Summary
Samenvatting Biologie thema 4 havo 5 samengevat
- Course
- Level
In dit document is thema 4, transport samengevat. Paragraaf 1 t/m 5. Plaatjes uit het boek zijn toegevoegd.
[Show more]
Seller
Follow
anneverwindt
Content preview
Transport1. Transportsystemen
De houtvaten vervoeren water en mineralen van de
wortels via de stengels naar de bladeren. Deze gaan dus
omhoog, ook wel de anorganische sapstroom genoemd.
De bastvaten vervoeren water en assimilatieproducten
vanuit de bladeren naar alle delen van de plant,
organische sapstroom.
Planten nemen via de wortels mineralen en water op. De
houtvaten en bastvaten liggen in de centrale cilinder. De
buitenste laag cellen heet de endodermis. Deze zorgt
voor selectieve opnamen van mineralen. In de celwanden
van de endodermiscellen bevindt zich het bandje van
Caspary. Deze is niet doorlaatbaar voor water en
mineralen, zoals de meeste celwanden dat wel zijn. Door
de osmotische druk wordt het water getransporteerd naar de centrale cilinder. Hierdoor ontstaat
worteldruk. De bandjes van Caspary zorgen ervoor dat het water niet kan terugstromen.
Vanaf de centrale cilinder wordt transport mogelijk door de capillaire werking. Hierdoor stijgt een
vloeistof in een smal buisje (een stengel van een plant). Dit kan door cohesie, watermoleculen trekken
aan elkaar en gaan omhoog. En adhesie, watermoleculen plakken aan de celwand en gaan omhoog.
Deze samen zijn groter dan de zwaartekracht en komen dus omhoog. Door huidmondjes in de
bladeren verdampt water. S’nachts zijn alle huidmondjes gesloten. Bastvaten vervoeren alle
organische producten van glucose. Houtvaten gaan alleen omhoog, maar bastvaten kunnen naar
boven en beneden.
Bij planten vindt er transport plaats twee kanten op. Bij dieren is het circulair, het stroomt rond.
Geleedpotigen hebben een open circulatiesysteem. Gewervelde dieren hebben een bloedsomloop. Dit
is een gesloten systeem, bloed en andere lichaamsstoffen zijn gescheiden. Een gesloten systeem kan
meer afstand afleggen en is efficiënter. Regenwormen hebben meerdere harten.
Vissen hebben een enkelvoudige bloedsomloop. Per
omloop stroomt het bloed een keer door het hart. Vanuit
de boezem wordt het bloed naar de kamer gepompt en
die pompt het naar de kieuwen.
Bij de mens hebben we een gesloten circulatiesysteem.
Het roodgekleurde bloed is zuurstofrijk. Het blauwe is
zuurstofarm. Het hart is gescheiden in twee helften,
linkerharthelft en rechterharthelft. De rechterharthelft zorgt voor de kleine bloedsomloop. Van het
hart naar de longen , hierbij wordt zuurstof opgenomen en koolstofdioxide afgegeven. De
linkerharthelft zorgt voor de grote bloedsomloop, vanuit het hart naar alle organen. Hierbij worden
zuurstof en voedingsstoffen afgegeven aan de cellen. Per omloop stroomt het bloed twee keer door het
hart, het heet een dubbele bloedsomloop.
Bloed heeft ook nog andere functies. Ze verdelen de warmte over het lichaam die vrijkomen bij
dissimilatie, hierdoor behouden wij constant dezelfde temperatuur. Ook speelt bloed een rol bij de
afweer tegen ziekteverwekkers.
, 2. Het hart
In de borstkas, onder het borstbeen ligt je hart. Over het hart lopen
bloedvaten, we noemen ze kransslagaders. Het hart is een holle spier die
energie verbruikt. De kransslagaders voorzien het hartspierweefsel van
zuurstof en voedingsstoffen. Afvalstoffen worden weggevoerd door
kransslagaders. De linkerharthelft en rechterharthelft zijn gescheiden
door een harttussenwand.
Elke harthelft bestaat uit een boezem en een kamer. De boezems zitten
als een soort zakje op de kamer. De boezems en kamer zijn van elkaar
gescheiden door hartkleppen. Ook aan het begin van de longslagader en de aorta zitten hartkleppen.
Het bloed uit je lichaam komt het hart binnen door de onderste en bovenste holle ader. Deze monden
uit in je rechterboezem, vanuit hier stroomt het bloed naar de rechterkamer. Deze pompt het bloed
weer in de longslagader, vanuit hier gaat het naar de longen. Vanaf de longen komt het bloed weer
terug in de linkerboezem vanuit hier naar de linkerkamer, deze pompt het in de aorta. Vanaf hier
stroomt het bloed naar alle organen in het lichaam.
Bij de werking van het hart zijn er telkens drie fasen die
elkaar onderscheiden. De hartslag begint als de boezems
zijn volgestroomd met bloed uit de holle aders en de
longslagaders. De boezems trekken tegelijk samen.
Hierdoor stroomt het bloed de kamers in. De
hartkleppen sluiten door de druk die wordt gecreëerd. De
pezen staan strak gespannen, tijdens het samentrekken
van de kamers ontspannen de boezems. Het
samentrekken van hartspierweefsel heeft systole, de
ontspanning heet diastole.
Als de druk in de kamers hoger is dan in de aorta en in de longslagaders, worden de
halvemaanvormige kleppen opgedrukt en het bloed wordt in de aorta en longslagaders gepompt. Als
de kamers en boezems zijn ontspannen komt de hartpauze. Er zijn twee harttonen te horen. Als de
kamers samentrekken, slaan de hartkleppen dicht en als de halvemaanvormige kleppen dichtslaan.
Als er hartruis te horen is slaan de kleppen niet goed dicht
De samentrekking van het hartspierweefsel wordt veroorzaakt door impulsen. Deze ontstaan in de
wand van de rechterboezem, de sinusknoop. Vanuit de sinusknoop worden de impulsen eerst naar het
spierweefsel in de wand van beide boezems geleid. Hierdoor ontstaat de samentrekking van de
boezems. Later komen de impulsen aan in de kamers, hierdoor ontstaat de samentrekking van de
kamers. Dit kan worden gemeten en worden weergegeven in een elektrocardiogram.
De snelheid waarmee de sinusknoop impulsen afgeeft noem je de hartslagfrequentie. Deze hangt
samen met de lichaamsactiviteit. De bloeddruk wordt geregeld door negatieve terugkoppeling. De
hersenstam kan de bloeddruk regelen, deze kan beïnvloed worden door emotie. Adrenaline en de
hersenstam zorgen dan voor een verhoogd hartritme. De hartslagfrequentie is ook afhankelijk van de
lichaamsgrootte. De hoeveelheid bloed er wordt rondgepompt noem je het slagformule. Het
slagformule is afhankelijk van de hoeveelheid bloed er vanuit de holle aders de rechterboezem
instroomt
minutenvolume = hartslagfrequentie x slagformule
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneverwindt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.57. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now