Summary
Samenvatting Biologie Havo: voeding, transport en gezondheid
- Course
- Level
Samenvatting van hoofdstuk 5 (voeding en energie), hoofdstuk 11 (transport) en hoofdstuk 12 (gezondheid). Uit het boek Nectar Havo 5
[Show more]
Seller
Follow
roosvandongen03
Content preview
Biologie samenvatting SE-week januariHoofdstuk 5
Organische stoffen: koolhydraten (zetmeel en suikers), vetten en eiwitten.
Dissimilatie = de energie uit brandstoffen (bovenstaande organische stoffen) vrijmaken
Mitochondriën leveren een bijdrage aan dissimilatie als er genoeg zuurstof in de cel is.
→ Warmte
→ ATP = moleculen die energie vasthouden en afgeven aan spiervezels wanneer dat nodig is
Aanmaak spiervezels bouwstoffen: eiwitten, water en mineralen
Overschot aan…
- Eiwitten: brandstof of omzetting in vetten
- Koolhydraten: bewaar je in je spier- en levercellen in de vorm van glycogeen (BINAS 67F)
- Vetten: met name onder de huid (brandstof en bouwstof voor hormonen)
Je komt aan wanneer je je energierijke stoffen niet gebruikt.
Ruststofwisseling = energie die je cellen gebruiken als je rust (voor bijvoorbeeld hartslag)
Voedingsstoffen:
- Vetten zijn bouwstoffen voor membranen en hormonen en brandstoffen
- Eiwitten zijn een brandstof en bouwstof voor spiercellen en enzymen (versnellen reacties)
- Koolhydraten zijn een brandstof voor je cellen
- Water dient als bouwstof, transportmiddel, warmtebuffer en koelvloeistof
- Vitaminen, mineralen en voedingsvezels dragen als beschermende stoffen bij om ziekten te
voorkomen.
ADH = aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitaminen en mineralen (BINAS 82A)
,ATP = de energiebron voor je cellen
- 3 fosfaatgroepen
- ADP (2 fosfaatgroepen) + een fosfaatgroep = ATP dit omzetten kost energie
- Geeft de energie weer af wanner de 3e fosfaatgroep afsplitst
Creatinefosfaat (CP) = de ‘noodaccu’ van je spiercellen bij plotselinge inspanning
draagt energierijke fosfaatgroep over aan ADP (CP wordt C = creatine)
ATP + CP = de fosfaataccu van je spiercellen = genoeg voor korte sportprestaties
Anaerobe dissimilatie van glucose vult de fosfaataccu aan bij langdurige inspanning
- Glucose (C6H12O6) + O2 H2O + CO2
Melkzuurgisting
→ Enzymen in het grondplasma van de spiercellen breken glucose zonder O 2 af tot 2 moleculen
melkzuur (C3H6O3)
→ Levert energie om uit ADP en P, 2 moleculen ATP per glucosemolecuul te maken
→ Voordeel: spiercellen krijgen extra ATP
Nadeel: er ontstaat een ophoping van melkzuur: spieren verzuren
Nahijgen: extra O2 mitochondriën en cellen zetten melkzuur om in pyrodruivenzuur
Levercellen maken van de overige 20% melkzuur glucose
spier- en levercellen slaan overschot op als glycogeen
Aerobe dissimilatie: glucose
verbranden bet behulp van O2
→ Enzymen maken van C6 twee C3 pyrodruivenzuur 2 ATP
→ Pyrodruivenzuur gaat naar mitochondriën afbraak tot H2O en CO2
→ Genoeg energie voor 36 extra ATP
Door inspanning maken spiervezels extra mitochondriën meer ATP productie
Vetten aeroob dissimileren: glycerol en vetzuren
Afbraak overtollige eiwitten ATP
Afvalstoffen: CO2 (uitademen) en H2O (zweet en urine)
Oververhitting voorkomen: energie komt vrij door warme
, Tabel van vitaminen: BINAS 82A
Vitamine B12 vorming rode bloedcellen O2 transport
- Zit in dierlijke producten
Eiwitten bouwstof
- Plantaardig voedsel en vlees
- Eieren (hoogwaardige eiwitten = hoge kwaliteit)
- Kwaliteit hangt af van aminozuren (BINAS 67H1)
- Lever springt bij wanneer er van een bepaald aminozuur te weinig is aminozuren
ombouwen niet-essentiële aminozuren
- Essentiële aminozuren krijg je alleen via je voeding binnen
Gevarieerde voeding is dus belangrijk!
Assimilatieproces = het opbouwen van complexe stoffen uit eenvoudige organische moleculen
(aminozuren tot eiwitten)
Vetten: bestaan uit glycerol en vetzuren (verzadigd/onverzadigd)
- Vetten met veel onverzadigde vetzuren zijn beter voor hart en bloedvaten
→ Gaan atherosclerose (aderverkalking) tegen
De lever kan alleen niet-essentiële vetzuren maken
- Omega-3 en Omega-6 zijn essentiële vetzuren (in vis of margarine)
Eten van plantaardig voedsel (groente en fruit):
- celwanden kapot maken door kauwen smaak komt vrij
- water, mineralen en vitamine C kan je direct opnemen
- voedingsvezels houden water vast soepele ontlasting + verzadigd gevoel
- cellulose (bouwstof van celwand) behoort tot voedingsvezels
- pectine plakt plantencellen aan elkaar
Planten vervoeren stoffen via hout- en bastvaten
water en mineralen vanaf de wortels naar boven
Knollen en zaden bevatten reservestoffen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roosvandongen03. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.47. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76669 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now