Summary

Samenvatting Sociologie I (powerpoints + notities + boek)

1 purchase

Course
Sociologie

Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Book
Sociologie, een inleiding

Deze samenvatting bevat alle powerpoints uit de lessen gedoceerd door Bram Spruyt met bijbehorende notities. Daarnaast is ook bij elk hoofdstuk de bijkomende informatie uit het boek beschreven. Ik haalde met deze samenvatting een 17/20!

[Show more]

Preview 4 out of 107 pages

View example

Summarized whole book? No
Which chapters are summarized? Unknown
Uploaded on May 26, 2022
Number of pages 107
Written in 2019/2020
Type Summary

sociologie
psychologie
sociale wetenschappen
maatschappij

Book Title:Sociologie, een inleiding

Author(s):Mark Elchardus, Bram Spruyt

Edition:juni 2021
ISBN:9789043038508
Edition:1

Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Education
Bachelor In De Psychologie
Course
Sociologie

$7.02

Add to cart

Add to wishlist

100% satisfaction guarantee
Immediately available after payment
Both online and in PDF
No strings attached

Samenvatting Sociologie I
1. De sociologische verzuchting
1.1 Wat is sociologie?
 Uitvinder van de term ‘sociologie’: Auguste Comte
 Sociologie is een studie die je moet begrijpen en moeilijk in één vaste zin kan samenvatten
o Sociologie is een levendige wetenschap, die zich geregeld vernieuwt (deze wetenschap
laat zich dus moeilijk vastleggen)
o Sociologie is een van de manieren waarop mensen zoeken naar wat orde mogelijk maakt
in een maatschappij

1.2 Wat de sociologie ons leert

1.2.1 De belangrijkste les

 “Alles is contingent, maar daarom niet arbitrair”
o Alles is contingent: alle normen en waarden, regels, instellingen, etc. van onze
samenleving hadden ook op een andere manier georganiseerd kunnen zijn
o Daarom niet arbitrair: het is niet omdat een bepaald gebruik anders had kunnen zijn dat
er geen goede reden bestaat waarom het nu net zo is georganiseerd  het is dus niet
toevallig zo ontstaan
 Voorbeeld: het huwelijk (Murdock-files)
o Onderzoek door antropoloog George Murdock
o Hij had 565 verschillende culturen onderzocht
o Resultaten:
 Monogamische huwelijk: 20%
 Polygamische huwelijk: 80%
 We worden ons langzaamaan bewust van de diversiteit van culturen.
Dit was geen makkelijk proces, variatie werd lang ontkend (-> ‘andere
culturen zijn achterlijk, zij zullen later tot zelfde beschaving evolueren
als de westerse beschaving’)
 Blaise Pascal: ‘Wat geldt als waarheid aan de ene kant van de
Pyreneeën, is dwaasheid aan de andere kant.’
1.2.2 Contingentie

 Het besef van contingentie speelt een belangrijke rol in de sociologie
 Howard Becker: ‘Afwijkend gedrag wordt door de samenleving geproduceerd.’
o De normen die we hanteren om afwijkend en crimineel gedrag te beoordelen zijn van
sociale oorsprong, en daarom verschillen deze van de ene tot de andere samenleving
 Voorbeeld: Verkrachting binnen een huwelijksrelatie bestaat in sommige
culturen niet omdat een man altijd recht heeft op seks, ook tegen de vrouw haar
wil in
 In andere culturen primeert instemming van de vrouw wel en kan verkrachting
binnen een huwelijk dus wel voorkomen
 Hij maakt duidelijk dat sociologie met betrekking tot het afwijkende gedrag een
dubbele taak heeft:
 Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag komen
 Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde culturen
afwijkend zijn en in andere niet

1

, 1.3 Contingent, maar niet arbitrair
 Van: wetten en reglementen opgelegd door God of door de natuur bij kennis van het contingente 
naar: wetten en reglementen die door mensen zelf gemaakt zijn
 Jean-Jacques Rousseau
o Hoe kan men mensen de wet doen eerbiedigen als ze er zich bewust van worden dat ze die
zelf hebben gemaakt?
 Wanneer ze beseffen dat ze de wet zelf hebben gemaakt, gaan ze die wet niet langer
respecteren
o Het is evident dat ze de wetten en reglementen respecteren als ze geloven dat deze van
buitenaf, door God en door de natuur, worden opgelegd
 Mensen zullen wetten pas naleven als religie hen daartoe aanzet en motiveert
 Religies moeten bijdragen tot burgerdeugd: goede, degelijke burgers kweken
 Civiele religies = religies die aandacht voor burgerdeugd centraal stellen 
Hij bekritiseerde het christendom omdat ze die taak onvoldoende opnam
 Karl Marx
o ‘Mensen maken hun eigen geschiedenis, doch niet onder de voorwaarden die ze zelf kiezen.’

1.3.1 Verlichting en Tegen-Verlichting

 De vraag waarom het contingente niet arbitrair is stond centraal in de discussie tussen
vertegenwoordigers van de Verlichting en die van de Tegen-Verlichting
o Verlichting
 Tegen religie als handhaver van de orde
 Voor eigen reden en redeneervermogen
 Mens moet naar zijn natuur leren leven  mensen hebben de vrijheid om te leven
 Kennis, van natuur via wetenschap, zal redelijk gedrag bevorderen
 Rede en wetenschappelijk denken zouden rust, geluk en vooruitgang brengen
o Tegen-Verlichting
 Geen positief beeld van menselijke natuur:
 Redelijk handelen zal leiden tot egoïsme en onrecht
 Wanneer er vrijheid is zullen mensen enkel handelen uit eigenbelang
 Godsdienst en gezag is nodig om samenleving te redden
 Zonder geloof zal er bijgeloof, blind respect voor traditie, manipuleren met rituelen
etc. zijn

1.3.2 Grondlegger van de sociologie: Auguste Comte

 Auguste Comte bedacht de term sociologie
o Voorstander van de Verlichting en was gevoelig voor argumenten van de Tegen-Verlichting
o Hij pleitte voor sterk zakelijke, op strakke observatie en logica steunende sociologie (=
positivistische benadering van de sociale werkelijkheid)
 Geen aandacht voor de oorsprong, bestemming of bedoeling van de mens
 Wel aandacht voor het ontdekken van regelmaten in het gedrag en deze regelmaten
moeten de onveranderlijkheid van echte wetmatigheden hebben
o 3 stadia in de menselijke ontwikkeling:
1. Stadium van het religieuze
2. Stadium van het metafysische
3. Stadium van het wetenschappelijke denken: het menselijk handelen en samenleven
worden door de rede gestuurd
o Oude religies hadden afgedaan voor Comte
 Religie moest voor praktische, maatschappelijke doelstellingen dienen + moet
aangepast zijn aan nieuwe inzichten van het wetenschappelijk denken

2

, o Mens heeft lot in eigen handen, maar hoe kunnen we dit positief richten?
o Volgens hem waren er twee sterke krachten in het menselijk handelen:
 Rede (gericht door de wetenschap)
 Emoties (gericht door de religie)
 Emotionele elementen moeten samen met de rede juist gekanaliseerd
worden om voor goede, positieve doelen te zorgen
o Slechts 1 instelling is hiertoe in staat: RELIGIE
 Behoefte aan een nieuwe religie: ‘Religie van de
mensheid’ (in deze religie staat de mens centraal)

1.3.3 Debat tussen Habermas en Luhmann

 Habermas
o Verlichtingsdenker, maar Verlichting is een onvoldragen proces
 Wetenschappelijke rede kan ons niet zeggen wat we moeten doen, ze kan ons enkel
vertellen hoe we iets moeten doen (niet praktisch)
o We moeten op een open wijze met elkaar communiceren
 Iedereen mag zijn mening geven
 Men zal in debat gaan en het eens worden over het beleid
 Wanneer iedereen open is, hebben we dezelfde mening
o Regels en instellingen die we zelf maken houden op met arbitrair te zijn
 Het arbitraire verdwijnt
 Luhmann
o Tegen-Verlichtingsdenker
o Redelijke mensen kunnen het na een discussie nog steeds oneens zijn
 Hij was dus niet overtuigd dat iedereen dezelfde mening zal krijgen
 We hebben regels en wetten nodig die gerespecteerd worden (ook al kunnen deze
niet rechtvaardig zijn)
 Hij zal dus keuzemogelijkheden van de mensen beperken (religie, traditie, …)
o We moeten met het contingente leren leven, door het arbitraire te aanvaarden
 Door meerderheidsregel: als de meerderheid het eens is met iets, volgt de rest wel
 Door rechtspositivisme: we gaan het nooit volledig eens zijn over de inhoud van
wetten, maar de wetten moeten wel gevolgd worden wanneer ze tot stand zijn
gekomen door de meerderheid in het parlement
 Beiden op zoek naar wijze waarop we met besef van contingentie kunnen omgaan

1.4 Waarom al die zorgen om orde?
 Het sociologisch ‘probleem van de orde’ verwijst niet naar het behoud van bestaande
machtsverhoudingen, wetten, regels, … maar naar het behoud van de mogelijkheid om tot nageleefde
regels te komen
o Voorbeeld: Het doet er niet toe of we links of rechts rijden, het is wel belangrijk dat we
hierover regels aannemen en die dan ook naleven
 Sociale orde = datgene wat het leven een mate van voorspelbaarheid en berekenbaarheid geeft en
het leven zo leefbaar maakt, zelfs bij extreme conflicten
o Zonder beperkingen, zonder het respect voor bepaalde regels, zou het leven volkomen
onvoorspelbaar en onleefbaar worden
 Gevolg: een oorlog van allen tegen allen
 Twee fundamentele sociologische vragen:
o Hoe worden voorspelbaarheid en mate van orde gerealiseerd? (=probleem van de sociale
orde)
o Welke regels zijn absoluut nodig en dus niet-arbitrair? Wat is niet contingent? (=probleem
van de niet-arbitraire contingentie)

3

, 1.5 De legitimerende derden: natuur, geschiedenis en samenhang
 De legitimerende derden = drie bronnen van niet-contingentie en het niet-arbitraire

1.5.1 Natuur

 Mensen zijn fysieke organismen, met beperkingen
o Voorbeeld: ouderdom is onvermijdelijk
o We proberen deze beperkingen steeds te verleggen
 Sommige gedragingen liggen op de rand van cultuur en natuur
o Voorbeeld: wijze waarop emoties worden uitgedrukt
 Onderzoek door Ekman en Friesen die emoties toonden in Nieuw-Guinea
 Er wordt naar natuur gegrepen om menselijke orde te verdedigen
o Iets is natuurlijk, dus het is boven menselijke willekeur verheven
o Iedereen aanvaardt deze orde
 Hayek
o De markteconomie is een ordening die overeenstemt met de aangeboren instincten van de
mens
o Inzicht in de natuur van de mens leidt tot een keuze voor de radicale vormen van
vrijemarkteconomie
 Volkomen onwetenschappelijk beroep doen op de natuur
 We weten dat natuur een bron is van niet-contingente regels, maar we weten niet welke regels dat
zijn en worden het daar ook niet over eens
o We gaan ervan uit dat alles contingent is

1.5.2 Geschiedenis

 Padafhankelijkheid (=een mens leeft noodgedwongen mee met zijn geschiedenis)
o Dit leidt tot talrijke theorieën die een dwingende volgorde onderkennen
 Comte: 3 stadia die op elkaar volgen (religieus, metafysica, positivisme)
 Karl Marx: toekomstige stadia en eindstation kunnen al worden onderscheiden en
beschreven
 Geschiedenis legt ook beperkingen op
o Onduidelijk welke beperkingen door het verleden worden opgelegd en hoe dwingend deze
zijn
o Beroep op geschiedenis verschijnt om de keuzevrijheid te beperken en de mensen van
bepaalde keuzes te overtuigen

1.5.3 Samenhang

 Samenhang gezin en economie
o Een gezin kan veel verschillende vormen aannemen, maar kan niet gecombineerd worden
met eender welke vorm van economie, onderwijs…
 Niet alles is compatibel, combineerbaar
 Voorbeeld: vroeger tijdens de landbouwtijd was het zo dat de grootouders ook bij
het gezin woonden, maar nu is het naar een andere situatie geëvolueerd dankzij de
verandering in de economie
o Rol man en vrouw
 Voorbeeld: het is nu normaal dat ook vrouwen de kost gaan verdienen voor hun
gezin i.p.v. alleen de man
 Einde traditionele rolverdeling
 Boeiende vragen over samenhang van verschillende instellingen:
o Is het mogelijk in een samenleving nieuwe technologie te gebruiken en wetenschap te
introduceren zonder ook op andere vlakken te moderniseren?

4

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.

Quick and easy check-out

You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.

Focus on what matters

Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.

Satisfaction guarantee: how does it work?

Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.

Who am I buying these notes from?

Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bovano. Stuvia facilitates payment to the seller.

Will I be stuck with a subscription?

No, you only buy these notes for $7.02. You're not tied to anything after your purchase.

Can Stuvia be trusted?

4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)

69052 documents were sold in the last 30 days

Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now

Start selling

Summary

Samenvatting Sociologie I (powerpoints + notities + boek)

Document information

Subjects

Connected book

Written for

Seller

Content preview