Summary
Samenvatting Gezondheidspsychologie, ISBN: 9789043034180 Gezondheidspsychologie
- Course
- Institution
- Book
Dit document omvat alle info die nodig is om te slagen voor het examen Gezondheidspsychologie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followsilkebastiaensen
Content preview
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIEH1: WAT IS GEZONDHEID?
WAT IS GEZONDHEID – VERANDERENDE PERSPECTIEVEN
Onze voorouders zagen een relatie tussen:
o Geest
o God(en)
o Fysieke gesteldheid
RELATIE TUSSEN LICHAAM EN GEEST
Hippocrates (oudheid 460-377 V.C.)
o Ziekte = een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen /
humores
Gele gal
Slijm
Bloed
Zwarte gal
à kan komen door externe pathogenen (bv. seizoenswisseling)
o Genezing = opnieuw balans brengen via aderlaten / vasten / dieet /
geneesmiddelen
Op sommige vlakken gebruikt men deze denkwijze nog (bv.
dopaminegehalte niet in evenwicht dan duiken er
problemen op)
MAAR er is geen evidentie dat lichaamsvloeistoffen zo
belangrijk zijn bij het ontstaan van ziektes
o Lichaam en geest zijn één eenheid à het aantal sappen
maakt jouw persoonlijkheid
Etiologie = de oorzaak van een ziekte
o Galenus (129-199 N.C.)
De etiologische basis voor alle ziekten is puur lichamelijk à of een
ziekte nu psychisch of lichamelijk is de oorzaak is ALTIJD terug te
vinden in het lichaam
4 lichamelijke humores – 4 temperamenten – specifieke ziekten (bv.
melancholieke vrouwen hadden grotere kans op borstkanker door een
grote hoeveelheid gal)
De geest speelt dus GEEN rol in de etiologie van ziekten
Vroegere middeleeuwen à geloof en spiritualiteit
o Ziekte = straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen
Priesters waren verantwoordelijk voor het zoeken van een oplossing
o Verbod op wetenschappelijk onderzoek
Wordt later niet meer toegepast à mede door Descartes
o Religieuze gezichtspunten hielden stand tot de ‘renaissance’ begon
o 1600 N.C. à wetenschappelijke revolutie
Descartes (1596-1650)
o Dualisme = lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke / onafhankelijke entiteiten
1
, o Lichaam is een machine = mechanisch standpunt
Verschillende ziektes worden op verschillende niveaus onderzocht (bv.
op celniveau)
Bepaalde ziekten worden gevonden door naar de vorm /
grootte / … van dellen te kijken
BIOMEDISCH ZIEKTEMODEL
= reductionistisch = het reduceert het lichaam tot op celniveau MAAR het kijkt niet naar de
invloed van psyche
Gezondheid = afwezigheid van ziekte à wij kijken hier NU niet meer op deze manier naar (bv.
het kan zijn dat je elke dag Quick eet en nooit groenten eet, nooit buiten komt à je bent op
dat moment niet ziek MAAR je bent ook niet gezond)
o ziekten en symptomen hebben een achterliggende fysiologische verklaring à
NU kijken wij niet meer zo (bv. mensen met chronische pijn hebben geen
fysiologische verklaring MAAR die pijn is er wel)
o genezing werkt mechanistisch en rechtlijnig = als er aan die symptomen iets
gedaan wordt en de bacterie / het virus is weg dan ben je terug gezond MAAR
dat werkt niet (bv. een depressie is niet zomaar op te lossen met een pilletje)
o MAAR waarom hebben mensen dan verschillende reacties op deze ziektes ?
Er wordt GEEN rekening gehouden met de manier waarop mensen
verschillen van elkaar (bv. iedereen heeft andere klachten bij het
krijgen van covid)
VRAAGTEKENS BIJ DUALISME – PSYCHOSOCIALE MODELLEN VOOR GEZONDHEID EN ZIEKTE
veel ziekten hebben een organische oorzaak MAAR veroorzaken individuele reacties
o de rol van het psyche en het sociale blijkt belangrijk te zijn in de manier
waarop klachten zich uiten
o rol van ‘geest’ of psychische blijkt daarin belangrijk (bv. fantoompijn –
placebo-effect)
o dus ook een bidirectionele relatie à anders dan bij het dualisme ziet men hier
WEL een relatie tussen de psyche en het lichaam
BIOPSYCHOSOCIAAL ZIEKTEMODEL
geïntegreerde benadering voor de assessment van:
o biologische / fysiologische
o psychologische / gedragsmatige
o sociale / omgevingsfactoren
à die bijdragen aan gezondheid en ziekte
GEDRAG – DOOD & ZIEKTE
stijging van de levensverwachting
2
, o daling mortaliteit / sterftecijfer à geneesmiddelen / vaccinatie / betere
sanitaire voorzieningen
o oorzaken van overlijden worden ook drastisch veranderd
zo zijn er sinds 2006 meer ziekten die worden verklaard door ons eigen
gedrag
belangrijke gedragscomponent à ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid EN onze
kans op overlijden
o we zijn geëvolueerd van infectieziekten naar ziekten waar ons gedrag een
grotere invloed op heeft
INDIVIDUELE – CULTURELE & LEEFTIJDSGERELATEERDE PERSPECTIEVEN OP GEZONDHEID
LEKENTHEORIEËN OVER GEZONDHEID
= theorieën die gemaakt zijn door mensen die niet gespecialiseerd zijn in hun vakgebied
Bauman (1961) vroeg aan patiënten met een ernstige ziekte: “Wat betekent gezondheid
voor u?”
o een overwegend gevoel van welzijn
o de afwezigheid van symptomen (bv. geen pijn hebben)
o handelingen waartoe een persoon in staat is (bv. kunnen lopen)
Benyamini (2003) stelde dezelfde vraag aan ouderen
o slechte / redelijke gezondheid = recente symptomen / indicatoren van slechte
gezondheid (bv. pijn)
o goede gezondheid = positieve indicatoren (bv. in staat zijn om te wandelen)
à je leeftijd en huidige gezondheid zijn afhankelijk voor de manier waarop jij
antwoordt op deze vragen
gezonde individuen hun subjectieve gezondheidsbeoordelingen zijn meer verbonden met:
o gezondheidsgedrag = gedrag dat bedoeld is om de gezondheid te beschermen
– te bevorderen – in stand te houden (bv. voldoende lichaamsbeweging)
Health & Lifestyle zien gezondheid als:
o niet ziek = geen symptomen
o bezit = heb ik gekregen van mijn ouders
o gedrag dat gesteld kan worden
o lichamelijk fitheid en vitaliteit à dit wordt vooral gekozen als antwoord voor
jongeren
o psychosociaal welzijn = ik voel me in balans
o functie = in staat zijn tot handelingen / beroep uitoefenen / …
à Het hangt er vanaf aan wie je de vraag stelt hoe ze gaan antwoorden en dat heeft
er tot gegeven dat er een subjectieve beoordeling van gezondheid wordt gegeven
subjectieve beoordeling van gezondheid via:
3
, o vergelijking met anderen à welke referentiegroep?
Leeftijd
Beroep
Betere / slechtere gezondheid
o Gezondheid is een relatieve staat van zijn
DEFINITIE VAN GEZONDHEID VAN DE WHO (WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE)
= toestand van volledig lichamelijk – geestelijk & sociaal welzijn en niet alleen als de
afwezigheid van ziekte / invaliditeit
o Doelstellingen (bv. meer mensen drinkbaar water – minder mensen roken) en
hieruit volgen beleidsdocumenten = die een betere gezondheid vooropstellen
veronderstellen een relatie tussen gedrag – levenswijze & gezondheid
CROSSCULTURELE PERSPECTIEVEN OP GEZONDHEID
normale gezondheid verschilt per cultuur en is afhankelijk van het economische – politieke
klimaat van het tijdperk
LEVENSLOOP EN GEZONDHEID
kinderen < 7 jaar
o op een magisch niveau
kinderen 8-11 jaar
o concreter
o oorzaak en gevolg
vroege puberteit
o fysiologisch
o snappen dat er problemen kunnen zijn op het gebied van cellen
latere puberteit & volwassenheid
o psychofysiologisch
o snappen dat de geest meespeelt
ouderen
o vaak positieve opvatting
WAT IS GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE?
Ψ / psychologie = het wetenschappelijk onderzoek naar mentale – psychosociale &
biologische processen en gedragsmatig functioneren
o via empirische methoden
systematische observatie
zelfrapportage
WAT IS HET VERBAND TUSSEN PSYCHOLOGIE EN GEZONDHEID ?
Matarazzo (1980) zegt gezondheidspsychologie = het aggregaat van de specifieke
onderwijskundige, wetenschappelijke en professionele bijdragen van het vakgebied
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkebastiaensen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.57. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now