Summary
Samenvatting Recht met betrekking tot sekse, seksualiteitsbeleving en voortplanting
- Course
- Institution
Alle colleges zijn hierin samengevat, inclusief het gastcollege over prostitutie.
[Show more]
Seller
Followjessyasselman
Reviews received
Content preview
RECHT MET BETREKKING TOT SEKSE, SEKSUALITEITSBELEVING EN VOORTPLANTINGAsselman Jessy
Academiejaar 2021-2022
KUL
EXAMEN
- Open vragen
- Meerkeuzevragen, zonder GIS-
correctie
,Inhoud
Deel 1: Recht en sekse............................................................................................................................. 5
1. Beter zonder geslacht? .................................................................................................................... 5
1.1 Juridisch concept ‘geslacht’ ....................................................................................................... 5
1.1.1 Zes juridische uitgangspunten inzake het concept ‘geslacht’. ........................................... 5
1.1.2 Terminologie....................................................................................................................... 6
1.1.3 Uitdagingen voor het juridisch concept ‘geslacht’. ............................................................ 7
1.2 Juridische relevantie van ‘geslacht’ ......................................................................................... 10
1.2.1 Geslacht niet (meer) relevant........................................................................................... 10
1.2.2 Geslacht relevant.............................................................................................................. 10
Deel 2: Recht en gender ........................................................................................................................ 12
1. Definitie recht (zoals het functioneert in een democratische rechts- en welvaartstaat). ............ 12
2. Stereotypen ................................................................................................................................... 13
2.1 Gevolgen van stereotypen in de context van het recht. ......................................................... 13
2.2 Stereotypering tegengaan. ...................................................................................................... 14
3. Hoe legaal te flirten? ..................................................................................................................... 15
Deel 3: Strafrecht en seksualiteitsbeleving ........................................................................................... 17
1. Recht op bescherming tegen ongewenste seksualiteitsbeleving ................................................. 18
1.1 België – huidig recht ................................................................................................................ 18
1.1.1 Basismisdrijven ................................................................................................................. 18
1.1.1.1 Aanranding van de eerbaarheid ................................................................................ 18
1.1.1.2 Verkrachting .............................................................................................................. 19
1.1.1.3 Voyeurisme................................................................................................................ 21
1.1.1.4 Niet-consensuele verspreiding van intieme opnames .............................................. 21
1.1.3 Bijzondere aspecten van de procedures van het seksueel strafrecht.............................. 23
1.1.2.1 Wat is het verschil tussen een geldboete en een schadevergoeding? ..................... 23
1.2 België – toekomstig recht ........................................................................................................ 24
1.2.1 Hoofdstuk 1: misdrijven tegen de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht
en de goede zeden. ................................................................................................................... 24
1.2.1.1 Afdeling 1: aantasting van de seksuele integriteit, voyeurisme, niet-consensuele
verspreiding van seksueel getinte inhoud en verkrachting. ................................................. 24
1.2.1.1.1 Onderafdeling 1: toestemming met betrekking tot het seksueel
zelfbeschikkingsrecht. ....................................................................................................... 24
1.2.1.1.2 Onderafdeling 2: basismisdrijven. ...................................................................... 27
1.2.1.1.2.1 Aantasting van de seksuele integriteit ........................................................ 27
1.2.1.1.2.2 Verkrachting ................................................................................................ 27
1.2.1.1.2.3 Voyeurisme.................................................................................................. 28
2
, 1.2.1.1.2.4 Niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte inhoud...................... 28
1.2.1.1.3 Onderafdeling 3: verzwaarde misdrijven. .......................................................... 29
1.2.1.1.4 Onderafdeling 4: verzwarende factoren. ........................................................... 32
1.2.1.2 Afdeling 2: seksuele uitbuiting van minderjarigen. ................................................... 33
1.2.1.2.1 Benaderen van een minderjarige voor seksuele doeleinden. ............................ 33
1.2.1.2.1.1 Grooming ..................................................................................................... 33
1.2.1.2.2 Seksuele uitbuiting van minderjarigen met het oog op prostitutie. .................. 34
1.2.1.2.3 Beelden van seksueel misbruik van minderjarigen. ........................................... 34
1.2.1.3 Afdeling 3: openbare zedenschennis. ....................................................................... 35
1.3 Buiten het seksueel strafrecht ................................................................................................ 35
1.3.1 Cyberlokking ..................................................................................................................... 36
1.3.2 Strafbaar seksisme of openbaar seksisme ....................................................................... 36
2. Recht op bescherming tegen gewenste seksualiteitsbeleving ...................................................... 37
2.1 Beperkingen............................................................................................................................. 37
2.1.1 Op basis van leeftijd (of pedofilie).................................................................................... 37
2.1.2 Op basis van familiale context (of incest)......................................................................... 37
2.1.3 Op basis van geslachtsverschil (of homoseksualiteit) ...................................................... 38
2.1.4 Op basis van aard seksuele handelingen (prostitutie of ontucht) ................................... 39
2.1.5 Op basis van de context van gedragingen ........................................................................ 39
1.2.2 Hoofdstuk 3bis: misbruik van prostitutie ......................................................................... 39
Deel 4: Gastcollege prostitutiebeleid Antwerpen ................................................................................. 40
1. Nationale wetgeving rond prostitutie ........................................................................................... 40
1.1 Geschiedenis van Antwerpse prostitutiebeleid ...................................................................... 40
2. Pragmatisch prostitutiebeleid in Antwerpen ................................................................................ 40
2.1 Prostitutieteam van PZA: combinatie van bestuurlijke en gerechtelijke bevoegdheid .......... 40
2.2 Integrale aanpak van prostitutie ............................................................................................. 41
3. Verschillende branches ................................................................................................................. 41
3.1 Tippelprostitutie ...................................................................................................................... 41
3.2 Mannenprostitutie .................................................................................................................. 41
3.3 Raamprostitutie ....................................................................................................................... 41
3.4 Massagesalons......................................................................................................................... 42
3.5 Verdoken prostitutie: thuisontvangst en escort ..................................................................... 42
3.6 Tienerprostitutie in Antwerpen............................................................................................... 43
4. Impact herziening strafwetboek op prostitutiebeleid .................................................................. 43
5. Fenomenen.................................................................................................................................... 43
6. Programma Seksuele Veiligheid .................................................................................................... 43
3
,7. Extra............................................................................................................................................... 44
4
,Deel 1: Recht en sekse
1. Beter zonder geslacht?
De zin en onzin van de juridische categorie ‘geslacht’. Weetje: of je juridisch gekwalificeerd bent als
man of vrouw kan je aflezen aan de hand van het rijksregisternummer. Bij vrouwen is het derde
laatste cijfer even.
1.1 Juridisch concept ‘geslacht’
Dit concept is niet uitdrukkelijk geëxpliciteerd. We hebben een heel statisch idee van het concept
‘geslacht’; je krijgt het bij je geboorte en blijft het voor de rest van je leven. Op basis van externe
geslachtskenmerken, krijg je een geslacht toegewezen.
1.1.1 Zes juridische uitgangspunten inzake het concept ‘geslacht’.
(1) Iedereen is vrouw of man en je hebt slechts één van de twee. Er is geen derde/andere
mogelijkheid.
Dit is decennia lang zo vanzelfsprekend geweest dat je, om ‘bewijzen’ te vinden van dit binaire
concept, moet gaan zoeken naar bepaalde artikels zoals onderstaande. Deze impliceert dat we met
de termen ‘man’ en ‘vrouw’ iedereen omsluiten.
‘De aanranding van de eerbaarheid, met geweld of bedreiging gepleegd op personen van het
mannelijke of vrouwelijke geslacht, wordt gestraft met gevangenisstraf van zes maanden tot vijf
jaar.’
(2) Iedereen heeft een geslacht; er zijn geen geslachtloze mensen.
‘De akte van geboorte vermeldt: 1° de dag, het uur, de plaats van geboorte, alsmede het geslacht, de
naam en de voornamen van het kind; 2° het jaar, de dag, de plaats van geboorte, de naam, de
voornamen en de woonplaats van de moeder en de vader, zo de afstamming langs vaderszijde
vaststaat; 3° de naam, de voornamen en de woonplaats van de aangever.’
(3) Iedereen heeft slechts één geslacht; er zijn geen mensen die tegelijkertijd tot meerdere
geslachten behoren.
(4) Geslacht is een gegeven; je mag je geslacht niet kiezen.
Hoe verloopt de procedure in een klassieke situatie? Om ervoor te zorgen dat we niemand niet
registreren is het verplicht om binnen de 15 dagen na de geboorte, dit te gaan aangeven bij de
ambtenaar van de burgerlijke stand. Je krijgt van de arts een attest, waar eveneens het geslacht op te
vinden is.
5
,Ondertussen is er in het recht al een hele evolutie geweest en heeft gezorgd voor het besef dat
geslacht niet enkel op die somatische criteria gebaseerd mag worden, en zeker niet alleen op de
uiterlijk waarneembare morfologische geslachtskenmerken, maar dat er meer nodig is om het
concept geslacht in te vullen. Er zijn ook psychosociale aspecten van geslacht; genderidentiteit en -
expressie. Dit is de procedure in de klassieke situatie.
(5) Geslacht is in principe onveranderlijk: je kan, in principe, niet van geslacht veranderen. Hier zijn
echter al lang uitzonderingen op.
Materiële vergissing: de ambtenaar heeft zich per ongeluk vergist.
Interseksualiteit: deze mensen hebben biologische kenmerken van beide geslachten. Deze groep
personen zit op dit moment nog veel meer in de medische sfeer dan trans personen. Is het wel een
goed idee dat als zo’n kind geboren wordt, om hier meteen chirurgisch op in te grijpen zodat het kind
wel in een hokje past? Er bestond lang een rechtzettingsprocedure voor als men een verkeerde
beslissing gemaakt zou hebben tijdens de geboorte. Trans personen vroeger ook juridische erkenning
voor hun identiteit.
Trans personen: deze paraplu term omvat heel veel verschillende vormen van genderidentiteit en -
expressie. Non-binaire personen dagen het recht dan weer nog meer uit dan intersekse of trans
personen.
Naarmate we naar een meer gender gelijke samenleving evolueren, is de druk om u te conformeren
aan dat mannelijk of vrouwelijk zijn, precies alleen maar groter geworden.
(6) Geslacht is weinig privacygevoelig.
Niemand lijkt geremd om naar iemands geslacht te vragen.
Met deze 6 concepten in het achterhoofd is het niet zo heel moeilijk om te zien dat een aantal
fenomenen/mensen/situaties het recht uitdagen. Op zo’n moment zie je dat het recht normeert. Het
is momenten dat er wrijving ontstaat over een concept, over een rechtsregel, dat de concepten
eigenlijk naar boven komen. In die zin leren we heel veel over de manier waarop recht, en bij
uitbreiding de manier waarop de samenleving, met geslacht omgaat.
1.1.2 Terminologie
Vier dimensies van seksuele identiteit.
- Sekse (biologisch)
- Genderidentiteit (hoe voel jij je)
- Genderexpressie (welke keuzes maken mensen in het uitdrukken van hun genderidentiteit)
- Seksuele oriëntatie (gaat over aantrekkingskracht in het algemeen; geen onderscheidt tussen
seksueel of romantisch)
6
,Dimensies van seksuele identiteit:
Intersekse personen: in de medische wereld spreekt men over DSD (differences of seks
development).
Trans personen / non-binaire personen.
Crossdressing : fenomeen dat iemand, al dan niet vanuit een bepaalde genderidentiteit, zich wil
uitdrukken in een ruimere mate dan klassiek voorzien is. Dit is nog geen heel goede term.
LGBTIQA+: SOGIESK (sexual orientation, gender identity and expression, seks characteristics) is op dit
moment de meest inclusieve term.
1.1.3 Uitdagingen voor het juridisch concept ‘geslacht’.
Transgenderisme.
Wat is de prevalentie ervan? Om iets op de politieke agenda te krijgen, moet je kunnen aantonen dat
een bepaalde situatie voor heel veel mensen problematisch is, ofwel moet je kunnen aantonen dat
een bepaalde situatie voor een kleine groep mensen heel erg problematisch is.
Wat meet je? Mensen die een gehele transformatie zijn ondergaan? Neen, we kijken naar welke
mensen op een bepaalde manier worstelen met hun geboortegeslacht en genderidentiteit.
Als je bevraagt voor transgender, komt jij bij volwassenen aan 0.5% en bij kinderen en jongeren
tussen de 1 en 3%. Als je bevraagt naar genderdiversiteit, een ruimere categorie, dan kom je aan 0.5
tot 4% bij volwassenen en 2.5 tot 8.5% bij kinderen en jongeren.
Het aantal mensen dat een wijziging van
geslachtsregistratie heeft aangevraagd sinds januari
1993. Tegenover de gehele populatie is dit zeer weinig.
Wat is er in 2018 gebeurd dat gezorgd heeft voor een
piek? België heeft toen de medicalisering en de
psychiatrisering van het fenomeen ‘trans’ aangepast. Er
werden geen medische of psychische voorwaarden
meer gesteld voordat men een wijziging kon
doorvoeren.
Aan de ene kant hebben we een ruimere groep van mensen, die een medische transitie hebben
ondergaan, die een geslachtswijziging aanvraagt. Aan de andere kan is er het besef binnen het recht
dat de stelling ‘geslacht is onveranderlijk’ veel minder steek houdt dan jaren geleden. Het is niet
verwonderlijk dat we eerst een oplossing hebben gevonden voor mensen die van het ene geslacht
naar het andere wouden transitioneren. Deze groep stelt enkel het onveranderlijk karakter van
geslacht in vraag, niet alle andere uitgangspunten.
7
,Er zijn drie vragen die hierbij gesteld worden.
Vraag 1: Is het chirurgisch veroorloofd? Artsen worden verwacht niets tegen de wet te doen Hier zijn
twee voorwaarden aan verbonden; het moet een curatief doel hebben (dit doel wordt
verondersteld) en het moet gebeurd mits toestemming van de patiënt. Sinds een zaak in 1969,
waarbij een patiënt overleed na het ondergaan van zo’n ingreep overleed, zijn geslachtsaanpassende
en -bevestigende ingrepen aanvaard.
Vraag 2: Is er juridische erkenning voor? Voor alle lidstaten van Europa geldt dat er erkenning moet
zijn voor de genderidentiteit van personen. Voor 2007, in België, was de wijziging van de
geslachtsregistratie alleen maar mogelijk ten gevolge van een gerechtelijke procedure. Het was
mogelijk maar nogal omslachtig; gelijkend aan de procedure van materiële vergissing en in het geval
van interseks.
In 2007 wordt er een wet goedgekeurd (de wet van 10 mei 2007) die een vereenvoudiging doorvoert
in die zin dat het geen rechtelijke procedure meer is maar een simpele procedure voor de ambtenaar
van de burgerlijke stand, mits je de juiste attesten hebt. Hier zijn drie voorwaarden aan verbonden,
die min of meer gelijken om de rechtspraktijk van voor 2007.
(1) De voortdurende en onomkeerbare overtuiging van tot het andere geslacht te behoren alsook
een medisch attest daarvan (psychiatrische voorwaarde); dit lijkt op het principe van de
onveranderlijkheid van geslacht. Dit is een relatieve voorwaarde.
(2) De persoon in kwestie moet lichamelijk aangepast zijn, zoveel als mogelijk en verantwoord (er zijn
limieten aan wat iemand kan ondergaan) alsook een medisch attest daarvan (medische voorwaarde).
Dit is een relatieve voorwaarde.
(3) De persoon mag niet meer in staat zijn om kinderen te verwekken alsook medisch attest daarvan.
Dit is een absolute voorwaarde.
De procedure tot medische erkenning. Je moest met al je medische attesten naar de ambtenaar van
de burgerlijke stand en was de aanpassing van je geslachtsadministratie een administratieve
procedure. Wel makkelijker, sneller en goedkoper dan de procedure voor 2007.
Met de wet van 25 juni 2017 wordt een nieuwe procedure ingesteld. Een eerste verklaring dient
afgelegd te worden bij de burgerlijke stand waar je een ontvangstbewijs krijgt. Na 3 tot 6 maand
wachten, mag je opnieuw langsgaan bij de burgerlijke stand waarbij je een tweede verklaring dient af
te leggen, mits je je eerste ontvangstbewijs mee hebt. Hierna wordt de geslachtsregistratie in je
geboorteakte gewijzigd. Hier zijn eveneens enkele voorwaarden aan verbonden:
(1) Je moet meerderjarig zijn (er bestaat wel een procedure voor minderjarigen).
(2) Je mag deze procedure niet al eens doorlopen hebben.
(3) Tijdens de eerste verklaring geef je aan wat je genderidentiteit is alsook je wens om de registratie
te wijzigen.
(4) Tijdens de tweede verklaring geef je opnieuw aan wat je genderidentiteit is, dat je bewust bent
van de administratieve en juridische gevolgen alsook van het onherroepelijk karakter.
Enkele vragen die we ons hierbij stellen. Waarom moet dit onherroepelijk zijn? Waarom mag je het
maar eenmaal aanvragen? Waarom moet je verklaren dat je bewust bent van het onherroepelijk
karakter?
8
,De gevolgen van deze juridische erkenning. De geslachtsregistratie wordt gewijzigd in je
geboorteakte, op je identiteitskaart en in het rijksregister. Je huwelijk veranderd niet. Dit vormde wel
een probleem wanneer het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht nog niet toegestaan was,
dan diende men eerst te scheiden. De afstamming veranderd eveneens niet. Wel worden de banden
niet aangepast; stel dat je mama bent, wordt je niet opeens de papa van het kind. Contracten blijven
ook onveranderd. Het wezen, de aanknopingspunten van de persoon veranderen niet.
Belangenvereniging hebben de vernietiging van delen van die wetten gevraagd en dat is ook gelukt.
Het Grondwettelijk Hof heeft delen van de wet geschrapt namelijk;
Genderfluïde personen, mensen die qua genderidentiteit variëren tussen het mannelijk en het
vrouwelijke, hebben een probleem in deze wetgeving want er dient gekozen te worden, en eens
gekozen is de procedure onveranderlijk. Deze voorwaarde, van het maar eenmaal te mogen
doorlopen, heeft het Grondwettelijk Hof vernietigt.
Non binaire mensen, mensen die zich bij geen enkel geslacht aansluiten, hebben eveneens erkenning
nodig van een genderidentiteit waarbij ze zich kunnen aansluiten. Er zijn meerder manieren om dit
op te lossen. Ofwel, maar dit is echter een moeilijke, maak je een derde geslacht X. Ofwel schaf je
alle categorieën af, dit kan echter voor problemen zorgen wanneer je bepaalde tendensen wil
onderzoeken zoals de loonkloof.
Enkele gegevens vanuit een 10-jarig onderzoek. Transgender personen leven opener; meer personen
leven volgens hun ervaren genderidentiteit (50% in 2007, 70% in 2017), de eerste coming out
gebeurd veel vroeger (op 17 jaar in plaats van 30 jaar) en meer transgender personen veranderen
officieel hun voornaam en geslachtsregistratie.
Vraag 3: Transdiscrimantie. Discriminatie is het gegeven dat je nadelig behandeld wordt op grond van
je geslacht, binnen die notie van geslacht worden ook uitdrukkelijk verwezen naar de zogenaamde
geslachtsaanpassing (registratie), de genderidentiteit en genderexpressie. Discriminatie kan
verschillende vormen aannemen; direct, indirect, intimidatie, seksuele intimidatie.
Dagelijkse discriminaties tasten welzijn trans personen aan; meer dan 1 op 2 respondenten
ondervond discriminatie op school, meer dan 1 op 3 respondenten ondervond discriminatie op het
werk; 1 op 4 raakt ontmoedigd om (nog verder) te solliciteren, meer dan 1 op 5 respondenten
veranderde van hulpverlener omwille van negatieve reacties, 3 belangrijkste obstakels om te leven
volgens genderidentiteit: reactie van familie, meningen van anderen, situatie op het werk.
Genderfluïditeit / non-binariteit.
Binnen de groep van transgender mensen geeft ongeveer 1/3, in Europese en Amerikaanse
onderzoeken, aan zich te omschrijven als non-binair. Een andere studie van 2018 geeft weer dat 22%
van de groep die de onderzoeker bevraagde, zich identificeerde als non-binair of gender-queer.
Deze groep stelt het recht voor grote uitdagingen want zij gaan niet uit van de uitgangspunten dat
iedereen een en slechts één geslacht heeft, dat iedereen man of vrouw is alsook dat het een
onveranderlijk gegeven is.
9
, Is het chirurgisch veroorloofd? In de medische wereld is heel lang aangehouden dat je wel bereid
moest zijn om een volledige transitie te ondergaan. Daar gaat nu de discussie over. Kan een persoon
vragen dat wel de borsten verwijderd worden maar dat het geslachtsdeel onaangeraakt blijft? Kan e
een hormonale behandeling volgen zonder dat je op een bepaald moment een chirurgische ingreep
ondergaat?
Is het juridisch erkend? De medicalisering en de psychiatrisering van het probleem zijn grotendeels
losgelaten. Dit wil nog niet zeggen dat het wetgevend kader op dit moment een erkenning inhoudt
van genderfluïde of non-binaire mensen.
Discriminatie? Het is verboden om mensen te discrimineren op basis van hun genderidentiteit of
genderexpressie.
1.2 Juridische relevantie van ‘geslacht’
1.2.1 Geslacht niet (meer) relevant.
Er kwam enige kritiek wanneer koppels van hetzelfde geslacht wouden huwen, ook al was dit niet bij
wet verboden (er werd louter nooit over nagedacht dat dit ooit een optie zou kunnen worden). In
België is het huwelijk opengesteld voor beide geslachten.
Nachtarbeid was vroeger enkel voor mannen weggelegd, behalve als het ging om verpleegsters. Nu is
het opengesteld voor beide geslachten.
De pensioensleeftijd is gelijkgesteld voor beide geslachten.
1.2.2 Geslacht relevant.
In de strijd tegen discriminatie. Het principe luidt dat er geen nadelige behandeling mag plaatsvinden
op grond van geslacht. Er zijn echter uitzonderingen.
(1) Positieve actie is een kader waarbinnen je mensen wel anders mag behandelen op basis van
geslacht. Enkele voorwaarden: er moet een bestaande ongelijkheid zijn, bedoeling van de maatregel
is om die bestaande ongelijkheid weg te werken, de maatregel die je treft kan hier ook voor zorgen
en het zorgt voor geen te grote inbreuk op de rechten van anderen. Voorbeeld: Quota voor aantal
vrouwen.
(2) Wezenlijke en bepalende beroepsvereisten. Voorbeeld: Je mag op zoek gaan naar een vrouwelijke
zangeres, mannelijk model, vrouwelijke actrice. Als het geslacht gebruikt wordt als vereiste om
seksueel misbruik tegen te gaan, moet je opletten! Niet alle mannen plegen seksueel misbruik, niet
alle vrouwen plegen geen seksueel misbruik en seksueel misbruik is een problematiek die je op een
andere manier moet aanpakken dan mensen, omwille van hun geslacht, te weigeren.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jessyasselman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now