Summary
Samenvatting Literatuurgeschiedenis Nederlands
- Course
- Level
Dit zijn de kenmerken en periodes van de Nederlandse literatuurgeschiedenis van 1800 t/m nu.
[Show more]
Seller
Follow
hiskekolner
Content preview
Literatuurgeschiedenis NederlandsHoofdstuk 5
De grote technische vooruitgang luidt het begin van de moderne tijd in (telefoon, motor, vliegtuig). Het kapitalisme
doet zijn intrede, de arbeidersklasse ontstaat. Ondanks de eerste aanzetten tot sociale wetgeving (het kinderwetje)
leidt het kapitalisme tot wantoestanden en sociale spanningen. Verschillende politieke partijen ontstaan:
- Socialisten (links)
- Confessionelen (religieus)
- Liberalen (rechts)
Ook op wetenschappelijk gebied zijn er belangrijke ontwikkelingen:
1. Evolutieleer van Darwin
2. De communistische leer van Karl Marks
3. Psycho analyse van Sygmund Freud
Door de tweespalt tussen angst voor het nieuwe en zelfvoldaanheid over het reeds bereikte ontstond het ‘Fin de
siécle gevoel: de idee dat men aan het eind van een grote cultuurperiode stond en op de drempel van een nieuwe
en onbekende eeuw die angst, maar ook met verwachten werd tegemoetgezien. Dit zorgde vaak ervoor dat de
kunstenaars vluchten van de realiteit(escapisme) door middel van decadentisme(drank, drugs) en
dandyisme(overdreven verfijnd gedrag. Er waren 2 grote stromingen:
1. Het impressionisme(1875-1914); Willen de werkelijkheid subjectief weergeven, door hun eigen zintuigelijke
waarnemingen. Vooral de sfeer is van belang. Literatuur is gekenmerkt door:
a. Veel bijvoeglijke naamwoorden
b. Neologismen/archaïsmen
c. Originele beeldspraak
d. Vervorming van zinsbouw, wel klassieke verzen
Kunst:
Pasteltinten, vage contouren
2. Naturalisme(1875-1914); Er worden verklaringen gezocht voor het menselijk gedrag, deze benadering zorgt
voor het determinisme. Het leven wordt bepaald door 3 factoren:
a. Erfelijke aanleg
b. Milieu waarin men opgroeit
c. Tijd waarin men leeft
Naturalistische romans zijn somber en pessimistisch, want het leven is uitzichtloos en de mens is een speelbal
van het noodlot-> fatalisme. Er zijn 3 verschillende soorten romans:
Psychologische roman; hoofdpersoon heeft het psychologisch moeilijk
Familieroman; vele generaties worden gevolgd
Sociale roman; hoezeer de mens wordt gevormd door de maatschappelijke positie
Kenmerken van naturalistische roman zijn:
Taalgebruik is impressionistisch
Meer erotiek
Veel aandacht voor criminelen enz. (meestal aan het einde dood, overgevoelig)
Objectieve weergave van werkelijkheid (neutrale verteller)
De Tachtigers(1880) zijn een jonge generatie Nederlandse schrijvers die zich verzetten tegen hun voorgangers
(domineedichters). Zij richten ‘De nieuwe Gids’ op. Hun belangrijkste standpunten:
1. Vorm en inhoud zijn een
2. L’art pour l’art (kunst is in zichzelf al belangrijk)
3. Estheticisme (kunst moet mooi zijn)
4. Individualisme
De belangrijkste tachtigers zijn:
1. Frederik van Eeden; naturalisme, hield zich bezig met psychiatrie
De kleine Johannes; sprookjesachtige roman, ontwikkeling van kind tot volwassene uitgebeeld.
Van de koele meren des doods; psychologische roman (naturalistisch), waarin verslaafde vrouw
in de prostitutie terecht komt.
2. Herman Gorter; grootste dichter (impressionisme), later werden zijn stijl meer politiek en
maatschappelijk(links);
Mei, verzen
3. Willem Kloos; serieus criticus
4. Lodewijk van Deyssel; kon behoorlijk grof zijn in zijn stukken.
, 5. Louis Couperus; Hij viel binnen de tachtigers maar hielp niet met het tijdschrift. Hij schreef romans in
verschillende stijlen(naturalistisch/realistisch, sprookjesachtig en historisch)
Eline Vere; jonge willoze vrouw, die langzaam door een lichamelijke kwaal tot zelfmoord komt
De boeken der Kleine zielen; bourgeoisie, genadeloos portret van verval, geesteloosheid en
huichelarij
Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan; psychologisch portret van een familie die gekweld
wordt door een verschrikkelijk geheim.
Psyche; sprookjesachtig, de koning van het heden dingt naar de hand van de drie dochters van de
koning van het verleden
De stille kracht; ondergang van een Nederlandse bestuursambtenaar in Indië, terwijl er een
geheimzinnige kracht van het Verre Oosten is.
Binocle; Jongen heeft vreemde obsessie met gooien van toneelkijker, 5 jaar later zit hij er weer en
doet het toch.
De andere 2 stromingen zijn:
- Symbolisme
- Neoromantiek
Hoofdstuk 6
Na de oorlog had iedereen het gevoel dat er een nieuwe tijd zou aanbreken, steeds meer landen werden een
dictatuur. Er vallen verschillende stromingen onder het modernisme, ze willen wel allemaal de kunst vernieuwen:
1. Expressionisme(begin 20e eeuw);
a. Kunst; Felle kleuren, strakke lijnen en abstracte vormen, elke herkenbaarheid met de werkelijkheid
is verdwenen
b. Literatuur;
i. Vrije verzen
ii. Experimenten
iii. Minder bvn, meer ww/znw
iv. Subjectief, uitdrukking van gevoelens
v. Nog geformeerde zinsbouw
vi. Interpunctie weg
Beroemdste is Marsman, hij is vitalistisch, wil gevoelens overbrengen, hij gelooft in de übermensch, maar als Hitler
aan de macht komt laat hij alles los, en bewonderde Nietsch.
Verzen, Paradise regained
En daarna Bordewijk, hij is ook een belangrijke expressionist.
Blokken; gaat over een toekomstdictatuur. (wordt subtiel verwezen naar “De Stijl”.
Bint: roman van een zender; mensen worden beschreven als dieren, klas als de hel en lokaal als helse plaats.
Leraar wint vertrouwen van leerlingen
Fantastische vertellingen;
Karakter: roman van zoon en vader; macht dat vader heeft over zijn zoon
2. Dadaïsme(stokpaardje)(begin 20e eeuw);
a. Kunst stelt niks voor
b. Ready-mades
c. Opgezet door vluchtelingen uit WO1
d. Anti-kunst
Verschillende soorten gedichten:
Simultaangedicht (wordt samen opgedragen in canon)
Klankgedicht
Toevalspoëzie, gaat vooral over proces
3. Kubisme; meetkundige figuren
4. Constructivisme; abstract, communisme
5. Futurisme; vooral beweging
Paul van Ostaijen was een modernistische schrijver die vooral beïnvloed werd door het dadaïsme en expressionisme,
hij schreef “De bezette stad”(oorlog) en “het sienjaal”, Daarna werd hij een dichter waarin het niet meer over de
inhoud ging maar meer over het thema (poëzie pure). Hij is bekend door zijn typografie, montage techniek en zijn
gedeformeerde zinsbouw. Hij was bezig met Eerste boek van Schmoll; pianocursus voor beginners (muzikale poëzie)
Nijhof maakte gedichten in gewone spreektaal (parlando-poëzie)(nieuwe gedichten), vooral anekdotische poëzie
over alledaagse situaties. Eerst maakte hij qua vorm zuiver klassiek (de wandelaar).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hiskekolner. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79202 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now