Class notes
Hoor- en werkcolleges, aantekeningen en oefententamen Slachtoffers - Criminologie Universiteit Leiden 2021/2022
- Course
- Institution
Hoorcolleges Werkcolleges Overige aantekeningen Oefententamen
[Show more]
Seller
Follow
Leidsestudent
Reviews received
Content preview
Slachtoffers (tentamen 70% en schriftelijke opdracht 30%)Week 1: Definitie slachtofferschap en de ontwikkeling van victimologie
(1) Wat is een slachtoffer
1.1 Betekenis term ‘slachtoffer’
Verschillende definities:
• Vroeger:
- Religieuze betekenis (Van Dijk, 2008): “(…) het geslachte offerdier (…)”
• Tegenwoordig:
- Van Dale: “Iemand die door bepaalde gebeurtenissen zwaar getroffen wordt.”
- Wetboek van Strafvordering (art. 51 lid 1): “Als slachtoffer wordt aangemerkt degene die als
rechtstreeks gevolg van een strafbaar feit vermogensschade of ander nadeel heeft ondervonden.
1.2 Westers slachtofferbeeld
Nils Christie (1986):
➢Zes criteria ‘ideale’ slachtoffer:
(1) Slachtoffer is zwak
(2) Slachtoffer verrichte een deugdzame activiteit
(3) Slachtoffer treft geen blaam t.a.v. aanwezigheid plaats delict niet verweten op gevaarlijke plek
(4) De dader is groot en slecht
(5) De dader is onbekend en geen bekende van het slachtoffer
(6) Het slachtoffer is sterk genoeg om van zich te doen horen en de status van slachtoffer te claimen
(= erkend worden als slachtoffer)
Cultuur-historische invloeden
(1) Christendom (zie Van Dijk, 2008)?
➢ Christus als lijdensfiguur
➢ Medelijden versus vergiffenis (maar geen wraak) gericht op vergiffenis (slachtoffer passief), dus
niet oog om oog, tand om tand
(2) WO II?
➢ Ervaringen kampslachtoffers/-overlevers (kampsyndromen)
(3) VS: Civil rights movement
➢ Gelijke burgerrechten voor zwarte minderheden
(4) Vrouwenbeweging (tweede feministische golf)
➢ Gelijke burgerrechten voor vrouwen
(5) VS: Vietnamoorlog
➢ Ervaringen van veteranen (PTSS)
1.3 Slachtofferhiërachieën
Verschillen ‘worthy’ en ‘unworthy’ victims:
• media-aandacht
• wetenschappelijke aandacht
,• wettelijke bescherming
• wetsuitvoering
Verschillen media-aandacht
Anne Faber versus Angelie Basko
Ze verdwenen allebei in dezelfde periode. Echter ging er alleen veel aandacht uit naar Anne Faber.
Wie vinden wij een ideaal slachtoffer en wie verdiend onze aandacht?
Verschillen in wetenschappelijke aandacht
Veel onderzoek naar:
• huiselijk geweld tegen vrouwen
• (niet huiselijk) seksueel geweld tegen vrouwen
• seksueel misbruik van kinderen
• mensenhandel
• geweld tegen overheidsfunctionarissen
• slachtofferschap van cybercrime
Veel minder onderzoek naar:
• slachtofferschap van fraude
• slachtofferschap van overvallen
• Slachtofferschap van straatroof
Verschillen in wettelijke bescherming
Regelgeving voor specifieke groepen (o.a.):
(1) Mensenhandel
• B9-regeling (Vreemdelingencirculaire 2000, thans B8-regeling)
(2) Geweld tegen kinderen
• Compensatieregelingen Rooms-Katholieke Kerk (n.a.v. commissie Deetman) en Schadefonds
Geweldsmisdrijven (n.a.v. commissie Samson)
(3) Geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld
• Wet tijdelijk huisverbod
(4) Geweld tegen werknemers met een publieke taak
• Circulaire PTSS Politie
Verschillen in wetsuitvoering?
Onderzoek Schadefonds Geweldsmidrijven:
“Wat wij meemaken is, een slachtoffer kan aangifte doen, maar er kan geen dader zijn, kunnen ze ook gewoon bij ons, maar
dan moeten ze wel naar de politie gegaan zijn en zich hebben gemeld bij een psycholoog die bevestigt dat dan en ze
hebben er met iemand over gesproken en dan heb je gewoon een zaak. Bij ons. Maar dan heb je gewoon een bikkel en die
is wat overkomen, die gaat niet naar de politie want die denkt, nou ja weet je wat. En die gaat ook niet naar een psycholoog
want die is gewend om dat gewoon te verbijten, maar twee jaar later stort hij in en dan blijkt daaruit, het heeft toch wel
heel erg hier mee te maken. Nou ja, dan ben je gewoon te laat. Dan wordt het heel erg moeilijk om hier nog een begin van
een bewijs te krijgen. Ja en dat soort mensen hebben hetzelfde meegemaakt hoor. Soms. Dus ja, wij varen, wij hebben echt
een ideaal slachtoffer en dat zijn de mensen die gewoon precies doen wat het ideale slachtoffer doet om bij ons een
uitkering te krijgen en al die anderen die doen het dan niet ideaal en die krijgen het dan niet meer rond en vallen buiten de
boot.” [interview lid commissie SGM]
,1.4 Slachtofferdiversiteit- en inclusiviteit
De tijdsgeest heeft ook invloed of iemand onder slachtoffer valt (criminalisering en decriminalisering)
Slachtoffers zijn ‘hot’…
Veel meer aandacht voor slachtoffers dan ooit;
- Slachtofferrechten (nationaal en internationaal)
- Slachtofferbeleid
- Slachtofferorganisaties
- Slachtofferadvocaten
- Belangengroeperingen
- Etc.
Victimologie is ‘hot’…
- Onderzoek t.b.v. slachtofferrechten en slachtofferbeleid
- (Wetenschappelijke) tijdschriften
➢ Bijv. International Review of Victimology (1990), Trauma, Violence, & Abuse (2000)
- Onderzoeksinstituten
➢ Tokiwa International Victimology Institute (2003-?)
➢ International Victimology Institute Tilburg (2005-2019)
- (Wetenschappelijke) verenigingen
➢ World Society of Victimology (1973)
➢ ASC Division on Victimology (2012)
➢ ESC Working Group on Victimology (2014)
➢ Onderzoeksprogramma NSCR (2020)
➢ Victimologiedivisie NVC (2022): https://criminologie.nl/divisie-victimologie/
Linda Geven is projectmanager kennisnetwerk victimologie in Nederland (verschillende victimologen
uit verschillende invalshoeken), dit rijtje van wetenschap is ter illustratie, dus niet uit hoofd leren!
(2) Victimologie als wetenschappelijke discipline
2.1 Victimologie versus Criminologie
• Criminologen houden zich bezig met de vraag waarom bepaalde individuen crimineel worden, wat
daar de gevolgen van zijn (voor de dader) en welke implicaties dat heeft voor wetgeving en beleid
(straffen en preventie).
• Victimologen houden zich bezig met de vraag waarom bepaalde individuen slachtoffer worden,
wat daar de gevolgen van zijn (voor het slachtoffer) en welke implicaties dat heeft voor wetgeving en
beleid (slachtofferrechten en hulpverlening).
Dus deze disciplines lijken op elkaar, en worden evenredige grote disciplines.
Kernvragen
• Wat is slachtofferschap?
• Wat is de aard, omvang en schade?
• Wie lopen het grootste risico?
• Wat kunnen we eraan doen?
, 2.2 Ontstaansgeschiedenis
Grondleggers:
-Hans von Hentig
-Benjamin Mendelsohn
-Stephen Schafer
-Ezzat A. Fattah
Nederland:
-Willem Nagel (l) strafrecht
-Jan Bastiaans (r) psychologie (voorloper PTSS)
Strafrechtelijke of interactionistische victimologie
Von Hentig:
-1941: “On the interaction between perpetrator and victim”
-1948: “The criminal and his victim”
➢Twee uitgangspunten:
(1) Strafrecht bepaalt grenzen victimologie
(2) Interactie daders en slachtoffers: Welke rol speelde het slachtoffer bij de totstandkoming van het
misdrijf?
Mendelsohn:
- 1956: “Une nouvelle branch de la science biopsycho-social: La victimology”
➢ Slachtoffertypologieën: speculatieve, niet door theorie en empirie gestuurde categorisaties op
basis van hoeveelheid eigen schuld:
1. Compleet onschuldige slachtoffers
2. Slachtoffers die een beetje schuld hebben
3. Slachtoffers die net zo schuldig zijn als de dader
4. Slachtoffers die meer schuld hebben dan de dader
5. Slachtoffers die zelf strafbare feiten plegen en daarbij slachtoffer worden
6. Mensen die zich voordoen als slachtoffer om iemand anders (ten onrechte) straf te laten krijgen
Patterns in criminal homicide (Wolfgang, 1958)
➢Studie naar 588 moorden in Philadelphia (1948-1952)
Onder meer:
-Alcoholgebruik speelt vaak een rol (2/3 gevallen)
-Dader en slachtoffer zijn bekenden van elkaar (1/2 gevallen)
-Victim precipitation (1/4 gevallen)
Patterns in forcible rape (Amir, 1971)
➢Studie naar 646 verkrachtingen in Philadelphia (1958-1960)
Onder meer:
- 19% gewelddadige verkrachtingen victim-precipitated
- Victimologie (Nagel, 1959)
- Restitution to victims of crime (Schafer, 1960)
➢Behoefte slachtoffer aan vergelding en compensatie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Leidsestudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now