Summary
Samenvatting Forensisch Welzijnswerk
- Course
- Institution
Volledige samenvatting van de lessen FWW (2de semester 2022 - 3BA)
[Show more]
Seller
Follow
minamort
Reviews received
Content preview
1Forensisch welzijnswerk
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding................................................................................................................................. 4
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 4
Welzijn en strafrecht ....................................................................................................................................... 5
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 5
Sociaal verweer in de praktijk ......................................................................................................................... 6
Nieuw realisme en abolitionisme ................................................................................................................... 6
Ruimte voor welzijnsgerichte interventies naast strafrecht........................................................................... 6
De notie forensisch welzijnswerk ................................................................................................................... 7
Geschiedenis als achteruitkijkspiegel ............................................................................................................. 8
De criminoloog als actor in dit debat .............................................................................................................. 9
Een moeilijke opdracht ................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2a: historische ontwikkeling ..................................................................................................... 10
Historisch kader ............................................................................................................................................ 10
Ontwikkeling private reclassering ................................................................................................................. 10
1. Beschermingscomités (1888) .............................................................................................................. 10
Beschermingscomités ................................................................................................................................... 11
2. Diensten voor sociale re-integratie (na WOI) ..................................................................................... 12
Professionalisering van het sociaal werk ...................................................................................................... 13
Social casework ............................................................................................................................................. 13
3. Werken der wederaanpassing (vanaf 1922) ....................................................................................... 14
Welzijnswerk ................................................................................................................................................. 14
Maatschappelijke ontwikkelingen ................................................................................................................ 14
Staatshervorming scharniermoment (1980) ................................................................................................ 15
Forenisisch welzijnswerk............................................................................................................................... 15
Van justitiële hulpverlening naar hulpverlening aan justitiecliënteel .......................................................... 16
Forenisisch welzijnswerk............................................................................................................................... 17
Inbedding in het algemeen welzijnswerk ..................................................................................................... 17
Maatschappelijke ontwikkelingen ................................................................................................................ 18
Evenwicht zoeken ......................................................................................................................................... 18
Samenvattend: evolutie private reclassering ............................................................................................... 19
Verschil private reclassering en forensisch welzijnswerk ............................................................................. 19
Hoofdstuk 2b: historische ontwikkeling ..................................................................................................... 20
Van Ducpétiaux naar Prins ............................................................................................................................ 20
Jules Lejeune ................................................................................................................................................. 20
Louis Vervaeck (dokter) (1872-1943): ......................................................................................................... 20
Emile Vandervelde (1866-1938) (politicus) .................................................................................................. 21
Overheidsreclassering na WOI ...................................................................................................................... 21
Overheidsreclassering tijdens interbellum ................................................................................................... 22
Overheidsreclassering na WOII ..................................................................................................................... 22
Overheidsreclassering: boost jaren ’60-‘70 .................................................................................................. 22
Overheidsreclassering: kritische jaren .......................................................................................................... 23
Overheidsreclassering na de staatshervorming ........................................................................................... 23
Overheidsreclassering: reorganisatie eind 20ste eeuw ................................................................................ 24
Samenvattend: overheidsreclassering .......................................................................................................... 24
Overheidsreclassering ................................................................................................................................... 25
, 2
Hoofdstuk 3a: Autonoom FWW................................................................................................................. 26
Ontwikkeling autonoom FWW...................................................................................................................... 26
Afstemming Federale Overheid – Vlaamse gemeenschap ........................................................................... 26
Samenwerkingsakkoord hulpverlening aan gedetineerden ......................................................................... 27
Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ..................................................................... 27
Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden: evaluatie 2008 ........................................... 29
Decreet hulp- en dienstverlening ................................................................................................................. 30
Strategisch plan 2015-2020 .......................................................................................................................... 31
Strategisch plan 2020-2025 .......................................................................................................................... 31
Hulp- en dienstverlening: praktijk................................................................................................................. 31
Justitieel Welzijnswerk (JWW) ...................................................................................................................... 32
Brugfunctie (JWW) ........................................................................................................................................ 32
Geestelijke gezonsheidszorg (GGZ)............................................................................................................... 32
VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling) ....................................................................................... 33
Onderwijs (CBE en CVO)................................................................................................................................ 33
Vorming, Sociaal cultureel werk, sport: De Rode Antraciet ......................................................................... 34
Hulp- en dienstverlening: discussie .............................................................................................................. 34
Hulp- en dienstverlening: aandachtspunten ................................................................................................ 34
Hoofdstuk 3b: ingebouwd forensisch welzijnswerk .................................................................................... 36
Private reclassering – overheidsreclassering ................................................................................................ 36
De Psychosociale Dienst (PSD) ...................................................................................................................... 36
Opdrachten PSD ............................................................................................................................................ 37
Praktijk PSD ................................................................................................................................................... 38
Het justitiehuis .............................................................................................................................................. 39
Stand van zaken 2022 ................................................................................................................................... 39
Het justitiehuis .............................................................................................................................................. 39
Opdrachten justitiehuis................................................................................................................................. 40
Ambities en opportuniteiten ........................................................................................................................ 40
Uitdagingen en valkuilen............................................................................................................................... 41
Hoofdstuk 3c: transitiehuis (gastcollege) ................................................................................................... 42
Casus ............................................................................................................................................................. 42
Hoe is het transitiehuis tot stand gekomen? ................................................................................................ 42
Wat is een transitiehuis?............................................................................................................................... 42
Hoe willen we mensen opnieuw de samenleving insturen? ........................................................................ 42
Drie pijlers ..................................................................................................................................................... 43
Het team ....................................................................................................................................................... 43
Sleutelprincipes voor medewerkers en deelnemers .................................................................................... 43
Resultaat ....................................................................................................................................................... 43
Traject ........................................................................................................................................................... 43
Debat: algemeen aanvaardde tegenstellingen worden met elkaar verzoend ............................................. 44
Hoofdstuk 3d: justitiehuizen ..................................................................................................................... 45
Verleden ........................................................................................................................................................ 45
Op zoek naar een eigen identiteit ................................................................................................................. 45
Heden ............................................................................................................................................................ 46
Opdrachten ................................................................................................................................................... 46
Artikel: Nieuwsblad ....................................................................................................................................... 47
2017 – wijziging wet op het beroepsgeheim ................................................................................................ 47
Naar meer en structurele multidisciplinaire samenwerking ........................................................................ 48
A. Radicalisering ....................................................................................................................................... 48
B. Intrafamiliaal geweld ........................................................................................................................... 48
Toekomst....................................................................................................................................................... 48
, 3
Hoofdstuk 3e: extra-penitentiair ............................................................................................................... 50
Samenwerkingsakkoord slachtofferzorg ...................................................................................................... 50
Slachtofferzorg .............................................................................................................................................. 50
Slachtofferhulp .............................................................................................................................................. 51
Centra voor slachtofferhulp .......................................................................................................................... 51
Samenwerkingsakkoord daders van seksueel misbruik ............................................................................... 52
Gespecialiseerde hulpverlening aan seksueel delinquenten........................................................................ 53
Leerprojecten vanuit het algemeen welzijnswerk ........................................................................................ 53
Leerproject daders seksueel geweld............................................................................................................. 53
Dader in-zicht ................................................................................................................................................ 53
Slachtoffer in beeld ....................................................................................................................................... 54
Slachtoffer in beeld – detentie ..................................................................................................................... 55
Geestelijke gezondheidszorg ........................................................................................................................ 55
Intrafamiliaal geweld .................................................................................................................................... 55
Bemiddeling .................................................................................................................................................. 56
Herstelbemiddeling ....................................................................................................................................... 56
Alternatieve afhandeling............................................................................................................................... 56
Zorgcentra na seksueel geweld..................................................................................................................... 56
Overzicht ruime sector FWW ........................................................................................................................ 57
Hoofstuk 4: spanningsvelden en praktijken ............................................................................................... 58
Evoluties ........................................................................................................................................................ 58
Actuele problemen in relatie ........................................................................................................................ 58
Spanning in de relatie ................................................................................................................................... 59
Verhouding hulp en recht ............................................................................................................................. 59
(Ideologische) dilemma’s/spanningsvelden ................................................................................................. 59
Controle versus emancipatie ........................................................................................................................ 60
Consensus versus disensus ........................................................................................................................... 60
Individu versus structuur .............................................................................................................................. 61
Politiek van depolitisering ............................................................................................................................. 61
Spanning in de relatie ................................................................................................................................... 62
Objectiviteit versus subjectiviteit ................................................................................................................. 62
Spanningsvelden ........................................................................................................................................... 63
Samenvattend ............................................................................................................................................... 63
De criminoloog als actor in dit debat ............................................................................................................ 63
Een moeilijke opdracht ................................................................................................................................. 64
Controle versus emancipatie ........................................................................................................................ 64
Tekst Boxstaens: bespreking ......................................................................................................................... 64
Hoofdstuk 5: evoluties en trends............................................................................................................... 65
Internationale trends .................................................................................................................................... 65
Beleid: managerialisme (= de verzakelijking)................................................................................................ 65
Managerialisme ............................................................................................................................................. 65
Managerialisme en justitieel sociaal werk .................................................................................................... 66
Beleid: what works-benadering .................................................................................................................... 66
What works-benadering ............................................................................................................................... 66
Evidenced based ........................................................................................................................................... 67
Punitieve aanpak ........................................................................................................................................... 68
RNR (Risk-Need-Responsivity) ...................................................................................................................... 68
Good Lives model (tegenreactie) .................................................................................................................. 68
Desistance (1) → er tegenin gaan, er vanaf stappen.................................................................................... 69
Nationale evolutie ......................................................................................................................................... 69
Kwaliteit van hulpverlening (tekst!) .............................................................................................................. 70
Hoofdstuk 6: Conclusies ............................................................................................................................ 71
, 4
Meer dan humane detentie .......................................................................................................................... 71
Instrumentalisering: illustraties .................................................................................................................... 72
Nieuw Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden 2020 –
2025............................................................................................................................................................... 72
Illustraties ...................................................................................................................................................... 73
Meer dan humane detentie .......................................................................................................................... 73
Spanningsvelden ........................................................................................................................................... 74
Examen .......................................................................................................................................................... 74
Hoofdstuk 1: Inleiding
De notie forensisch welzijnswerk
Forensisch: “in het kader van het strafrecht”, bijvoorbeeld forensische psychiatrie, forensische geneeskunde,
…
Welzijnswerk: ‘welzijnsgerichte’ hulp- en dienstverlening, vorming en begeleiding
Forensisch welzijnswerk: term in 1980 geïntroduceerd door Panopticon, tijdschrift voor Strafrecht,
Criminologie en Forensisch Welzijnswerk
→ Edito: “Welzijnswerk koppelen aan het forensische (…) zou in zoverre aanleiding kunnen geven tot
misverstanden, dat men ten onrechte in deze uitdrukking een aprioristische stellingname zou lezen omtrent
de mogelijkheid om middels justitiële interventie bij te dragen tot een groter individueel of collectief welzijn.
Men kan echter niet ontkennen dat velen pretenderen middels of aan de rand van het strafrechtsysteem
aan het welzijn van individuen of groepen te werken.”
Wijst op het feit dat de relatie tussen strafrecht en welzijn(swerk) niet evident is!
Een eerste vraag is of er ruimte is voor de vragen naar welzijn en voor welzijnswerk?
→ Ruimte wordt bepaald door perspectief op criminaliteit en op de rol van het strafrecht (zie cursus Welzijn
en criminologie)
- Maatschappelijk klimaat
- Verschillende perspectieven op strafrecht
Maatschappelijk klimaat heeft impact op de wijze waarop we naar problemen van criminaliteit en
onveiligheid kijken
- Ontwikkeling verzorgingsstaat en welzijnswerk (tussen consensus en dissensus)
- Verwijzing naar punitiever strafklimaat (cf. Garland, Wacquant, Boutelier, …)
o Zero tolerance
o Activering en nadruk op individuele verantwoordelijkheid
o Veiligheid als dominant thema
Heeft ook impact op perspectieven in strafrecht
- Ontwikkelt zich door pendelbeweging tussen elementen van het klassieke strafrecht en het sociaal
verweer
- Actueel ook aandacht voor herstelrecht als zogenaamde derde weg tussen klassieke en
rehabilitatieve benadering
Zie als achtergrondtekst: Vander Laenen, F., Vander Beken, T. & Bouverne-De Bie, M. (2012). “Strafrecht en
welzijnswerk” in Handboek Forensisch welzijnswerk
, 5
Welzijn en strafrecht
Welzijn en strafrecht: ‘een paar apart’
- 2 systemen met potentieel andere premissen (apart)
o Recht kijkt primair naar gestelde daad en de wijze waarop die daad voor samenleving,
slachtoffer en dader ‘vereffend’ moet worden
o Zorg kijkt primair naar de hulpbehoevende persoon en welke zorgmaatregelen hij/zij nodig
heeft om zijn/haar kwaliteit van leven te bevorderen
- Toch erg afhankelijk van elkaar: samen in pendelbeweging (een paar)
o Heeft een sanctie naast vergelding ook preventieve, pedagogische of beschermende taken?
o Zijn welzijnsmaatregelen ook controlerend in functie van de maatschappelijke norm?
De notie forensisch welzijnswerk
, 6
Sociaal verweer in de praktijk
- Vooroorlogs Sociaal Verweer (Prins):
o Neoklassieke benadering: sociaal verweer met elementen klassiek strafrecht
o Tweesporenbeleid
Voorbeelden:
- Wet voorwaardelijke invrijheidstelling (Lejeune), 1888
- Wet landloperij en bedelarij, 1891
- Wet kinderbescherming, 1912
- Na Tweede Wereldoorlog: Nieuw Sociaal Verweer (Ancel)
o Aandacht voor de mensenrechten (UVRM, EVRM)
o Klassieke elementen: legaliteitsbeginsel, subsidiariteitsbeginsel, schuldbeginsel
o Strafdoelen: maatschappijbescherming + individuele preventie/sociale integratie
(individualisering via bijvoorbeeld penitentiair verlof)
o Tweesporenstelsel: straffen – maatregelen (behandelen)
Voorbeelden:
- Wet jeugdbescherming, 1965
- Wet bescherming maatschappij, 1964
Nieuw realisme en abolitionisme
- Jaren ‘70: economische crisis na de golden sixties
- Nieuw realisme: heropleving klassiek strafrecht
o Gelijkheidsbeginsel, rechtszekerheid
- Abolitionisme:
o Resocialisatie = verregaande controle en net-widening
o Zoeken naar nieuwe vormen van conflictafhandeling – cf. actueel vormen van bemiddeling
Ruimte voor welzijnsgerichte interventies naast strafrecht
Klassiek Strafrecht:
- Daadgericht
- Straftoemeting/ernst misdrijf
- Niet geïndividualiseerde ‘gelijke’ behandeling
Nieuw realisme:
- Wel hulpverlening maar los van de strafrechtsbedeling + vrijwillig
Sociaal verweer:
- dadergericht
- Individualisering/resocialisatie
- Openheid voor welzijnswerk
Abolitionisme
- Afwijzing strafrechtelijke interventie
- Hulpverlening: een mogelijk constructieve benadering
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller minamort. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now