Summary
Samenvatting filosofie
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting filosofie 2022
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
chelslb
Content preview
Filoso eDe oorsprong van loso e
FILOSOFIE KOMT VAN FILEIN = HOUDEN VAN EN SOPHIA = GRIEKSE GODIN VAN DE WIJSHEID
Vraag oorsprong filosofie kan op 2 manieren beantwoord worden
‣ Filosofie is zo oud als de mens zelf: iedereen die diepzinnige vragen stelt is filosofisch bezig
‣ Manier van denken in een bepaalde periode en binnen een bepaalde cultuur ontstaan
Deze cursus: vooral westerse filosofie
‣ Ontstaan in stadstaten rond Egeïsche zee in 6de eeuw V.C.
‣ Door overgang van Mythos = wereldbeeld gebaseerd op mythen/goden naar logos = meer rationele
verklaring, natuur uit natuur verklaard, meer belang aan observatie
Van mythos naar logos
Hoe is deze sprong in ‘denken’ te verklaren?
Dichter Xenophanes reflecteert over de vraag hoe we zo verschillen in visie over de goden:
“als dieren handen bezaten zoals de mensen, zouden de paarden de goden als paarden afbeelden, de ossen als ossen. De Ethiopiërs maken hun
goden zwart met stompe neuzen; de Thraciërs zeggen dat de hunne blauwe ogen en rood haar bezitten. In werkelijkheid hebben de mensen nooit
iets over de goden geweten en zullen dat ook nooit weten”
in werkelijkheid hebben de mensen nooit iets over de goden geweten en zullen dat ook nooit doen.
Mythos westerse cultuur:
‣ Ilias en Odysseus van de blinde schrijver Homerus
‣ Zondeval oude testament: uitdrijving uit Aards paradijs
Logos in het Oosten
‣ India: Upanishaden, Boeddha en Mahavira
‣ China: Confucius en Taoïsme
Omschrijving en indeling van de filosofie
Tussen religie en wetenschap
Filosoof Luciano de Crescenzo schreef duidelijke omschrijving – kernwoorden:
‣ Mens hoogste graad van beschaving door twee fundamentele disciplines: wetenschap en religie
‣ Filosofie is het balanceren tussen religie en wetenschap. Is iets rationeler dan religie
→ Komt overeen met overgang mythos naar logos
Wetenschap bestudeert op systematische wijze de verschijnselen in de natuur (objectief)
‣ Domein: de materiële werkelijkheid
‣ Natuurfilosofie werd fysica (en later ook andere natuurwetenschappen en sociologie/ psychologie)
‣ Wetenschap bestudeert wereld van fenomenen: objectiveerbaar, zichtbaar en meetbaar
Religie zoekt naar iets absoluuts (God) en biedt troost en zingeving via verhalen (subjectief)
‣ Domein: zingeving, waarden, bewustzijn
‣ “voorbij” zintuigen en verstand
Drie grote vragen en domeinen
Imannuel Kant, grote filosoof van de verlichting, bracht alle filosofische vragen tot 3 essentiële:
‣ Wat kan ik weten? (ons denken)
‣ Wat moet ik doen? (ons handelen)
‣ Wat mag ik hopen? (onze verwachtingen)
→ Kant brengt deze 3 tot 1 vraag: Wat is de mens?
Hedendaagse Franse filosoof Ferry benoemt dit nog kernachtiger: filosofie houdt zich bezig met
‣ Kennis: werkelijkheid
‣ Objectieve feiten en richt zich op weten hoe objecten verschijnen en op elkaar inwerken
‣ Ethiek: rechtvaardigheid
‣ Wijsheid
‣ Manier waarop we in het leven staan en omgaan met wisselvalligheden van het leven
2022 1
fi fi fi
,Het huis van de filosofie
Ontologische vragen: vragen naar het ‘zijnde’
Filosofie = feiten en waarden
→ huis van filosofie = gebouw met 2 verdiepen met telkens 3 kamers
Ontologische vragen: vragen naar het ‘zijnde’
Feiten = ‘dat wat is’→ontologie (de leer van het zijn) = wereld, gedachtewereld en mens
‣ Fysica/ kosmologie (wereld)
‣ vraagt naar oorsprong kosmos, natuur, krachten binnen die natuur
‣ Metafysica (bovenwereld)
‣ ‘boven de fysica’, stelt de vraag naar achterliggende principes (als dit achterliggende principe = god,
spreekt men van theologie)
‣ Wijsgerige antropologie (de mens)
‣ houdt zich bezig met wie ben ik en wat drijft mij, ging als wetenschap over in sociologie, psychologie,
culturele antropologie en agogiek
Vragen naar ‘de drie grote waarden’
Waarden → oervormen van Plato: het goede, het ware en het schone
1. Het ware
‣ Epistemologie of kennisleer stelt vragen over waarheid en kennis: ‘Wat is kennis?’ ‘Wat is
waarheid?’ ‘Wat is het verschil tussen waarheid en mening?’ etc.
‣ Logica houdt zich bezig met ‘Wat is geldig redeneren?’
‣ Wetenschapsfilosofie houdt zich bezig met grondslagen van de kennis van afzonderlijke
wetenschappen. Methoden, grondstellingen, begrippen en doelen verhelderd en kritisch onderzocht
‣ Taalfilosofe behandelt ontstaan, ontwikkeling, betekenis en functie van taal en verband tussen taal en
dingen en taal en denken
2. Het Goede en het Rechtvaardige
‣ Ethiek onderzoekt het goede, vraagt wat goedheid en rechtvaardigheid is, of en hoe het goede kan
gefundeerd worden, of normen en waarden een universele grond hebben, dan wel relatief zijn aan de
mens en cultuur
‣ Sociale en politieke filosofie houdt zich bezig met de (rechtvaardige) samenleving ‘Hoe dient een
rechtvaardige maatschappij te worden georganiseerd?’
‣ Rechtsfilosofie is apart vakgebied met vraag naar aard en oorsprong van recht en verhouding tot ethiek
3. Het schone (of lelijk)
‣ Esthetica houdt zich bezig met vraag naar wat schoonheid en kunst is
‣ Afgeleide deelgebieden: kunst- en cultuurfilosofie
2022 2
,De pre-socratische filosofie !!Belangrijk!!
Dieper in op oorsprong westerse filosofie→de filosofie van voor Socrates
‣ eerste stappen naar nieuw soort denken
‣ vragen kosmisch geïnspireerd: oorsprong kosmos en principes van verandering
Thales van Milete
Beschouwd als ‘eerste filosoof’ want:
‣ Eerste die complexe werkelijkheid terugbracht tot één beginsel of archè
→ Oorsprong van alles is water (alles ontstaat uit water en keert ernaar terug)
‣ Wiskundige stelling naar hem genoemd (evenwijdige rechten snijden evenredige
stukken af: A/B = D/C)
‣ ‘Ken jezelf’ als fundamentele taak
Anaximander van Milete
Leerling van Thales
‣ Ging verder in op eerste beginsel
→ het apeiron (het onbepaalde of onbegrensde) is het eerste beginsel waaruit alles voorkomt
‣ Eerste overgeleverde kosmogonie = verklaring voor ontstaan en evolutie van wereld, gebaseerd op de
dynamiek tussen de 4 elementen (water, aarde, lucht en vuur)
‣ Eén fragment bewaard:
“Waaruit de bestaande dingen hun geboorte hebben, daarin vinden ze ook hun ondergang, zoals het hoort; ze geven elkaar immers recht
(díkè) en boete voor het onrecht (adikía), overeenkomstig de verordening van de tijd”
‣ beschrijving verandering in wereld in termen van rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid
Pythagoras
Begrip philosophos ontworpen: ‘ik blijf zoeken en nadenken tot ik de werkelijkheid begrijp”
‣ Stelling van Pythagoras: a2 + b2 = c2
‣ Vertrouwdheid met reken- en meetkunde deed hem inzien dat achter deze complexe wereld een ander
soort ‘perfecte’ wereld besloten ligt, uit te drukken in getallen
‣ Via getallen en onderlinge verhoudingen kan men de wereld vatten en in kaart brengen
‣ Voor Pythagoras: kosmos = geordend geheel
‣ Geloofde in reïncarnatie van de ziel
‣ Noemde zichzelf de eerste filosoof
Parmenides en Herakleios
Twee tijdgenoten die tegenover elkaar geplaatst worden maar getuigen van zelfde diepe inzicht dat er maar
één realiteit is
Parmenides:
‣ Centraal: vraag naar het zijn (ontologie)
‣ “Alles (Het Zijn) is 1 en onveranderlijk” al het tijdelijke verschijnt en verdwijnt in het eeuwige Zijn
→ de beelden die je ziet veranderen voortdurend maar ik die ben en bewust is van die beelden verandert
nooit
Herakleitos:
‣ Vertrekt vanuit de voortdurende wording of verandering in plaats van onveranderlijke
‣ Logos = de voortdurende verandering
‣ Bijnaam ‘de Duistere’ door diepe uitspraken
‣ Alles vloeit”
‣ “Je kunt nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen”
‣ “Oorlog is de vader van alles”
‣ Gelijkenissen met Chinese Taoïsme = voortdurende wisselwerking yin en yang
Democritos
Eerste filosofische materialist
‣ Alles bestaat uit ondeelbare partikels: atomos
‣ Materialistische visie: werkelijkheid terug te voeren tot materiële basiseenheid
2022 3
, Doel van filosofie binnen het hoger onderwijs
Verruimende en transformatieve kracht van filosofie
Reflectieve practitioners: zelfreflectie bij handelen/beslissen is een cruciale competentie als je met mensen
werkt
‣ Mentale kracht, ‘geneeskunde van de ziel’, bereiken van geluk of onverstoorbaarheid
‣ Zingeving
‣ Nuttige vaardigheden op vlak van spreken, kritisch denken, argumenteren, morele keuzes
‣ Basisvaardigheden op valk van zelfreflectie, pluralisme, openheid, burgerschap en praktische wijsheid
2022 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chelslb. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now