Opmerking: les 10 is ook open vragen!
Samenvatting van het vak onderzoeksmethoden. Het bevat de slides, lesnotities en het boek van de lessen waarop dat van toepassing was.
Geslaagd in eerste zit
Inhoudsopgave
Les 1: rechtswetenschappelijk onderzoek....................................................................................................... 2
Juristen en hun opleiding.....................................................................................................................................3
Wat doen juristen eigenlijk?.................................................................................................................................5
Waarom kan traditioneel juridisch-dogmatisch onderzoek (tjdo) niet langer volstaan?....................................8
Wat beoogt dit vak?...........................................................................................................................................11
Les 2 en 3: rechtshistorisch onderzoek......................................................................................................... 12
Vooraf.................................................................................................................................................................12
Indeling...............................................................................................................................................................12
Heuristiek van juridische teksten in België vanaf de Franse Revolutie.........................................................24
Les 4: kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden in de sociale wetenschappen.............................33
Projectontwerp...................................................................................................................................................33
Conceptueel ontwerp: doelstelling.....................................................................................................................34
Conceptueel ontwerp: onderzoeksmodel...........................................................................................................41
Conceptueel ontwerp: vraagstelling..................................................................................................................42
Conceptueel ontwerp: begripsbepaling.............................................................................................................45
Les 5: kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden in de sociale wetenschappen.............................48
Onderzoekstechnisch ontwerp: onderzoeksstrategieën....................................................................................48
Onderzoekstechnisch ontwerp: onderzoeksmateriaal.......................................................................................55
Kwaliteitscontrole wetenschappelijke publicaties.............................................................................................61
Onderzoeksplanning...........................................................................................................................................63
Les 6: empirische analyse van de rechtspraktijk............................................................................................ 63
Fase 1: opstart....................................................................................................................................................64
Fase 2: vragenlijst...............................................................................................................................................64
Fase 3: dataverzameling....................................................................................................................................66
Fase 4: analyse en rapportage...........................................................................................................................67
Les 7: rechtssociologie................................................................................................................................. 73
Wat is rechtssociologie?.....................................................................................................................................73
Welke vragen stellen rechtssociologen zich?.....................................................................................................75
Welke methoden hanteren ze?..........................................................................................................................76
Een rechtssociologische studie van de doodstraf...............................................................................................80
Les 8: rechtseconomie.................................................................................................................................. 82
Geschiedenis en begrip.......................................................................................................................................82
1
, Toepassing van de rechtseconomie...................................................................................................................84
Voorbeelden.......................................................................................................................................................85
Onderzoeksmethoden........................................................................................................................................87
Les 9: juridische en ethische aspecten van wetenschappelijk onderzoek.......................................................87
Privacywetgeving...............................................................................................................................................87
Persoonsgegevens..............................................................................................................................................88
Verwerken van persoonsgegevens.....................................................................................................................89
Beginselen voor verwerking...............................................................................................................................90
Toepassing..........................................................................................................................................................90
AVG in wetenschappelijk onderzoek..................................................................................................................92
Les 10.......................................................................................................................................................... 92
Research data management..............................................................................................................................92
Wetenschappelijke integriteit............................................................................................................................99
Schriftelijk examen
- Open vragen: les 4, 5, 9 en 10
- MC vragen: alle andere lessen
- 5-tal vragen over de advocatenbarometer: slides zijn de kernleerstof: heb je voldoende
Les 1: rechtswetenschappelijk onderzoek
2
,Juristen en hun opleiding
Jurist van gisteren: niet volledig uitgerust voor uitdagingen van morgen
- A. Complexer recht → meer juridische kennis: juristen moeten meer kennen
o (1) Maatschappelijke ontwikkelingen maakt ons recht complexer: meer regels van
meer niveaus je moet al gespecialiseerd zijn: je kan niet meer zoals vroeger
thuis zijn op meerdere gebieden.
Mobiliteit: interpersonele verhoudingen minder tijdsbestendig: mensen
werken niet heel hun carrière nog aan dezelfde instelling, wonen niet meer
heel hun leven op dezelfde plek
Bruikbaarheid van eigen kennis en ervaring neemt af: bv CD’s branden doe
je nu niet meer en die kennis is dus niet meer nodig
Innovatiesnelheid: technische ontwikkelingen zijn…
Breed: op vele terreinen (vervoer, communicatie…)
Diep: alle relevante maatschappelijke thema’s
Snel: innovatiesnelheid overstijgt aanpassingssnelheid van velen: bv
iemand van 60 jaar zal doorgaans meer moeite hebben om digitaal
alles even snel te doen. Relevant in het recht omdat nieuwe
uitdagingen nieuwe juridische vraagstukken oproept. Dit zorgt
ervoor dat je continue moet bijscholen.
→ Gevolgen:
Verminderde vertrouwdheid: mensen kunnen minder lang
vertrouwd blijven met de omgeving die ze kennen bv mensen
spreken niet meer allemaal dezelfde taal
Onplanbaarheid: langetermijnplanning is moeilijk. Rol van het
recht? Vaak maak je een contract voor een langetermijn, maar is
het moeilijk te plannen. Hoe sneller de maatschappij evolueert, hoe
meer onvoorziene omstandigheden opduiken en hoe sneller
advocaten creatiever moeten zijn
- Een evenwichtige regeling voor dergelijke conflicten ligt
vaak niet voor de hand, waardoor regelgevers niet meteen
pasklare oplossingen kunnen aanreiken nieuwe
belangenconflicten
- Rechters worden in tussentijd wel ook al geconfronteerd
met de nieuwe belangenconflicten, maar er is nog geen
algemene regel ze moeten zelf een oplossing zoeken,
want ze mogen niet weigeren recht te spreken de
oplossingen kunnen dus per rechter verschillen:
fragmentarisch
- Gevolg: Wereldvreemde rechters of weifelende wetgever?
o (2) Ordeningsuitdagingen voor het recht
3
, Ordening van het recht is zelf complexer
Belgisch recht: ingebed in geglobaliseerde wereld: nationale recht
en supranationale rechtsordes hangen samen.
Territoriale staten: deel van samenwerkingsverbanden (VN, WTO,
EU, Benelux…)
Veel spanningen: wat gaat voor op wat? Er zijn bv voorbehouden
nl dat het Europees recht enkel voorgaat als het niet ingaat tegen
de grondwet.
o (3) Levensbeschouwelijke neutraliteit
Duidelijke ideologische visie? Duidelijke doelstelling voor staatsmachten:
dus makkelijk om rechtlijnig recht te behouden
Geen gedeelde maatschappij- of staatsideologie? levensbeschouwelijke
neutraliteit zoals in België
Diverse groepen strijden om weerspiegeling eigen uitgangspunten
in regelgeving: Der Kampf um’s Recht (Von Jhering 1872)
- B. Hogere verwachtingen van onze juristen: niet enkel regels interpreteren en teksten
lezen → ook niet-juridische vaardigheden
o Campell 2016 over de traditionele universitaire rechtenopleiding: “Law school, as
most of us have known it, is doomed. Law school today […] remains based on a
system designed to prepare students to practice general law in an 1870s world.
Students learn a bit about criminal law, a smattering of contracts, a little about
torts, a smidgeon of property law, and some of the essentials about how cases are
moved through a court system. When they emerge, they typically can read and
analyze cases, and are told they have learned to “think like a lawyer.” In a way,
they have.”
o Men verwacht meer van juristen dan vroeger. Kennis van (complexer) recht is
noodzakelijk, maar niet voldoende:
Ruimere vaardigheden:
Onderhandelen en bemiddelen: zie volgend jaar
Hoe teams opbouwen, in teams werken, met cliënten omgaan,
projecten managen, informatiemanagement-technologie?
Balans werk/privé?
→ veel belangrijke vaardigheden die professioneel succes bepalen, komen
traditioneel niet echt aan bod in de rechtenopleiding
De rechtenopleiding: uitdagingen
- Gisteren en vandaag
o Traditioneel doel rechtenopleiding?
“Toekomstige professionals afleveren”
Kennis en vaardigheden, zodat maatschappelijk verantwoord in de
praktijk
Cf. Geneeskunde
Gevolg: vele professoren zijn ook praktijkjurist (advocaat, rechter, notaris,
assessor…)
Vandaag is het doel minder afgelijnd
o Juridisch onderzoek
Traditioneel
Dienstbare finaliteit (noten en artikels bedoeld voor
praktijkjuristen): bedoeld als ondersteuning van de praktijkjuristen
- Bv. verduidelijken wanneer er sprake is van ‘rechtsmisbruik’
- Bv. theorieën ontwikkelen over onrechtmatig bewijs
Praktische relevantie van onderzoeksvragen en –resultaten staan
voorop: er was een dun onderscheid tussen juridische onderzoekers
en juridische professionals
Bruikbaarheid in de praktijk
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller helena11. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
