De zintuigen
- Onze hersenen krijgen voortdurend sensorische informatie of prikkels te verwerken
- Info komt binnen via neus, mond, ogen, oren en huid (= sensatie of gewaarwording)
- Gespecialiseerde receptoren reageren op de prikkels en sturen de boodschappen via
zenuwbanen door naar hersenen
- In de hersenen wordt betekenis gegeven aan deze prikkels (= waarneming of perceptie)
Zien Oog
Horen Oor
Tast Handen,huid
Reuk Neus
Smaak Mond, tong
Proprioceptie of kinesthesie Huid, spieren, pezen, gewrichten
Evenwicht binnenoor
Welke functies hebben de zintuigen?
- Leren, ontwikkelen
- Zich oriënteren, de weg vinden, weten wat er rond je gebeurt
- Mensen, voorwerpen,…herkennen en beoordelen
- Waarschuwen voor mogelijk gevaar
- Genieten
De visuele waarneming: zien
- Ongeveer 60% van hersenvolume bestaat uit verbindingen en netwerken die met zien
verband hebben
- De visuele waarneming is de meest bestudeerde in de psychologie
- Zo kunnen we vorm, kleur, beweging, afstand, diepte waarnemen.
- Oog vangt prikkel op via optische zenuw visuele cortex of hersenschors (= aan
achterzijde hersenen, in occipitale kwab)
Je gehoor kan je ook waarschuwen voor gevaar. Zo is het gehuil van een jonge baby zo vervelend dat
je bijna niet anders kunt dan naar het kind gaan kijken, en het op die manier te redden uit een
mogelijk gevaarlijke situatie.
Geluiden worden verwerkt door de auditieve cortex. Die bevindt zich aan de zijkant van de hersenen,
in de temporale kwab.
,De olfactorische en gustatieve waarneming: ruiken en proeven
Ruiken doe je met je neus. De geurzin helpt je om voedsel te zoeken en eetlust te krijgen. De reukzin
heeft ook een alarmerende functie, bijvoorbeeld bij brand of bedorven voedsel. Wanneer je iets
ruikt, gaan de zenuwsignalen vanuit je neus naar de bulbus olfactorius.
Dat deel van de hersenen is nauw verbonden met het limibisch systeem, ons emotioneel centrum.
Dat speelt een grote rol bij herinneringen en emoties. Daarom roepen geuren soms emotionele
herinneringen uit je kindertijd.
• 10 miljoen reukreceptoren bij mens <-> 1 miljard bij hond
• Reukzin + smaakzin = chemische zintuigen
= tong en neus reageren op chemische stoffen die er mee in contact komen
• Smaakzin is slechts ontwikkeld
• Vijf hoofdsmaken
Zout
Zoet
Zuur
Bitter
Umami:
- Smaak die wordt geassocieerd met mononatriumglutamaat
- Smaak die veel in Oosterse keuken voorkomt
- In vlees, zeevruchten en kaas
• Smaakpapillen zijn snel beschadigd, maar herstellen snel (om de paar dagen vervangen)
• Best bestand tegen permanente schade, volledig verlies van smaak is dus zeldzaam
• Smaak en reuk werken samen. Reuk zorgt voor smaak.
Vb. wie verkouden is, proeft minder goed wat hij eet
Kinderen rond 2 jaar kunnen neofobisch worden
= smaak van alles wat nieuw is, lusten zijn niet
= uit onderzoek blijkt dat kinderen gerechten 10 of meer keer moeten geproefd hebben alvorens ze
het lusten
Functies olfactorische en gustatieve waarneming:
- zoeken voedsel en eetlust krijgen
- alarmerende functie
Vb. brand of bedorven voedsel
- emotionele functie
Vb. de geur van soep doet je aan je overleden oma denken
De visuele waarneming: horen
Je neemt geluid waar via je oren. Je oren zorgen ervoor dat je toonhoogte en geluidsvolume kunt
waarnemen, dat je geluid kunt lokaliseren en de afstand ervan kunt inschatten. Het gehoor is heel
belangrijk om met anderen te kunnen communiceren. Slechthorende of dove mensen hebben het
bijvoorbeeld moeilijk om talen te leren en om te communiceren met mensen die geen gebarentaal
kennen.
, Het elekromagnetisch spectrum
De auditieve waarneming
- Overal is geluid, van ‘s morgens tot ‘s nachts
- Soms bewust (lekkende kraan) tot veelal onbewust (tikken van klok)
Functies auditieve waarneming:
- waarnemen toonhoogte en geluidsvolume
- lokalisatie geluiden
- communicatie
Vb. slechthorende of dove mensen hebben moeilijkheden met het aanleren van een taal of
communicatie met mensen die geen gebarentaal kennen.
- waarschuwen voor gevaar
Vb. Bel van overweg
- Geluiden via oor worden verwerkt in auditieve cortex (in temporale kwab)
- Reuk via zenuwsignalen in neus bulbus olfactorius in hersenen (nauw verbonden met
limbisch systeem, ons emotioneel centrum)
De tactiele waarneming = voelen/tast
• Huid is veelzijdig:
1) Temperatuur regelen
2) Verantwoordelijk voor sensaties van aanraking, warmte en kou, pijn
• Gevoeligheid van huid is overal op lichaam verschillend
Vb. Vingertoppen 10 x gevoeliger dan rug
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yanadegreef. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.