Summary
Samenvatting handboek consumentenrecht met rechtsregels
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting verplichte literatuur uit handboek consumentenrecht met rechtsregels van alle verplichte arresten week 1-7
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followannabeldgrf
Reviews received
Content preview
Week 1 – wie is consument en wie is handelaar?Handboek consumentenrecht – hoofdstuk 1 (ontstaan en positie van het consumentenrecht)
Lange tijd bestond het begrip consument niet. In de jaren vijftig/zestig ontstaat het consumentisme:
de gedachte dat de consument invloed behoort te hebben op de kwaliteit van goederen en diensten,
op de inhoud van contractvoorwaarden, etc. Met dit consumentisme komt ook de opkomst van
consumentenorganisaties, die een krachtige lobby ontwikkelen tot het invoeren van wetgeving die
de consument beschermt. Er zijn ook veel uitspraken over consumentenrecht, hier volgen enkele
voorbeelden. 7:18 lid 2 BW geeft het bewijsvermoeden: indien bij een consumentenkoop zich binnen
zes maanden (straks twaalf) na aflevering een gebrek openbaart, dan wordt vermoed dat dit al
bestond bij de aflevering. De verkoper moet dan het tegendeel bewijzen. Hoe zit dit als dit bij een
paard gebeurt? Paarden zijn dieren en geen zaken, maar de bepalingen van zaken zijn wel van
toepassing, 3:2a lid 2 BW. Maar verzet de ‘tenzij-formule’ van 7:18 lid 2 BW zich misschien tegen
toepassing op paarden? Leidinggevend is de rechtspraak van het Bundesgerichtshof waarin vanuit
het primaat van de consumentenbescherming wordt geoordeeld dat het wettelijke vermoeden
steeds geldt indien niet duidelijk is op welk moment het bewuste gebrek is ontstaan. Een stel had
een kamer geboekt en het hotel had laten weten dat dit niet doorging doordat de kamer dubbel
geboekt was, ze beriepen zich op de dubbelboekingsclausule. De Haagse president oordeelt, via
contra proferentem-uitleg, dat de dubbelboekingsclausule het recht op nakoming ten aanzien van de
in het geding zijnde unieke bruidssuite niet uitsluit. Wanneer je een leenauto krijgt en deze auto na
het total loss rijden alleen WA-verzekerd blijkt te zijn, had de garage dit van tevoren aan jou moeten
meedelen. De Nationale Postcodeloterij Nederland was bij een sweepstake veroordeeld tot betaling
van €2.500 aan zes eisers. De vorderingen waren gebaseerd op nakoming van de overeenkomst
(aanvaarding van de toezegging van een ‘prijs’ door deze op te eisen). Het gebeurt regelmatig dat je
via ‘lokkertjes’ naar de winkel wordt gelokt: hele mooie aanbiedingen die dan in de winkel
uitverkocht blijken te zijn. In Duitsland is daarover beslist dat de winkels goed moeten aangeven hoe
beperkt de voorraad is. Als dit niet gebeurt moet het sowieso tot het middaguur in de winkel
aanwezig zijn. In Duitsland is daarnaast ook besloten dat een lettergrootte van 8 in strijd is met de
inhoudelijke toetsing en als onredelijk bezwarend wordt aangemerkt. In een bestuursrechtelijke
uitspraak is bepaald dat de detailhandel onder de dienstenrichtlijn valt. Hierdoor geldt er een
soepeler informatieplicht. Heeft deze bestuursrechtelijke uitspraak ook gelding voor het burgerlijke
recht? Als dat het geval zou zijn zou de terhandstellingsregel alleen nog gelden voor ondernemers die
van de werkingssfeer van de dienstenrichtlijn zijn uitgesloten.
Consumenten moeten op de hoogte worden gebracht van hun rechten, voorlichting is een
overheidstaak; de wetgever heeft een daartoe strekkende zorgplicht. Als een lid van een
consumentenorganisatie of rechtsbijstandsverzekeraar kan je hier vaak naar toe. Maar als je dit niet
bent krijg je nauwelijks advies. Wat moeten consumenten ondernemen als zij hun rechten niet
kunnen naleven? Als de individuele consument al weet wat zijn rechten zijn zal hij vaak niet naar de
overheidsrechter gaan vanwege de kosten, tijd en energie. Doordat consumententransacties, zoals
koop-, reis-, krediet- en verzekeringstransacties vaak worden gekenmerkt door hun massakarakter
gaat het om collectieve belangen die een collectieve reactie vereisen. Die vinden we in de collectieve
actie uit 3:305a en 6:240 BW, die ingesteld wordt door consumentenorganisaties. Hierdoor kan de
uitspraak van media verspreid worden en zijn alle consumenten op de hoogte. Een andere actor voor
de handhaving van consumentenrechten zijn tv-consumentenprogramma’s, zoals Radar, Kassa en
Groeten van Max. De Autoriteit Consument en Markt houdt zich bezig met inbreuken op het
consumentrecht. De ACM heeft de mogelijkheid om een last onder dwangsom of een bestuurlijke
boete op te leggen en openbaar te maken. Ook heeft zij een informerende taak via ConsuWijzer.nl.
Tot slot is er de rechter, welke ambtshalve de algemene voorwaarden inhoudelijk toetst.
1
,Handboek consumentenrecht – hoofdstuk 2 (europees consumentenrecht)
Dat consumentenbescherming hoog op de agenda staat blijkt uit 4 lid 2 sub f, 12, 114 en 169 VWEU
en 38 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Het optreden van de EU bestaat
voornamelijk uit de Europese consumentenagenda en het consumentenprogramma 2014-2020. De
algemene doelstelling van het programma is een hoog niveau van consumentenbescherming te
waarborgen, de consument mondig te maken en hem centraal te stellen in de interne markt, binnen
het kader van een algemene strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei. Een belangrijk
onderdeel van het algemene beleid betreft diensten van algemeen belang, waarvoor een
openbaredienstverplichting geldt. Diensten van algemeen belang zijn diensten die de overheden van
algemeen belang achten waaraan zij derhalve specifieke openbaredienstverplichtingen verbinden. Zij
kunnen worden verleend door de staat of door de privésector: openbaar vervoer, postdiensten en
gezondheidszorg. Naast de bestaande richtlijnen die consumenten beschermen heeft de Raad een
justitieel netwerk in burgerlijke en handelszaken opgezet, dat bedoeld is om de samenwerking tussen
de lidstaten op deze gebieden te vergemakkelijken. Via internet kunnen burgers informatie
raadplegen over het rechtssysteem in afzonderlijkje lidstaten. Daarnaast bestaat het ECC-netwerk.
Dit netwerk van Europese centra voor de consument heeft de volgende doelstellingen: (1)
verstrekken van informatie, (2) antwoorden op directe vragen om informatie van de consument of
andere partijen, (3) helpen en steunen van de consument bij zijn contacten met de handelaar naar
aanleiding van een klacht, (4) zo nodig helpen bij beslechting van een geschil. Alle lidstaten
beschikken over een nationaal contactpunt dat deel uitmaakt van het ECC-netwerk. In 2013 heeft de
Commissie haar programma voor gezonde en resultaatgerichte regelgeving (REFIT) bekendgemaakt.
Het REFIT-platform is in 2018 opgericht. De EU heeft bovendien een systeem voor snelle uitwisseling
van informatie (RAPEX) opgezet voor producten die een ernstig risico voor de consument vormen.
Hiervoor is ook de Europese Autoriteit voor de voedselveiligheid (EFSA), referentiepunt voor
wetenschappelijke controle en evaluatie van levensmiddelen en diervoeders. De European
Consumer Consultative Group (ECCG) is ingesteld door de Commissie en richt zich vooral op de
verwezenlijking van de European Digital Market.
Het begrip consument is in grote lijnen gelijkluidend (een natuurlijk persoon, niet handelend in de
uitoefening van beroep, bedrijf of ambacht), maar de uitwerking is vrijwel steeds gerelateerd aan het
specifieke doel van de desbetreffende regelgeving. De uniforme Euroconsument bestaat niet, de
rechtspraak van het HvJ blijft uitgaan van pluriformiteit: het begrip verschilt van lidstaat tot lidstaat.
Consumenten kunnen niet worden gedefinieerd vanuit de bedoeling van de wetgever om een
bepaald contractevenwicht te bewerkstelligen. Die bedoeling is een rechtspolitieke keuze; de
juridische realiteit ervan is dat een bepaald juridisch effect wordt bereikt voor een specifieke groep.
Het zijn van consument is een feit, indien dit feitelijke is vastgesteld kan de rechter aan de hand van
de omstandigheden van het geval vaststellen welke invulling het zijn van consument in een bepaalde
rechtsverhouding dient te krijgen. Het initiatief ‘New Deal’ wordt als volgt omschreven door de
Commissie. (1) Versterking van online consumentenrechten, door meer transparantie online, meer
transparantie over zoekresultaten op online platforms en nieuwe consumentenrechten voor ‘gratis’
digitale diensten, zoals het herroepingsrecht en recht op informatie. (2) Consumenten weerbaar
maken en schade vergoeden, door groepsvorderingen door consumentenverenigingen die geen
winstoogmerk hebben en voldoen aan strenge criteria, dit kan dus niet door advocatenkantoren. En
bovendien door een betere bescherming tegen oneerlijke handelspraktijken, Europese consumenten
krijgen recht op een individuele oplossing en financiële compensatie of beëindiging van de
overeenkomst. (3) Nieuwe doeltreffende sancties voor inbreuken op de EU-consumentenwetgeving,
waarbij de maximale EU-boete wordt opgetrokken tot 4% van de jaarlijkse omzet. Lidstaten mogen
hierbij nog hogere maximumboetes invoeren. (4) Kwaliteitsverschillen van consumentenproducten
aanpakken. En (5) betere voorwaarden voor ondernemingen, bijvoorbeeld door consumenten geen
recht meer op herroeping te geven als zij de producten al hebben gebruikt, hoeven bedrijven niet te
2
,vergoeden als zij producten nog niet hebben teruggekregen en mogen zij ook van flexibelere
communicatie gebruikmaken zoals chats.
Ambtshalve toetsing van algemene voorwaarden verplicht in:
Ambtshalve toetsing van oneerlijke bedingen in eerste aanleg en hoger beroep: Asbeek
Brusse/Jahani en Heesakkers/Voets
- Grenzen aan ambtshalve toetsing:
o Niet tegen wil consument (Pannon)
o Niet verplicht voor:
Notaris die van notariële akte executoriale titel maakt
Zekerheidsgerechtigde die een zekerheidsrecht wil uitwinnen
Geschillen commissie/arbiter (tenzij erkende ADR-entiteit, 10 ADR-richtlijn)
Geldt dus alleen voor de rechter
o Amtbshalve toetsing buiten algemene voorwaarden
Zie informatieplichten richtlijn consumentenrechten en Radlinger/Finway
De richtlijn oneerlijke handelspraktijken hoeft niet ambtshalve te worden
toegepast! Er mag hier namelijk een bestuursrechtelijke sanctie zijn en het
nationale verbintenissenrecht wordt onvermoeid gelaten (schadevergoeding
of vernietiging). Door de moderniseringsrichtlijn worden minimale sancties
ingevoerd, hierdoor kan in de toekomst toch wel ambtshalve toetsing
verplicht worden.
o Ook voor nationaal recht kan ambtshalve toetsing zijn, zie Lindorff/Nazier
Consument
- Natuurlijk persoon & doeleinden buiten bedrijfs- of beroepsactiviteit
- Soms handelt een persoon gedeeltelijk als natuurlijk persoon maar ook gedeeltelijk als
zakelijk persoon (gemengde overeenkomsten). Hier zijn tegenstrijdige meningen over: zie
Gruber/Bay Wa en Gut Springenheide
o IPR-consumentenrecht: zakelijk gedeelte onbetekend (Gruber)
o Materieel consumentenrecht (oneerlijke bedingen en consumentenkoop): een
breder begrip, overheersende gedeelte?
- Wie is consument? Zie Costea en Schrems/Facebook Ireland Limited
o Condomino di Milano bij VvE
o Soms kan de nieuwe schuldenaar de positie van de consument overnemen (DelayFix)
o Afsluiting arbeidsongeschiktheidsverzekering (arbeidsongeschiktheidsverzekering
zelfstandige)
o Het is heel casuïstisch: Soms ook consument als je een tractor koopt (was
gehandicapt en kon niet zonder tractor grasmaaien). Bedrijf naast je particuliere
hobby, bijvoorbeeld postzegels kopen hoeft niet aan het zijn van consument in de
weg te staan. Het kopen van een paard als nevenactiviteit wat erg in de buurt komt
van de hoofdactiviteit kan ervoor zorgen dat je geen consument bent.
Handelaar
- Verkoper die handelt in het kader van zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of beroepsactiviteit,
zie 6:230g(1)(b), 7:5 (1) BW
- Tegen betaling leveren van goederen/diensten op gestructureerde en duurzame wijze,
ongeacht hoofd- of nevenactiviteit
- Hieronder vallen ook hoge scholen en universiteiten, geen winstoogmerk doet hier niet aan
af
- Je mag meerdere producten verkopen op marktplaats zonder handelaar te zijn (Kamenova)
3
, - Als een garage handelt als tussenpersoon maar de NAW-gegevens van de echte verkoper
niet vermeld kan zij aangemerkt worden als handelaar (Wathelet)
o Als de achterman en tussenpersoon in bedrijf handelen worden ze beide aangemerkt
als handelaar en kunnen ze beide de verplichting hebben de richtlijn na te komen
- Ook weer heel casuïstisch: het gaat niet om de rechtsvorm of winstoogmerk
Jurisprudentie week 1
Hof van Justitie 30 mei 2013, zaak C-488/11, ECLI:EU:C:2013:341 (Asbeek Brusse c.s./Jahani BV)
De richtlijn oneerlijke bedingen is van toepassing op een huurovereenkomst voor woonruimte,
gesloten tussen een verhuurder die handelt in het kader van zijn bedrijfs- of beroepsactiviteit en een
huurder die handelt voor doeleinden die buiten zijn bedrijfs- of beroepsactiviteit vallen. De rechter
mag een regel aan de kant zetten als dit in strijd is met de openbare orde. Het belang van de
consument is gelijk aan de openbare orde, daarom mag dit ambtshalve bij consumentenzaken. Dit
gebeurt ook bij verstekzaken waar de consument dus geen verweer voert maar ook als de advocaat
verweer voert is er ambtshalve toetsing. Zelfs ambtshalve toetsing door te vragen aan de handelaar
waar hij zijn vordering op baseert en dan daarna zelfstandig de algemene voorwaarden te checken.
Als ze mogelijk onredelijk bezwarend zijn moet de handelaar de kans krijgen om te reageren. De
rechterlijke matigingsbevoegdheid uit 6:94 BW geen relevante omstandigheid is bij de toetsing van
een boetebeding ten aanzien van de onredelijk bezwarendheid. Als iets onredelijk bezwarend is, mag
dit niet gematigd worden, het beding moet dan buiten toepassing gelaten worden.
Hoge Raad 13 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:691 (Heesakkers/Voets)
Indien de algemene voorwaarden van toepassing zijn, waarin zoals in casu een contractueel
rentebeding, moet ambtshalve onderzocht worden of het rentebeding wel bindt. Uitgangspunt voor
het Europese recht is dat het moet gaan om een relatie tussen enerzijds een persoon die handelt in
het kader van zijn beroepsactiviteiten en anderzijds een persoon die in verband met privédoeleinden
contracteert (consument). Buiten het door de grieven ontsloten gebied om moet de appelrechter
bezien of een beding door de beugel kan: ambtshalve toetsing buiten grievenstelsel om, ook in de
gevallen waarin partijen niet geklaagd hebben over het oordeel in eerste aanleg. Maar alleen voor
zover de vordering waar het beding betrekking op heeft nog deel uitmaakt van de procedure.
Hof van Justitie 4 juni 2009, zaak C-243/08, ECLI:EU:C:2009:350 (Pannon)
De consument hoeft een beding niet te betwisten voordat het oneerlijke beding de consument niet
bindt. Het mag niet ten nadele van de consument uitpakken. Dus als een consument zich verzet
tegen ambtshalve toetsing mag de rechter niet vernietigen. De rechter moet de consument dus ook
informeren over eventuele nadelige gevolgen van vernietiging van een beding. Dit is niet vaak het
geval bij de algemene voorwaarden (deze wijken juist af van wettelijke regelingen). Het ging hier om
een consument met een oneerlijk forumkeuze beding: de handelaar kon in eigen stad procederen
waardoor de consument heel ver moest reizen en gehandicapt was. De rechter had vastgesteld dat
het een oneerlijk beding was, maar de consument was al verschenen. Als er dan vernietigd ging
worden was de consument helemaal voor niets gekomen.
Hof van Justitie 21 april 2016, zaak C-377/14, ECLI:EU:C:2016:283 (Radlinger/Finway)
De richtlijn oneerlijke bedingen verzet zich tegen een regeling die in een insolventieprocedure de
rechter bij wie die procedure aanhangig is, niet toestaat ambtshalve te onderzoeken of contractuele
bedingen waaruit in die procedure aangemelde vorderingen voortvloeien, oneerlijk zijn. Een
effectieve consumentenbescherming kan niet worden bereikt indien de nationale rechter niet
verplicht is ambtshalve te beoordelen of is voldaan aan de eisen die voortvloeien uit de
Unierechtelijke normen inzake consumentenbescherming. De richtlijn consumentenkrediet moet
worden uitgelegd dat het een nationale rechter bij wie een geding aanhangig is over vorderingen die
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annabeldgrf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now