Summary
Samenvatting Nederlands literatuur HAVO
- Course
- Level
Hier staan belangrijke dingen in die je moet weten voor je Nederlands literatuur toets.
[Show more]
Seller
Follow
sterret
Content preview
Periode 1800 - 1900 Tijdsbeeld van de maatschappij eind 18e en begin 19e eeuw:- Grote macht van adele kerk en vorsten.
Industrialisatie: - Burgers komen steeds meer in verzet tegen de
- De industriële revolutie. overheersende adel.
- Uitvinding van de stoommachine. - Franse revolutie in 1789.
- Bouw van fabrieken en arbeiderswijken. - Napoleon komt in 1799 aan de macht.
- Trek van platteland naar stad. - Een periode van veel opstand en oorlogen.
- Steden veranderen, groeien explosief en er komt een
splitsing tussen arme en rijke wijken. Tijdsbeeld van de kunsten eind 18e en begin 19e eeuw:
- Mensonwaardige leefomstandigheden voor de arme - Kunst en architectuur waren in de ban van het
arbeiders. neo-classicisme (kunststroming met strenge regels)
waarbij terug wordt gekeken naar de klassieke oudheid.
Liberalisme: - Dat betekende veel regels voor de kunstvormen.
Politiek maatschappelijk stroming waarbij de vrijheid centraal staat. - Alles lag al vast; de stijl, de maatverhoudingen, symmetrie,
compositie, onderwerpen etc.
Cultuurstelsel:
- Belastingstelsel in Nederlands-Indië tussen 1830-1870 Verlichting:
- Inheemse bevolking moest percentage opbrengst landbouw - Nadruk ligt op het gebruiken van je verstand.
- Alles is heel rationeel (voor alles een reden).
afstaan voor Europese markt. Meer opbrengst betekende
- Verering van de natuur.
meer winst voor inlandse vorsten, die boeren uitbuiten.
- Twijfel of eigen kijk op de wereld wel klopt, omdat we in
- Nederlandsche Handelsmaatschappij verdiende veel geld contact komen met andere culturen die andere ideeën
met het verhandelen van de producten. hebben.
- Grote armoede en uitbuiting onder inlandse bevolking. - Opkomen voor een menswaardig bestaan.
Reacties van kunst op de maatschappij:
- Het rationele van de verlichting, van het neoclassicisme en
de industrialisatie zorgde voor een tegenreactie.
- Een groep kunstenaars kiest juist voor gevoel en emotie en
zet zich af tegen rationeel denken.
- Zo ontstond de romantiek.
, Kenmerken romantiek: (verzet op het rationele van de verlichting) - Fernweh: het verlangen naar een andere plaats, die bij
- Gevoel: de kunstenaar kiest die beeldende middelen die voorkeur heel ver weg is heet fernweh. Het
hem, naar zijn gevoel, het best in staat stellen uitdrukking te tegenovergestelde van heimwee.
geven aan zijn emoties. Het is daarom moeilijk de
schilderkunst van de romantiek in één zin te typeren. Romantische auteurs:
- Beweeglijk schilderachtige stijl. Piet Paaltjens (1867), Snikken en Grimlachjes.
- Contrast in lichtval en kleur speelt een belangrijke rol. Nicolaas Beets, Camera Obscura.
- Nadruk op heftige en tegenstrijdige gevoelens.
- Verzet tegen de werkelijkheid. Multatuli (1860), Max Havelaar.
- Vluchten: Romantische kenmerken Max havelaar:
- Verleden. - Nadruk op heftige gevoelens.
- Exotische oorden. - Exotisch oord.
- Natuur. - Geëngageerd.
- Dood / hiernamaals. - Breken met regels: veel verhalen in één roman.
- Humor.
- Vechten: Multatuli:
- Engagement (inzet). - Pseudoniem van Eduard Douwes Dekker.
- Breken met regels: kunstenaar bepaalt hoe zijn werk - Multatuli wilde de leefomstandigheden van de bewoners van
eruitziet. Indië aan de kaak stellen en verbeteren.
- Kunst moet origineel zijn.
- Multatuli betekent: ik heb veel geleden of gedragen.
Kenmerken romantische kunstenaar:
Reacties van kunst op ontwikkeling in de maatschappij: Realisme
- Weltschmerz: hij kon zijn draai niet vinden in de wereld, dus
- De armoede waarin arbeiders moeten leven en de rijkdom
hij leed aan de wereld. Weltschmerz betekent “wereldpijn”.
waarin de fabrikanten leven zorgt voor een reactie.
De kunstenaar wilde weg, want anders of in een andere tijd
- Een groep kunstenaars kiest ervoor dit harde arbeiders
was wel het geluk.
leven als thema in hun werk te nemen. Zij willen de realiteit
- Sehnsucht: tegelijkertijd besefte hij dat hij het geluk ook
van alledag juist weergeven. In hun werk staan arbeiders
ergens anders niet zou vinden. Dit verlangen noem je
vaak centraal.
sehnsucht.
- Transport in en buiten de steden ontwikkelt zich: metro,
trein, fiets, auto, passagiersboten, stations.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sterret. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now