Summary
Samenvatting Arbeidssociologie - Master Bedrijfskunde ()
- Course
- Institution
- Book
De samenvatting is gemaakt aan de hand van de slides, het boek en mijn notities uit de lessen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
MerelVnmm
Reviews received
Content preview
SAMENVATTING ARBEIDSSOCIOLOGIE 2021-2022HOOFDSTUK 1: DE KIJK VAN DE SOCIOLOGIE ................................................................................. 6
HOOFDSTUK 2: DE SOCIOLOGISCHE KIJK OP ARBEID ...................................................................... 6
2.1 WAT IS WERK? ............................................................................................................................... 6
2.2 DE WAARDE VAN WERK/ARBEID ................................................................................................... 7
2.3 SOORTEN WERK/ARBEID ............................................................................................................... 7
2.3.1 BREDERE WAARDE VAN WERK ............................................................................................... 8
2.3.2 WERKEN OM TE LEVEN OF OMGEKEERD? ............................................................................. 9
2.4 WERK ALS BETAALDE ARBEID ........................................................................................................ 9
2.4.1 SOORTEN ARBEID ................................................................................................................. 10
2.4.2 SOORTEN ARBEIDSTAKEN..................................................................................................... 11
HOOFDSTUK 3: HET ARBEIDSBESTEL: CONCEPTUELE AFBAKENING ............................................... 12
3.1 INLEIDING .................................................................................................................................... 12
3.2 DE CONCEPTUELE RUIMTE VAN HET ARBEIDSBESTEL................................................................. 12
3.3 DE AGGREGATIENIVEAUS VAN HET ARBEIDSBESTEL .................................................................. 13
3.3.1 Macroniveau......................................................................................................................... 13
3.3.2 Mesoniveau .......................................................................................................................... 14
3.3.3 Microniveau.......................................................................................................................... 14
3.4 DE ARENA’S VAN HET ARBEIDSBESTEL ........................................................................................ 14
3.4.1 ARBEIDSORGANISATIE .......................................................................................................... 14
3.4.2 ARBEIDSMARKT .................................................................................................................... 15
3.4.3 ARBEIDSVERHOUDINGEN ..................................................................................................... 15
3.5 HET MICRONIVEAU VAN DE ARBEIDSPLAATS: DE VIER A’S ......................................................... 16
3.5.1 ARBEIDSKWALITEIT............................................................................................................... 17
3.5.2 WERKBAAR WERK EN PRECAIR WERK .................................................................................. 17
3.5.3 ARBEIDSONGESCHIKTHEID ................................................................................................... 18
3.5.4 SAMENGEVAT ....................................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 4: KAPITALISME EN DE OPKOMST VAN DE INDUSTRIËLE ARBEIDSORGANISATIE ....... 19
4.1 INLEIDING .................................................................................................................................... 19
4.2 INNIGE RELATIE TUSSEN MODERNISERING, KAPITALISME EN INDUSTRIALISERING .................. 19
4.3 WERKEN IN PRE-INDUSTRIËLE SAMENLEVINGEN ....................................................................... 20
4.3.1 Fase 1: Jagers-verzamelaars ................................................................................................. 20
4.3.2 FASE 2: HORTICULTURELE SAMENLEVINGEN ....................................................................... 20
4.3.3 FASE 3: (FEODALE) AGRARISCHE SAMENLEVINGEN ............................................................. 21
4.3.4 FASE 4: INDUSTRIËLE SAMENLEVINGEN............................................................................... 21
1
, 4.4 DE TRANSITIE NAAR EEN INDUSTRIEEL-KAPITALISTISCE ARBEIDSORGANISATIE ........................ 21
4.4.1 INDUSTRIEEL KAPITALISME: ‘WHAT’S IN A NAME?’ ............................................................. 22
4.4.2 ARBEID BINNEN EEN GESPECIALISEERD INTERACTIEKADER ................................................ 22
4.4.3 ARBEIDSVERHUDINGEN INGEBED IN HET ‘VRIJEMARKTDENKEN’ ....................................... 23
4.4.4 HET PRODUCTIESYSTEEM: BUREAUCRATISERING EN MECHANISERING ............................. 23
4.4.5 DE OMGANG MET DE TIJD.................................................................................................... 25
4.4.6 OPLEIDING EN REKRUTERING ............................................................................................... 26
4.4.7 DE BETEKENIS VAN ARBEID .................................................................................................. 26
4.4.8 ARBEID: VOOR-EN NA-VERGELIJKING................................................................................... 27
4.5 DE DRIJFVEREN ACHTER DE OPKOMST VAN DE INDUSTRIEEL-KAPITALISTISCHE SAMENLEVING
........................................................................................................................................................... 27
HOOFDSTUK 5: DE GRONDVESTEN VAN HET ARBEIDSBESTEL ....................................................... 29
5.1 INLEIDING .................................................................................................................................... 29
5.2 HET KAPITALISME ALS ECONOMISCH SYSTEEM: FASEN IN HET INDUSTRIALISERINGSPROCES .. 29
5.2.1 FASE 1: HANDELSKAPITALISME (1300-1750)........................................................................ 30
5.2.2 FASE 2: INDUSTRIEEL KAPITALISME (1750-1900) ................................................................. 30
5.2.3 FASE 3: FORDISTISCH PRODUCTIEMODEL ............................................................................ 31
5.2.4 CRISIS VAN HET FORDISME: ‘DIALECTIEK VAN HET CRISISPROCES’ ..................................... 32
5.2.5 FASE 4: GEAVANCEERD KAPITALISME .................................................................................. 34
5.3 DE CONTEXT VAN HET GEAVANCEERDE KAPITALISME ............................................................... 37
5.3.1 TECHNOLOGIE: VAN MECHANISERING NAAR AUTOMATISERING ....................................... 37
5.3.2 POLITIEKE DEMOCRATIE EN GEAVANCEERD KAPITALISME (ZELFSTUDIE) ........................... 43
5.3.3 WELVAARTSSTAAT IN DE GEAVANCEERD-KAPITALISTISCHE SAMENLEVING (ZELFSTUDIE) 44
HOOFDSTUK 6: EEN CONCEPTUEEL KADER VOOR DE ARBEIDSORGANISATIE – HET
WETENSCHAPPELIJK MANAGEMENT ALS REFERENTIEMODEL ...................................................... 46
6.2. DE PLAATS VAN DE ARBEIDSORGANISATIE IN HET MAAKMODEL ............................................. 46
6.2.1 DE STRATEGIE EN HET MAAKMODEL + ................................................................................ 46
6.2.2 HET MAAKMODEL EN HET PRODUCTIE-OF DIENSTVERLENINGSCONCEPT .......................... 46
6.3 KERNPRINCIPES VAN DE INTRAORGANISATIONELE PRODUCTIEORGANISATIE .......................... 47
6.3.1 PRODUCTIEORGANISATIE ..................................................................................................... 47
6.3.2 PRODUCTIETECHNOLOGIE.................................................................................................... 49
6.3.3 ARBEIDSORGANISATIE .......................................................................................................... 49
6.4 WETENSCHAPPELIJK MANAGEMENT (TAYLORISME) .................................................................. 52
6.4.1 HET WETENSCHAPPELIJK MANAGEMENT VAN FREDERICK WINSLOW TAYLOR .................. 52
6.4.2 TAYLORS IDEEËN IN BELGIË EN EUROPA .............................................................................. 53
6.4.3 KRITISCHE KANTTEKENINGEN EN CONTINUÏTEIT VAN HET WETENSCHAPPELIJK
MANAGEMENT .............................................................................................................................. 54
2
, 6.5 FORDISME : MASSAPRODUCTIE EN MASSACONSUMPTIE .......................................................... 55
6.5.1 ACHTERGROND VAN HET FORDISME ................................................................................... 55
6.5.2 MASSAPRODUCTIE ............................................................................................................... 55
6.5.3 FORDISME: EEN PRODUCTIEMDEL IN SAMENHANG MET EEN MAATSCHAPPIJMODEL ...... 56
HOOFDSTUK 7: KRITISCHE PERSPECTIEVEN EN DEBATTEN OVER DE ARBEIDSORGANISATIE .......... 57
7.2 BREUKLIJNEN IN DE (ARBEIDS)SOCIOLOGIE ................................................................................ 57
7.2.1 CONSENSUS-OF CONFLICTGEORIËNTEERDHEID .................................................................. 57
7.2.2 STRUCTURELE (SYSTEEM-) OF ACTORORIËNTATIE ............................................................... 58
7.3.3 RATIONALITEIT OF NORMATIVITEIT ALS RICHTSNOER VOOR HANDELEN ........................... 58
7.3 EEN KRITISCH DEBAT MET HET WETENSCHAPPELIJK MANAGEMENT ........................................ 58
7.3.1 DEBAT 1: DE MENSELIJKE NATUUR ...................................................................................... 59
7.3.2 DEBAT 2: KRACHT VAN FORMELE STRUCTUREREN EN REGELS ........................................... 62
7.3.3 DEBAT 3: SAMENVALLENDE BELANGEN OF EEN GEORGANISEERD CONFLICT .................... 66
7.4 TWEE KERNDEBATTEN: VERVREEMDING EN (DE)KWALIFICATIE ................................................ 67
7.4.1 DEBAT 1: VERVREEMDING (ALIËNATIE) – MARX .................................................................. 67
7.4.2 DEBAT 2: DEKWALIFICATIE (DESKILLING) OF REKWALIFICATIE (UPSKILLING)? .................... 70
HOOFDSTUK 8: HEDENDAAGSE ARBEIDSORGANISATIEMODELLEN ............................................... 75
8.1 INLEIDING .................................................................................................................................... 75
8.2 HEDENDAAGSE MAAKMODEL: VERSCHILLENDE OPTIES IN EEN VERANDERENDE CONTEXT ..... 76
8.2.1 DE VERANDERENDE OMGEVING VAN ACTUELE MAAKMODELLEN ..................................... 76
8.2.2 DRIE CRUCIALE KEUZES VOOR HET MAAKMODEL ............................................................... 77
8.3 NEO-FORDISME ........................................................................................................................... 79
8.3.1 LEAN : TOYOTISME, HET JAPANSE MODEL VAN AUTOASSEMBLAGE .................................. 79
8.3.2 MCDONALDISME: NEOFORDISME IN DE DIENSTENSECTOR ................................................ 81
8.4 POST-FORDISME .......................................................................................................................... 82
8.4.1 FLEXIBELE SPECIALISATIE ...................................................................................................... 82
8.4.2 DE NETWERKONDERNEMING ............................................................................................... 83
8.5 INNOVATIEVE ARBEIDSORGANISATIE (IAO): EEN POSTFORDISTISCH COMPROMIS? ................. 84
8.5.1 VOLVO-PRODUCTIEMODEL: REFLECTIEVE PRODUCTIE ........................................................ 84
8.5.2 DE SOCIOTECHNISCHE SCHOOL............................................................................................ 85
8.5.4 TOTALE WERKPLAATSINNOVATIE ........................................................................................ 87
8.5.5 EVALUATIE VAN DE INNOVATIEVE ARBEIDSORGANISATIEMODELLEN ................................ 88
HOOFDSTUK 9: DE ARBEIDSMARKT - DEFINITIES EN THEORETISCHE DEBATTEN ............................ 89
9.1 INLEIDING .................................................................................................................................... 89
9.2 DE ARBEIDSMARKT: DEFINITIE .................................................................................................... 89
9.2.1 CENTRALE KENMERKEN VAN DE ARBEIDSMARKT ................................................................ 89
3
, 9.2.2 DE KERNFUNCTIES VAN DE ARBEIDSMARKT: ARBEIDS-EN INKOMENSVERDELING ............. 90
9.2.3 DE ARBEIDSMARKT IS EEN BIJZONDERE MARKT .................................................................. 91
9.2.4 DE ARBEIDSMARKT IS EEN GESEGMENTEERDE MARKT ....................................................... 92
9.2.5 EEN BIJZONDERE MARKT EN EEN BIJZONDERE TRANSACTIE ............................................... 92
9.2.6 BESLUIT: DE ARBEIDSMARKT IS EEN GEFINGEERDE MARKT ................................................ 93
9.3 THEORETISCHE BENADERINGEN OVER DE ARBEIDSMARKT........................................................ 93
9.3.1 (NEO)KLASSIEKE BENADERINGEN......................................................................................... 93
9.3.2 NORMATIEVE BENADERINGEN ............................................................................................. 95
9.3.3 INSTITUTIONELE BENADERINGEN ........................................................................................ 96
9.3.4 KRITISCHE BENADERINGEN ................................................................................................ 101
HOOFDSTUK 10: DE ARBEIDSMARKT – CENTRALE ACTOREN EN HET FENOMEEN VAN
WERKLOOSHEID ........................................................................................................................103
10.1 INLEIDING ................................................................................................................................ 103
10.2 CONTINGENTIES VD ARBEIDSMARKT: NADERE BLIK OP DE CENTRALE ACTOREN .................. 103
10.2.1 WERKNEMERS .................................................................................................................. 103
10.2.2 WERKGEVERS.................................................................................................................... 106
10.2.3 COLLECTIEVE ACTOREN: DE ROL VAN WERKNEMERS-EN WERKGEVERSORGANISATIES . 108
10.2.4 DE ROL VAN DE OVERHEID ............................................................................................... 109
10.3 WERKLOOSHEID....................................................................................................................... 110
10.3.1 DE BETEKENIS VAN WERKLOOSHEID ................................................................................ 110
10.3.2 GEVOLGEN VAN WERKLOOSHEID..................................................................................... 110
10.3.3 SOCIALE VERSCHILLEN IN DE GEVOLGEN VAN WERKLOOSHEID ...................................... 111
HOOFDSTUK 11: ARBEIDSVERHOUDINGEN .................................................................................112
11.1 INLEIDING ................................................................................................................................ 112
11.2 ARBEIDSVERHOUDINGEN: EEN DEFINITIE ............................................................................... 112
11.3 KENMERKEN VAN DE ARENA VAN DE ARBEIDSVERHOUDINGEN ........................................... 113
11.3.1 DE CENTRALE ACTOREN ................................................................................................... 113
11.3.2 DE VORM EN INHOUD VAN HET SOCIAAL OVERLEG ........................................................ 115
11.3.3 DE RESULTATEN VAN SOCIAAL OVERLEG ......................................................................... 116
11.4 DE NIVEAUS VAN HET BELGISCHE SOCIAALOVERLEGMODEL ................................................. 117
11.4.1 HET NATIONAAL NIVEAU ...................................................................................................... 118
11.4.2 HET SECTORALE NIVEAU ...................................................................................................... 119
11.4.3 HET ONDERNEMINGSNIVEAU .............................................................................................. 119
11.5 THEORETISCHE PARADIGMA’S OVER DE ARBEIDSVERHOUDINGEN ....................................... 120
11.6 ARBEIDSVERHOUDINGEN EN SOCIAAL PROTESTGEDRAG (STAKINGEN) ................................ 120
11.6.1 DE MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT .................................................................................... 120
4
, 11.6.2 DE OMVANG VAN SOCIAAL PROTESTGEDRAG ................................................................. 121
11.6.3 STAKINGEN EN GEÏNSTITUTIONALISEERD SOCIAAL OVERLEG ......................................... 121
HOOFDSTUK 12: DE FLEXIBILISERING VAN DE ARBEIDSVERHOUDING ..........................................122
12.1 INLEIDING ................................................................................................................................ 122
12.2 BLOEI EN EROSIE VAN DE STANDAARD ARBEIDSVERHOUDING .............................................. 122
12.2.1 DE STANDAARD ARBEIDSVERHOUDING (SER) .................................................................. 122
12.2.2 SER ONDER DRUK ............................................................................................................. 123
12.2.3 WAT NA DE SER? .............................................................................................................. 126
12.3 VORMEN VAN DESTANDAARDISERING ................................................................................... 127
12.3.1 TEMPORELE DESTANDAARDISERING (TEMPORELE FLEXIBILITEIT) .................................. 128
12.3.2 CONTRACTUELE DESTANDAARDISERING ......................................................................... 129
12.3.3 RUIMTELIJKE DESTANDAARDISERING .............................................................................. 129
12.3.4 FUNCTIONELE DESTANDAARDISERING: HOOGPERFORMANTIESYSTEMEN, TEAMWERK EN
VAARDIGHEDENONDERTEWERKSTELLING .................................................................................. 130
12.3.5 REPRESENTATIEVE DESTANDAARDISERING ..................................................................... 131
12.4 UITLEIDING: IN DE TOEKOSMT NAAR EEN NIEUWE SER? ....................................................... 131
5
,HOOFDSTUK 1: DE KIJK VAN DE SOCIOLOGIE
“Alles is contingent maar daarom nog niet arbitrair”
‘Contingent’ = iets had ook anders kunnen zijn dan hoe het nu is
‘Arbitrair’ = de reden waarom iets op een bepaalde manier vorm krijgt
Sociologie = een WETENSCHAP van het maatschappelijke spel (speelveld, spelregels & spelers)
→ Voortdurend toetsen van theorie aan de sociale werkelijkheid
3 arena’s van het ‘arbeidsbestel’ ‘(H4-H5)
= de wijze waarop arbeid vorm krijgt in een gegeven maatschappelijke context
1. Arbeidsorganisatie: de manier waarop arbeid wordt georganiseerd (H6-H7-H8)
2. Arbeidsmarkt: de manier waarop arbeidskracht wordt verhandelt
3. Arbeidsverhoudingen: de manier waarop regels en afspraken tussen actoren vorm krijgen
Opgelet! De 3 arena’s zijn in praktijk nauw met elkaar verbonden
HOOFDSTUK 2: DE SOCIOLOGISCHE KIJK OP ARBEID
2.1 WAT IS WERK?
Opgelet! Geen eenduidige definitie: zeer enge, maar ook heel brede definities
Wanneer spreekt men van werk? Wanneer van niet-werk?
• Bepaald door sociale afspraken
• Afhankelijk van historische, ruimtelijke en culturele omgeving
o Bepaalt hoe individuen en families werk ervaren en deelnemen aan werk
o Bepaalt wat als niet-werk wordt beschouwd
DUS definitie van werk is niet onmogelijk, wel contingent!
• Is een symbool van de huidige cultuur
• Is een spiegel van de heersende machtsrelaties
Minimale voorwaarden van werk:
1. Vorm van sociaal handelen
2. Transformeert de natuur (of cultuur)
3. Wordt als waardevol ervaren door uitvoerder, naaste omgeving of samenleving
→ Heeft een bepaalde economische waarde of nut
4. Voorziet in levensonderhoud van individu of collectiviteit, gegeven de schaarse middelen
→ In moderne samenleving: werk is méér dan fysiek overleven (sparen, reizen, etc.)
Werk bepaalt de manier waarop we participeren aan de samenleving
6
,2.2 DE WAARDE VAN WERK/ARBEID
Sociologische bril:
• Niet enkel betaald werk is waardevol (vb. mantelzorg)
• Werk is waardevol in verschillende betekenissen
Verschil tussen arbeid en werk:
Werk = niet-arbeid
Betaalde arbeid = werk met zowel een intrinsieke gebruikswaarde als economische ruilwaarde
A) Intrinsieke gebruikswaarde (=nut)
= nut van de activiteit voor diegene die ze verricht, voor de omgeving of voor de samenleving
B) Economische ruilwaarde (=marktwaarde)
= waarde van werk als we het zouden verkopen op de arbeidsmarkt (= denkbeeldige markt)
→ Prijs in geld van 1 eenheid betaalde arbeid
MAAR opvallend! In 20ste eeuw: enge economische visie
→ Betaalde arbeid = werk met een ruilwaarde (niet kijken naar de gebruikswaarde)
Gevolg: alle waardevolle menselijke activiteit wordt uitgedrukt in een monetaire waarde
Figuur
Conclusie: nut voor samenleving overlapt niet altijd met wat betaalde arbeid is (vb. mantelzorg)
2.3 SOORTEN WERK/ARBEID
4 soorten werk/arbeid:
1. (Betaalde) arbeid (vb. metser)
2. (Onbetaald) werk (vb. mantelzorg of vrijwilligerswerk) Productief werk
3. Reproductief werk
• Tijdens het werken gaat een deel van het vermogen om te werken verloren
Gevolg: nood aan reproductie van arbeidskracht in huishoudens (eten, slapen, …)
Doel: verloren arbeidskracht door arbeid regenereren
MAAR dit veronderstelt ook werk = ‘shadow work/schaduwwerk’ (eten maken)
• !! Commodificatie = reproductief werk ‘gekocht’ op arbeidsmarkt wordt opnieuw
productieve arbeid (vb. huishoudhulp)
4. Vrije tijd (vb. boek lezen)
• Probleem: grens tussen vrije tijd en reproductief werk is flinterdun
• Hoogstens persoonlijk nut en persoonlijke reproductie
→ Vrijetijdsactiviteiten dragen bij aan reproductie op een minder directe manier
MAAR in onze samenleving: onderscheid tussen verschillende soorten werk is vervaagd
7
,Belangrijk: onderscheid tussen arbeid en arbeidskracht
‘Arbeid’ = activiteit of inspanning die wordt gedaan voor het produceren van goederen of diensten
‘Arbeidskracht’:
• De mogelijkheid om te werken
• Potentieel van een persoon om arbeid te verrichten
• ‘Belofte op arbeid’ die wordt verkocht op de arbeidsmarkt
MAAR of de arbeidskracht effectief arbeid verricht staat niet vast
• Koper moet arbeidskracht laten ‘renderen’ (vb. productiemiddelen, motivatie, richtlijnen, …)
• Arbeidskracht raakt uitgeput door het verrichten van arbeid
Kostwinnersmodel = productieve arbeid voor man, reproductief werk voor vrouw
MAAR sinds jaren 70-80 wordt deze vaker vervangen door:
A) Combinatiemodel
= evenredige verdeling van productieve en reproductieve taken
B) Dienstenmodel
= reproductieve taken uitbesteed als betaalde arbeid (vb. huishoudhulp)
→ Aanvulling voor een gewrongen kostwinnersmodel’
Realiteit: geforceerd kostwinnersmodel = vrouwen doen voltijdse job + alle reproductieve taken
2.3.1 BREDERE WAARDE VAN WERK
2.3.1.1 WAARDE VOOR HET INDIVIDU
Eindpunt: waarde van werk is meer dan enkel het verdienen van een inkomen
2 functies van werk:
1. Manifeste functie
→ Materiële opbrengsten
= de economische/monetaire waarde van werk (=inkomen)
2. Latente (bredere) functie
→ Psychologische en sociale opbrengsten
= de psychologische en sociale waarde van werk
Vb. sociale relaties, eigenwaarde, sociale status, dagstructuur, etc.
8
,2.3.1.2 MAATSCHAPPELIJKE WAARDE
Volgens de “primacy of production thesis”:
• Werk maakt ons tot mens
• Werk bepaalt het uitzicht van onze samenleving
• Werk heeft een transformerende maatschappelijke invloed op:
o Structuur van de samenleving
o Cultuur
o Instituties
2.3.2 WERKEN OM TE LEVEN OF OMGEKEERD?
Veel discussies MAAR de waarheid ligt in het midden
Belangrijkste = humane/waardige karakter van arbeid → decent work/waardig werk
Gedefinieerd volgens ILO: Internationale Arbeidsorganisatie
↔ ziekmakende arbeid (gevaarlijk, toxisch, te intens, geen controle, onzeker, …)
2.4 WERK ALS BETAALDE ARBEID
Arbeidsmarkt polariseert = groeiende kloof tussen werkgevers en werknemers
Klassenrelatie = de relatie tussen werknemer en werkgever
Marxistische arbeidswaardeleer
Wat?
• Op arbeidsmarkt is er sprake van uitbuiting/exploitatie: gebruikswaarde > ruilwaarde
Gebruikswaarde = ruilwaarde + meerwaarde uit arbeidskracht (= winst)
Meerwaarde = opbrengst productie – prijs arbeidskracht – prijs productiemiddelen
Arbeidskracht = het potentieel van een persoon om arbeid te verrichten
Productiemiddelen = fysieke middelen die los van arbeidskracht nodig zijn
om fysieke arbeid te realiseren (werktuigen + grondstoffen)
DUS dit is eigenlijk logisch: je gaat niemand aannemen als hij niet rendeert
• Relatie met wederzijdse afhankelijkheid en tegengestelde belangen
‘Afhankelijk’
o Werknemer: voorziet in levensonderhoud zonder productiemiddelen te investeren
o Werkgever: zo groot mogelijke meerwaarde realiseren met productiemiddelen
‘Tegengesteld’
o Werknemer: zo goed mogelijk in levensonderhoud voorzien
o Werkgever: zoveel mogelijk meerwaarde onttrekken op kapitaal via werknemer
• Arbeidsverhoudingen = strijd om verdeling meerwaarde en ruilwaarde in arbeidsproces
9
, Machtsmiddelen om hiermee om te gaan
1. Werknemers: proberen uitbuiting te limiteren
• Individuele middelen: menselijk kapitaal opdrijven → hogere ruilwaarde
→ Aanbieden van interessante arbeidskracht (schaarse vaardigheden, kennis, …)
• Collectieve middelen:
A) Reguleren, acties en onderhandelingen (vb. minimumloon)
B) Informele weg (vb. ongeschreven afspraken, regels en codes)
2. Werkgevers: proberen prijs voor menselijk kapitaal onder controle te houden
• Aanbod arbeidskrachten verhogen → prijs daalt
• Arbeidskracht uitsparen via technologie
• Productiviteitsstijgingen realiseren
2.4.1 SOORTEN ARBEID
Arbeid wordt vaak gezien als een ‘tewerkstelling in loondienst’ MAAR er zijn ook andere vormen!
6 soorten arbeid:
1. Loonarbeid
= tewerkstelling in loondienst
2. Zelfstandige arbeid
• Voor eigen rekening: bezit zijn eigen productiemiddelen
• Klant koopt product of dienst
• Zelfstandige behoudt controle over arbeidskracht
• MAAR grijze zone: kleine zelfstandigen, schijnzelfstandigen, freelancers, …
→ Deze zijn vaak afhankelijk van klanten/leveranciers/…
DUS er is sprake van een afhankelijkheidsrelatie zonder loon-arbeidsverhouding
3. Coöperatieve arbeid
= productiemiddelen samenbrengen waarbij je aandeelhouder vh productieproces wordt
4. Interim arbeid, dienstencheques, detachering
→ 3 partijen: verhouding tussen werknemer, werkgever en interimkantoor
5. Platform-arbeid /uitzendarbeid
= Werknemer wordt door werkgever uitgeleend aan een klant
6. Informele arbeid
= arbeidsactiviteiten die zich onttrekken aan belastingen en sociale zekerheidsbijdragen
→ Grijswerk en zwartwerk staan parallel met de gewone economie
MAAR heeft altijd bestaan en zal nooit 100% verdwijnen: hangt samen met formele arbeid
• Grijswerk en zwartwerk staan parallel met gewone economie
• Continuüm en ‘communicerende vaten’
o Vaak deel in het wit, deel in het zwart
o Markeringslijn tussen vrijwilligerswerk, reproductief werk en informeel werk
o Sommige criminele activiteiten zitten in schemerzone
Schema Hussmanns voor OESO (zie handboek: pg. 56)
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MerelVnmm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now