlandse grenzen en
adoptie waarbij een kind uit het buitenland door ouders uit Nederland geadopteerd wordt. Voor
beide adopties gelden afzonderlijke regels. ‘Nederlandse’ adopties dienen aan verschillende
voorwaarden te voldoen. Ten eerste moet de adoptie in het kennelijk belang van de jeugdige zijn.
ook moet op het moment van een adoptieverzoek vaststaan dat het kind niets meer van zijn
biologische ouders in de rol van ouder te verwachten heeft. Bovendien moet het kind jonger zijn dan
18 jaar. Ook de mening van het kind speelt een rol, dat wil zeggen dat de rechter bij een kind van 12
jaar of ouder moet onderzoeken hoe het kind zelf over de adoptie denkt. Bij bezwaar vanuit het kind
kan de adoptie geen doorgang vinden. In de praktijk vindt adoptie van kinderen binnen Nederland
weinig plaats en zijn de adoptiekinderen vrijwel altijd veel jonger. De rechter kan een kind jonger dan
12 jaar horen wanneer het bezwaar heeft. Grootouders mogen hun kleinkind niet adopteren.
Daarnaast moeten de biologische ouders en de adoptieouders aan een aantal eisen voldoen. Ten
eerste gaat de adoptie in principe niet door als de biologische ouders afwijzend staan tegenover de
adoptie. Bij mishandeling, verwaarlozing of niet of nauwelijks contact met het kind vanuit de
biologische ouders kan de rechter de wens van ouders naast zich neerleggen. De biologische moeder
moet op het moment van de adoptie tenminste 16 jaar zijn en dient op dat moment niet meer het
gezag over haar kind uit te oefenen. Ten aanzien van adoptieouders gelden twee voorwaarden. Er
gelden leeftijdsgrenzen want de adoptieouder moet ten minste 18 jaar ouder zijn dan het kind dat ze
willen adopteren. Ten tweede moet er al iets ‘bewezen’ zijn: de aanstaande ouders moeten al
minstens drie jaar samenwonen en het kind moet voordat tot adoptie kan worden overgegaan al ten
minste een jaar bij hen thuis wonnen en door hen worden verzorgd.
Adoptie over landsgrenzen heen is gebonden aan een omslachtige procedure. De kandidaat-
adoptieouders moeten een verzoek indienen bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Op dit
verzoek volgt een onderzoek door de Raad naar de geschiktheid van de ouders voor adoptie. Als zij
aan deze voorwaarden voldoen, moeten zij een verplichte voorbereidingscursus over de gevolgeden
van adoptie volgen, waarna de minister hun beginseltoestemming verleent. Via een erkend
bemiddelingsbureau kunnen ze opzoek naar een adoptiekind in het buitenland. Het bemiddelings-
bureau dient gegevens over de afkomst en achtergrond van het buitenlandse adoptiekind te
vergaren. De vergunninghouder dient de bevoegde autoriteiten van het land van herkomst van het
kind op de hoogte te houden van de adoptieprocedure en dient hij de autoriteiten van het land van
herkomst op hun verzoek te informeren over de situatie van het kind na de adoptie. Adoptie is pas
mogelijk na een jaar (bij twee adoptiefouders) of na drie jaar (bij een adoptiefouder) zorg en
opvoeding van het kind. Nederlandse adopties telt ongeveer tientallen malen per jaar. Buitenlandse
adopties betreffen jaarlijks zo’n 500 à 600 kinderen. In Nederland is adoptie mogelijk voor getrouwde
en niet-getrouwde stellen, voor homoseksuele en lesbische paren en voor alleenstaanden.
Minderjarigheid
Bij veel onderwerpen in de wet- en regelgeving wordt gezocht naar mogelijkheden om recht te doen
aan de kinderlijke ontwikkeling, maar tegelijkertijd worden er vaste, algemene leeftijdsgrenzen
gehanteerd. Het jeugdrecht hanteert met het oog op rechtszekerheid vast leeftijdsgrenzen,
onafhankelijk van de persoonlijke ontwikkeling van de jeugdige. Maar het probeert tegelijkertijd met
name door het vastleggen van meerdere leeftijdsgrenzen toch zo veel mogelijk rekening te houden
met een dynamisch kindbeeld, dat wil zeggen dat zo goed mogelijk recht wordt gedaan aan de
ontwikkeling naar autonomie en aan de toenemende eigen verantwoordelijkheid van kinderen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JanetElisa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now