Summary
Samenvatting Persoonlijkheidspsychologie
- Course
- Institution
Samenvatting met alle lesinhoud. Geslaagd in 1e zit.
[Show more]
Seller
Followfloredegraeve1
Reviews received
Content preview
Table of ContentsLes 1: Persoonlijkheidspsychologie inleiding ...................................................................... 6
1. Definitie persoonlijkheid ........................................................................................................ 6
2. Terminologie .......................................................................................................................... 7
3. Persoonlijkheidspsychologie .................................................................................................. 8
3.1 Drie analyseniveaus ................................................................................................................................ 8
3.2 Theorie versus onderzoek ...................................................................................................................... 9
Les 2: Persoonlijkheidstheorieën; Dispositionele theorieën .............................................. 10
1. Wat zijn persoonlijkheidstrekken? ........................................................................................10
1.1 Verschillende visies van definitie trek .......................................................................................... 10
2. Identificeren van trekken ......................................................................................................11
2.1 Lexicale benadering .............................................................................................................................. 11
2.2 Statistische benadering ........................................................................................................................ 11
2.3 Theoretische benadering...................................................................................................................... 12
3. Evolutie van trektheorieën ....................................................................................................12
3.1 Gordon Allport – 1897 tot 1967 ........................................................................................................... 12
3.2 Raymond Cattell – 1905 tot 1998 ......................................................................................................... 12
3.3 Hans Eysenck – 1916 tot 1998.............................................................................................................. 12
4. Five-Factor Model .................................................................................................................14
4.1 Achtergrond ......................................................................................................................................... 14
4.1.1 Fiske – 1949: Eerste versie van de 5 factoren .............................................................................. 14
4.1.2 Paul T. Costa & Robert R. Mccrae – Jaren 1970 tot 1980 ............................................................. 14
4.2 De vijf dimensies .................................................................................................................................. 15
4.2.1 Extraversie – Introversie ............................................................................................................... 15
4.2.2 Aangenaamheid – Antagonisme ................................................................................................... 15
4.2.3 Gewetensvolheid/consiseusheid – Disinhibitie ............................................................................ 16
4.2.4 Neuroticisme – Emotionele stabiliteit .......................................................................................... 16
4.2.5 Openheid – Conventionaliteit....................................................................................................... 16
4.3 De empirische ondersteuning .............................................................................................................. 16
4.4 De vijfde factor – Openheid voor ervaringen ....................................................................................... 17
4.5 Is het VFM volledig? ............................................................................................................................. 17
4.6 Evaluatie van het VFM .......................................................................................................................... 18
5. Five-Factor Theory – McCrae & Costa 1996............................................................................18
5.1 Centrale componenten van de FFT ...................................................................................................... 19
5.1.1 Basic tendencies ........................................................................................................................... 19
5.1.2 Characteristic (mal)adaptaties ...................................................................................................... 19
5.1.3 Zelfconcept ................................................................................................................................... 19
5.2 Perifere componenten van de FFT ....................................................................................................... 19
5.2.1 Objectieve biografie ..................................................................................................................... 19
5.2.2 Omgevingsinvloeden of de psychologische omgeving ................................................................. 19
5.2.3 Biologische basis ........................................................................................................................... 19
5.3 Basisuitgangspunten van de FFT .......................................................................................................... 20
Les 3: Persoonlijkheidstheorieën; Biologische theorieën................................................... 20
1. Hans Eysenck 1916 - 1998......................................................................................................20
1.1 Biologische basis Introvert VS Extravert ...................................................................................... 20
1.2 Biologische basis neurotisch VS emotioneel stabiel .................................................................... 21
1
, 2. Jeffrey Gray 1934 – 2004 .......................................................................................................22
3. Robert Cloninger 1944 - … .....................................................................................................22
3.1 Biologisch model Cloninger .................................................................................................................. 23
3.2 Kritiek biologisch model Cloninger ....................................................................................................... 24
4. Empirische evidentie? ...........................................................................................................24
Les 4: Psychodynamische persoonlijkheidstheorieën ........................................................ 24
1. Theorie VS onderzoek ...........................................................................................................24
2. Klassieke psychoanalyse........................................................................................................24
Psychische energie en driften – Centraal in theorie van Freud ................................................................... 24
Topografie van de menselijke geest ........................................................................................................... 25
Psychische deteminisme ............................................................................................................................. 25
Anna O ........................................................................................................................................................ 25
2.1 Structuur van de persoonlijkheid ......................................................................................................... 26
Topografisch + structuur model ................................................................................................................. 26
Topografisch + structuur model ................................................................................................................. 26
2.2 Dynamiek van de persoonlijkheid ........................................................................................................ 26
Drie soorten angst ................................................................................................................................. 27
Afweermechanismen ............................................................................................................................. 27
2.3 Psychoseksuele ontwikkeling van de persoonlijkheid .......................................................................... 28
2.4 Psychoanalytische therapie .................................................................................................................. 28
Het psychoanalytische proces ............................................................................................................... 29
2.5 Evaluatie van de psychoanalyse ........................................................................................................... 29
3. Neo-analytische beweging ....................................................................................................30
Het onbewuste ........................................................................................................................................... 30
4. Egopsychologie .....................................................................................................................31
Erikson 1902 – 1994 ................................................................................................................................... 31
Karen Horney 1885-1952 Psychoanalytische therapeut ............................................................................. 31
5. Objectrelatietheorie..............................................................................................................31
Mary Ainsworth 1913 - 1999 ...................................................................................................................... 32
Relationship Questionnaire waar deze vier stijlen worden gebruikt..................................................... 33
Les 5: Humanistische en sociaal-cognitivistische persoonlijkheidstheorieën ..................... 34
1. Humanistische theorieën ......................................................................................................34
1.1 Abraham Maslow ......................................................................................................................... 34
1.2 Carl Rogers ........................................................................................................................................... 35
2. Sociaal-cognitivistische theorieën .........................................................................................36
2.1 Persoonlijke constructie theorie .......................................................................................................... 36
2.2 Sociaal-cognitieve leertheorie .............................................................................................................. 38
Les 6: Hedendaagse thema’s; Assessment van persoonlijkheid ........................................ 40
1. Informatiebronnen met betrekking tot persoonlijkheid ........................................................40
1.1 Zelfrapportage (self-report data/S-DATA) ............................................................................................ 40
1.2 Observatiegegevens (observer-report data/O-data) .................................................................. 41
1.3 Testgegevens (test data/T-data) .................................................................................................. 41
1.4 Anamnestische informatie (life-outcome data/L-DATA).............................................................. 42
1.5 Combineren van soorten data ..................................................................................................... 43
2. Evaluatie van meetinstrumenten ..........................................................................................43
3. Ontwikkeling van meetinstrumenten ....................................................................................43
4. Onderzoekdesign in persoonlijkheidspsychologie..................................................................44
2
, 4.1 Experiment ........................................................................................................................................... 44
4.2 Correlationeel onderzoek ..................................................................................................................... 44
4.3 Gevalsstudie/case study ....................................................................................................................... 44
5. Methodologische kwesties ....................................................................................................45
5.1 Onzorgvuldigheid ................................................................................................................................. 45
5.2 Centrale antwoordtendentie ................................................................................................................ 45
5.3 Faking ................................................................................................................................................... 45
5.4 Barnum statements .............................................................................................................................. 46
Les 7: Hedendaagse thema’s; Cross-situationele consistentie en temporele stabiliteit van
persoonlijkheid ................................................................................................................ 46
1. Cross-situationele cosistentie ................................................................................................46
2. Temporele stabiliteit .............................................................................................................47
2.1 Basisbegrippen ..................................................................................................................................... 47
Niet in powerpoint: Drie anaylseniveaus............................................................................................... 48
2.2 Persoonlijkheid stabiliteit in de baby-, peuter- en kindertijd en adolescentie..................................... 48
Stabiliteit in de baby- en peutertijd ....................................................................................................... 48
Persoonlijkheid stabiliteit in de kindertijd aan de hand van VFM maat ................................................ 52
2.3 Persoonlijkheid stabiliteit in de volwassenheid ................................................................................... 53
2.4 Persoonlijkheid coherentie................................................................................................................... 54
Les 8: Hedendaagse thema’s; gedragsgenetica en persoonlijkheid .................................. 55
1. Het menselijk genoom ..........................................................................................................55
2. Controverse over genen en persoonlijkheid ..........................................................................56
3. Doelstellingen van gedragsgenetica ......................................................................................56
4. Wat is erfelijkheid? ...............................................................................................................56
4.1 Misvattingen over erfelijkheid ............................................................................................................. 57
4.2 ‘Nature-nurture’ debat ......................................................................................................................... 57
5. Gedragsgenetisch onderzoek ................................................................................................57
5.1 Selectief kweken................................................................................................................................... 57
5.2 Familieonderzoek ................................................................................................................................. 57
5.3 Tweelingonderzoek .............................................................................................................................. 58
5.4 Adoptieonderzoek ................................................................................................................................ 59
6. Onderzoeksbevindingen ........................................................................................................59
6.1 Conclusies ............................................................................................................................................. 60
7. Gedeelde VS niet-gedeelde omgevingsinvloeden ..................................................................60
8. Genen en omgeving ..............................................................................................................60
Les 9: Hedendaagse thema’s; Het zelf en coping .............................................................. 61
1. Het zelf .................................................................................................................................61
1.1 Drie componenten van het zelf ............................................................................................................ 61
1.1.1 Het zelfconcept ............................................................................................................................ 62
1.1.2 Eigenwaarde ‘Self-esteem’ ........................................................................................................... 63
1.1.3 Sociale identiteit ........................................................................................................................... 65
2. Coping...................................................................................................................................66
2.1 Wat is coping? ...................................................................................................................................... 66
2.1.1 Probleemgericht versus emotiegerichte coping ........................................................................... 66
2.1.2 Toenaderende versus vermijdende coping .................................................................................. 66
2.1.3 Primaire versus secundaire coping ............................................................................................... 66
2.1.4 Copingsmechanismen of copingstrategieën ................................................................................. 67
3
, 2.2 Coping versus persoonlijkheid.............................................................................................................. 67
Les 10: Persoonlijkheid in het dagelijksleven; Persoonlijkheid en school........................... 68
1. Persoonlijkheid en school......................................................................................................68
1.1 VFM en schoolse prestaties.................................................................................................................. 68
1.2 Sociale cognitie ..................................................................................................................................... 69
1.2.1 Academisch zelfconcept ............................................................................................................... 69
1.2.2 Self-efficacy ‘Zelfeffectviteit’ ........................................................................................................ 69
1.3 Motivationele processen ...................................................................................................................... 70
1.4 Conclusie .............................................................................................................................................. 71
Les 10: Persoonlijkheid in het dagelijksleven; Persoonlijkheid en werk ............................. 71
1. Persoonlijkheid en werk ........................................................................................................71
1.1 Werkprestaties ..................................................................................................................................... 71
1.1.1 ‘Overall job performance’ bestaat uit drie brede begrippen........................................................ 71
1.1.2 Five-factor model.......................................................................................................................... 71
1.1.3 Core self-evaluations .................................................................................................................... 72
1.1.4 Citizenship performance ............................................................................................................... 72
1.1.5 Contraproductief gedrag .............................................................................................................. 72
1.2 Leiderschap .......................................................................................................................................... 72
1.3 ‘Dark side’ van persoonlijkheid ............................................................................................................ 73
1.4 Persoonlijkheid-meetinstrumenten in A&O ......................................................................................... 74
Les 11: Pesoonlijkheid in het dagelijks leven: Persoonlijkheid en relaties ......................... 75
1. Persoonlijkheid en partnerrelaties ........................................................................................75
1.1 Twee conflicterende theorieën ............................................................................................................ 75
1.2 Waarom kiezen wij voor gelijkendheid? .............................................................................................. 76
2. Persoonlijkheid en relatietevredenheid.................................................................................76
3. Persoonlijkheid en vriendschap .............................................................................................78
3.1 Kindertijd en adolescentie .................................................................................................................... 78
4. Persoonlijkheid en sociale media ..........................................................................................80
Les 12: Persoonlijkheid en mentaal welbevinden ............................................................. 81
1. Emoties .................................................................................................................................81
2. Geluk ....................................................................................................................................82
2.1 Wetenschappelijk onderzoek naar geluk: ............................................................................................ 82
2.2 Welke positieve effecten heeft geluk? ................................................................................................. 83
2.3 Wie is gelukkiger? ................................................................................................................................. 83
3. Neuroticisme ........................................................................................................................83
3.1 Biologische theorieën ........................................................................................................................... 83
3.2 Cognitieve theorieën ............................................................................................................................ 84
4. Affectieve intensiteit .............................................................................................................84
5. Persoonlijkheid en emotioneel welbevinden .........................................................................85
Les 13: Persoonlijkheid en lichamelijk welbevinden ......................................................... 86
1. Theoretische modellen..........................................................................................................86
1.1 Interactionele model ............................................................................................................................ 86
1.2 Transactionele model ........................................................................................................................... 86
1.3 Gezondheidsgedragmodel.................................................................................................................... 87
1.4 Predispositiemodel ............................................................................................................................... 87
1.5 Spectrummodel .................................................................................................................................... 88
4
, 1.6 Ziektegedragmodel............................................................................................................................... 88
2. Stress ....................................................................................................................................89
2.1 Soorten stressoren ............................................................................................................................... 89
2.2 Vier soorten stress................................................................................................................................ 89
2.3 Primaire en secundaire beoordeling .................................................................................................... 89
3. Coping...................................................................................................................................90
3.1 Attributiestijl ........................................................................................................................................ 90
3.2 Optimisme ............................................................................................................................................ 90
3.3 Emotieregulatie .................................................................................................................................... 90
3.4 Disclosure ............................................................................................................................................. 91
4. Persoonlijkheid en gezondheid: Type A-PH............................................................................91
4.1 Perrsoonlijkheid en gezondheid ........................................................................................................... 91
4.2 Type A persoonlijkheid ......................................................................................................................... 91
4.3 Type A – B als persoonlijkheidsdimensie.............................................................................................. 92
4.4 Type A persoonlijkheid als syndroom................................................................................................... 92
4.5 Type A persoonlijkheid en HVZ............................................................................................................. 92
4.6 Persoonlijkheid, gezondheid en levensduur......................................................................................... 93
Les 14: Persoonlijkheidsstoornissen ................................................................................. 93
14.1 Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5 ...............................................................................93
14.1.1 DSM-5: Drie secties ......................................................................................................................... 93
14.1.2 Algemene criteria ps volgens DSM-5 (Sectie 2) ....................................................................... 93
14.1.3 Drie culsters............................................................................................................................. 94
Culster A: Vreemd, excentriek, zonderling) ........................................................................................... 94
Cluster B: Dramatiserend, emotioneel, wispelturig .............................................................................. 95
Cluster C: Angstig en vreesachtig .......................................................................................................... 97
14.2 Prevalentie ...................................................................................................................97
Geslachtsverschillen .............................................................................................................................. 98
14.3 Etiologie ............................................................................................................................98
14.4 Dimensionale benadering van persoonlijkheidspathologie ................................................98
Modellen van persoonlijkheidsontwikkeling van Freud en Erikson = Geen openvraag
5
,Les 1: Persoonlijkheidspsychologie inleiding
1. Definitie persoonlijkheid
Definitie los van de psychologie = De som van iemands hoedanigheden, eigenschappen en
karaktertrekken, waardoor hij tot een individu wordt.
Definitie wetenschappelijk = Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken
en mechanismen binnen een individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de
interacties met en de aanpassingen aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving
beïnvloeden.
1. Een verzameling van psychologische trekken.
- Trekken/traits die wijzen op verschillen en gelijkenissen tussen mensen en die kunnen
beschreven worden aan de hand van die persoonlijkheidstrekken.
- Gemiddelde neigingen (= average tendencies) Als het gaat om een persoonlijkheidstrek
dan zien we die persoonlijkheidstrek niet altijd. Bijvoorbeeld iemand scoort hoog op
frustratie, dan gaan we dat niet altijd zien. Het komt niet altijd tot uiting, maar gemiddeld
gezien ga je je meer dan andere op die manier gedragen.
- Men gaat vier belangrijke vragen binnen de persoonlijkheidspsychologie beantwoorden.
Hoeveel? Hoeveel van die persoonlijkheidstrekken hebben wij nodig, om iemands
persoonlijkheid helemaal te kunnen vaten.
Structuur? Wat is de structuur van die trekken. Zijn die op een specifieke manier aan elkaar
gelinkt. Is het zo dat iemand hoog scoort op schaamte, dat die ook meer negatieve emoties
ervaart of is dat los van elkaar.
Oorsprong? Hoe of wanneer komen die trekken tot stand.
Correlatie/gevolgen? Is het zo dat wanneer iemand extravert is, dat die ook meer vrienden
heeft.
- De persoonlijkheidstrekken doen een paar belangrijke zaken. Iemands typische gedrag,
gedachten en gevoelens beschrijven. Het kan verklaren waarom met zich op die manier
gaan gedragen. Het kan toekomstig gedrag voorspellen.
2. Mechanismen
Persoonlijkheidstrekken zijn verbonden aan mechanismen. Het gaat vooral over cognitieve
processen. Bijvoorbeeld iemand die heel extravert is, ga je cognitief opzoek in bepaalde
situaties om tot mogelijke interacties te komen. Stel je zit in een wachtzaal met veel andere
mensen, zal die persoon proberen in gesprek geraken met iemand anders.
Drie onderdelen over cognitieve processen van informatieverwerking:
6
,3. Binnen een individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn.
- Persoonlijkheid is een intern iets. Het zorgt voor continuïteit, in welke situatie ook blijf je
hetzelfde.
- Georganiseerd. Het is geen willekeurige verzameling van elementen, maar een coherent,
samenhangend geheel.
- Relatief stabiel doorheen de tijd en consistent overheen situaties. Om van een
persoonlijkheidstrek te kunnen spreken moet die eigenschap gedurende lange tijd kunnen
geobserveerd worden en moet aanwezig zijn in verschillende situaties.
4. De interacties met en de aanpassingen
De persoonlijkheidstrekken die treden in interactie met onze verschillende omgevingen en
het gaat er ook over dat die interacties met en die aanpassingen aan de omgeving
beïnvloeden. Het is een complex gegeven.
Vier verschillende vormen die de interactie kunnen aantonen:
- Perceptie; Afhankelijk van jouw persoonlijkheid kan je een situatie anders gaan
percipiëren. Jouw persoonlijkheid gaat beïnvloeden naar hoe je kijkt naar een bepaalde
situatie.
- Selectie; Persoonlijkheid zal deels gaan bepalen in welke situaties je terecht komt. Soms
selecteer je zelf situaties die consistent zijn met jouw persoonlijkheid. Wanneer je heel
extravert bent ga je snel de beslissing maken om in groep een sport te beoefenen.
- Uitlokking; Je zal interacties bij andere gaan uitlokken. Stel je bent iemand die gevoelig is
voor negatieve emoties, dan is het mogelijk dat vrienden bepaalde zaken gaan opvangen
voor jou. Groepswerk op school waarbij 2 mensen het moeten presenteren, zullen jouw
groepsgenoten dit doen en jij krijgt een andere taak.
- Manipulatie; De situatie proberen naar jouw hand zetten zodat het betere uitkomt naar
hoe jij wil dat de situatie loopt.
Wanneer we het hebben over algemene persoonlijkheid, hebben we het altijd over het
adaptief functioneren = Het helpt je aan te passen aan de eisen die de omgeving je stelt. Het
helpt om in moeilijke situaties om te gaan. Flexibel omgaan met stress, uitdagingen en
problemen die we tegenkomen terwijl we onze levensdoelen trachten te realiseren.
5. De intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden
Onze omgeving stelt ons voortdurend voor uitdagingen. Onze persoonlijkheid helpt ons om
hiermee om te gaan.
- Fysieke omgeving; Bijvoorbeeld fysiek gevaar.
- Sociale omgeving; Bijvoorbeeld vrienden, collega’s, partner.
- Intrapsychische omgeving; Bijvoorbeeld herinneringen, dromen, verlangens – Eigenwaarde
2. Terminologie
Individuele verschillen = Alle mogelijke eigenschappen waar mensen in kunnen verschillen.
Persoonlijkheid, intelligentie, vaardigheden, fysieke kenmerken, leeftijd, …
Persoonlijkheid = Niet de persoonlijkheidstrekken zelf maar ook over zelfconcept,
temperament, attributiestijl, …
7
,Temperament = De eigenschappen die we op heel jonge leeftijd kunnen zien, die volledig
biologisch bepaalde zijn. Activiteitsniveau, emotionaliteit, sociabiliteit, …
Men dacht vroeger temperament is volledig biologisch bepaald en interactie met de
omgeving ontwikkeld de persoonlijkheid. Wat blijkt uit onderzoek als we het hebben over
persoonlijkheidstrekken zijn even strek genetisch bepaald als temperament. Men gaat er
meer en meer vanuit dat temperament en persoonlijkheidstrekken meer gelijkend zijn dan
verschillend.
3. Persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie = Tak van de psychologie die zich bezighoudt met het
bestuderen van persoonlijkheid. Begrijpen van individuele verschillen tussen mensen.
Ze houden zich vooral bezig met:
Wat is persoonlijkheid en waardoor wordt deze bepaald?
Welke persoonlijkheidseigenschappen kunnen worden onderscheiden?
Hoe beïnvloedt onze persoonlijkheid onze gezondheid?
Hoe kan de menselijke persoonlijkheid in kaart gebracht worden?
Wat is het effect van persoonlijkheid op relaties met anderen?
Voor het begrijpen van individuele verschillen tussen mensen maakt men een onderscheidt
tussen twee verschillende theorieën.
1. Impliciete persoonlijkheidstheorieën
In het dagdagelijks leven zullen we dit ook toepassen. Kenmerkend hieraan is dat wanneer
je iemand gaat beoordelen/uitspraak over die zijn persoonlijkheid zal doen dat dit zal
gebeuren op je intuïtie. Ook zal je dit doen op selectieve waarneming. Stel je bent op een
feestje en je neemt iemand voor het eerst mee. Die persoon zal op dat feestje nog
terughoudend zijn en wat rondkijken. Je kan denken die voelt zich te goed om bij ons te zijn.
Maar het kan evengoed een verlegen persoon zijn, en dat die nog loskomt. Je evalueert
vaak over die persoon bij de eerste indruk of op fysieke kenmerken.
2. Wetenschappelijke persoonlijkheidstheorieën
We gaan systematisch persoonlijkheidskenmerken beschrijven op verschillende, uitgebreide
manieren. Maar persoonlijkheid blijft een psychologisch construct, je kan dat niet
onmiddellijk zien. Maar het is wel een determinant van ons gedrag, het gaat deels ons
gedrag bepalen.
3.1 Drie analyseniveaus
Iedereen is op een bepaalde manier zoals alle anderen (wat iedereen gemeenschappelijk
heeft), zoals sommige anderen (groepsverschillen), zoals niemand anders (individu zelf).
Zoals alle anderen
Analyseniveau: Human nature, universeel, wat iedereen gemeenschappelijk heeft.
Voorbeeld: De behoefte ergens bij te horen.
8
,Zoals sommige anderen
Analyseniveau: Individuele en groepsverschillen
Voorbeeld: Variaties in behoeften, variaties in de dimensie introversie/extraversie, geslacht
Zoals niemand anders
Analyseniveau: Individuele uniciteit
Voorbeeld: Iemands unieke, typerende manier van boos worden.
Belangrijk onderscheid, maar heeft nog discussie binnen het veld welk je het best toepast.
1. Nomothetisch onderzoek
- Bestuderen van groepen/steekproeven en de focus ligt op de gelijkenissen tussen groepen.
Het doel is niet zozeer diepgaand gaan, maar wel universele wetmatigheden ontdekken
over de mens. Welke eigenschappen zijn aanwezig bij de basisstructuur van de
persoonlijkheid.
- Ze maken gebruik van zelfrapportage, statische analyse.
- Nadeel: Weinig kennis over complexiteit en dynamiek binnen individu zelf.
2. Idiografisch onderzoek
- Je beschrijft één iemand zeer diepgaand om zijn persoonlijkheid te bestuderen. Je focust
op de uniciteit van het individu.
- Je gaat geen gebruik maken van een gestructureerde vragenlijst. Je maakt gebruik van een
uitgebreide studie, het maken van kwalitatieve interviews, praten met mensen die de
persoon goed kennen.
- Nadeel: Het is moeilijk generaliseerbaar. Je kan het moeilijk veralgemenen naar andere.
3.2 Theorie versus onderzoek
We zien een soort breuklijn tussen theorie versus onderzoek.
Enerzijds hebben we die grote persoonlijkheidstheorieën, zoals die van Freud. Waarbij we
proberen kijken naar het analyseniveau, de human nature. Iets wat kenmerkend is voor elk
individu.
Anderzijds wat nu empirisch onderzocht wordt, het hedendaags onderzoek in
persoonlijkheidspsychologie. Het gaat zich vooral focussen op groepsverschillen. Het nadeel
daarbij is dat we alleen maar focussen op één groot onderdeel.
Persoonlijkheidstheorieën
Wat is nu een goede theorie?
- Voorziet richtlijnen voor verder onderzoek
- Verklaart en organiseert reeds bestaande bevindingen
- Maakt voorspellingen over gedrag en psychologische fenomenen
9
, Wetenschappelijke evaluatiecriteria:
- Volledig; Alle bevindingen die je vindt, moeten kunnen verklaard worden door theorie.
- Heuristische waarde; Het moet het veld vooruitbrengen. Fungeert als een soort gids.
- Toetsbaarheid; Je moet concrete hypothese kunnen aftoetsen.
- Spaarzaamheid (parsimony); Op eenvoudige manier verklaren beter dan heel complex.
Op voorwaarde dat die voldoende verklaard.
- Compatibiliteit en integratie overheen verschillende kennisdomeinen en analyseniveaus;
Wat je vooropstelt tegenspreekt tegen andere onderzoeken is dit niet goed.
Geen ultieme theorie waar iedereen overeenkomt.
Grote verscheidenheid aan persoonlijkheidstheorieën:
- Psychodynamische theorieën: Freud, Erikson, Bowlby, Kohut, Kernberg, Horney, …
- Sociaal-cognitivistische theorieën: Skinner, Bandura, Mischel, Kelly, …
- Humanistische theorieën: Maslow, Rogers, …
- Biologische theorieën: Eysenck, Gray, Cloninger
- Dispositionele theorieën: Costa & McCrae, …
Les 2: Persoonlijkheidstheorieën; Dispositionele theorieën
1. Wat zijn persoonlijkheidstrekken?
Mensen gaan bijvoeglijke en zelfstandigen naamwoorden gebruiken om iemands
persoonlijkheidstrekken te beschrijven.
- Het zijn fundamentele en universele bouwstenen van persoonlijkheid. Je hebt bepaalde
bouwstenen – basistrekken – en daarop kan je oneindig veel variaties op maken.
- Persoonlijkheidstrekken verwijzen naar typerende kenmerken, karakteristieke
eigenschappen.
Dispositie (Synoniem voor een persoonlijkheidstrek) = Geneigdheid om zich op een
bepaalde manier te gedragen.
Twee uitgangspunten van trektheoretici:
1. Trekken zijn relatief stabiel in de tijd; Over langere periode.
2. Trekken zijn relatief consistent over situaties; In verschillende contexten.
1.1 Verschillende visies van definitie trek
Trekken als interne, causale eigenschappen. Het is inwendig – intern – aanwezig en die
eigenschap zal kunnen verklaren waarom je jou op een bepaalde manier zal gedragen. Ze
kunnen sluimerend aanwezig zijn, soms zie je het niet maar is het wel aanwezig.
Trekken als louter beschrijvende termen. Ze zien het niet als een soort verklaring, waarom
dat iemand bepaald gedrag gaat stellen. Er zijn geen veronderstellingen over de oorzaak van
het gedrag. Ze gaan een trek beschouwen als een beschrijvende verzameling van bepaalde
gedragingen van handelingen die vaak zullen voorkomen bij een individu.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller floredegraeve1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now