H2: evolutie en selectie
charles darwin en Alfred Russel Wallace
A) basisconcepten van evolutie en selectie
- levende organismen dienen zich voort te planten
→ genetische informatie opgeslagen in DNA (bij meeste
organismen, bij
virussen in RNA)
- populatie verwante dieren hebben een zeker vorm van variantie
→ verandert over generaties heen ⇒ evolutie (door foutjes en
doordat niet
alle individuen niet evenveel bijdragen tot de volgende generatie)
- evolutie wordt gezien een constant mechanisme dat zorgt voor een verandering in de
genetische samenstelling
- als bepaalde varianten net omwille van hun specifieke karakteristieken een voor- of
nadeel hebben in de voortplanting, spreken we van selectie
- voordelig erfelijke variaties die een positief effect hebben op een aantal
nakomelingen, die meer voorkomen ⇒ selectie
→ natuurlijke selectie: de reden voor het voor- of nadeel komt uit
het
natuurlijk milieu
→ kunstmatige selectie: de mens beslist welke organismen
nakomelingen
krijgen en welke niet
B) variatie als basis voor evolutie
1) F = G + M
fenotype = genotype + milieu
- fenotype: kenmerken die een organisme vertoont
→ uiterlijk, gerdga, chemische samenstelling, …
- genotype: erfelijke informatie (bestaat uit genoom)
- fenotype wordt grotendeels door genotype bepaalt maar ook door het
milieu (luchtdruk, zwaartekracht, mechanische krachten, voeding,
temperatuur, daglengte, seizoen, aanwezigheid predatoren, interactie met
soortgenoten, …)
, ⇒ fenotypische plasticiteit (is reversibel of irreversibel): seizoensgebonden
aanpassingen, …
groeivertragingen zijn niet meer goed te maken
2) dragers van variatie
- gen: functionele eenheid van erfbaarheid
- allel: varianten voor een gen
→ variatie in erfelijke informatie uit zich in variatie van allelen (niet
in genen:
variatie in genen is tussen verschillende soorten)
→ het meest voorkomende allel is het ‘wildtype’
a) genetisch materiaal
- de meeste genen van levende organismen bevatten DNA fragmenten
→ proteïne coderende genen die via transcriptie overgeschreven
worden
naar RNA-fragmenten en dan vertaald worden naar
aminozuursequenties
a1) nucleair DNA
- bij eukaryote cellen: meeste genen in DNA in celkern
→ nucleair genoom: bestaat uit grote DNA strengen (chromosomen)
- parige chromosomen dragen dezelfde genen maar niet perse dezelfde
allelen
→ diploid: genoom met parige chromosomen
→ haploid: genoom met opgesplitste, onpare chromosomen (bij
geslachtelijke voortplanting) → smelt samen tot diploïde zygote
- homozygoot: 2 identieke allelen in een chromosoom
- heterozygoot: 2 verschillende allelen in een chromosoom
a2) mitochondriaal DNA
- bij eukaryote cellen: beperkte hoeveelheid DNA opgeslagen in
mitochondriën
→ spelen belangrijke rol in energiehuishouding van cel door ATP te
produceren
→ zelf-replicerende organellen met eigen circulair genoom (wordt
doorgegeven aan volgende generatie)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noagoyvaerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.58. You're not tied to anything after your purchase.