geschiedenis samenvatting (boek: geschiedenis werkplaats 4/5 havo ) tijdvak 7: tijd van pruiken en revoluties.
- paragraaf 7.1 t/m 7.4 samengevat + benoeming van bijbehorende kenmerkende aspecten
- oefenvragen kun je apart kopen of in een bundel.
Samenvatting tijdvak 7: tijd van pruiken en revoluties
Paragraaf 7.1: de verlichting
Kenmerkend aspect: rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd
toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek,
economie en sociale verhoudingen
-Rationalisme en optimisme-
- Diderot en D'alembert in 1751: encyclopedie kwam in 1772 uit en bestond
uit verschillende onderwerpen
- 18e eeuw: mensen ontwikkelden kennis + verstand die de mensheid
hielpen om vanuit de duisternis (onwetendheid, domheid, intoleranties)
naar het licht (kennis, inzicht, verdraagzaamheid) te komen.
▫ Ontstaan optimisme: mogelijkheid om met de rede (het verstand) alles te
begrijpen + verbeteren
▫ Rationalisme+ kennis zouden de wereld beter maken
▫ 17e/ 18e eeuw → wetenschappelijke revolutie werd voortgebouwd door de
verlichting
▫ In de westerse wereld was er sprake van een verlichting in o.a. mode. Zo
kwamen er steeds meer discussies tussen rijkere dames en verlichte
denkers die hierin kennis opbouwden.
▫ Genootschap (Felix Meritis) 'Gelukkig door Verdienste,1777'→ hier werden
ideeën uitgewisseld/gedeeld onderzoek
-godsdienst-
Verlichte denkers hadden kritiek op de godsdienstige intolerantie. Zij
vonden dat er gelijke rechten voor alle religies moesten komen.
Voltaire → bestrijder godsdienstige bekrompenheid + bijgeloof
- Verlichte denkers waren soms atheïst (het niet geloven in een god) en
sommigen waren deïst (geloven in een god die de wereld gemaakt heeft,
maar zich er verder niet mee bemoeit). Voltaire was een deïst.
-sociale verhoudingen-
Sinds 18e eeuw waren er al ongelijkheden in de maatschappij.
Adel + geestelijkheid hadden voorrechten, Voltaire vond dit oké.
Enkel 10% van de bevolking wil zelf kunnen nadenken.
1754 → Jean Jacques Rousseau vond dat alle mensen van nature gelijk
zijn. De bestaande ongelijkheden gaan in strijd met de rede.
- Alle mensen zijn geboren met verstand + hebben van gelijke rechten
- Mannen + vrouwen gelijke rechten was een bijzonder idee in die tijd
- politiek-
Met rationalisme + optimisme probeerde verlichte denkers de politieke
situatie te verbeteren
John Locke: koningen + regeringen kregen de macht van de burgers.
- Bestuurders moeten mensenrechten beschermen (recht op leven, vrijheid,
bezit)
- Overheid staat niet boven de wet
, - John Locke was voor het hebben van een rechtsstaat rechten + plichten
van overheid + burgers vastgelegd in een wet. Als dat overtreden werd,
werd de overheid vervangen.
Rousseau → soevereiniteit (het volk heeft de hoogste macht) = 'algemene
wil'
- Belangrijker dan de belangen van het individu
- In een volksvergadering werden besluiten genomen in de
overeenstemming met de algemene wil
- Alle individuen moeten zich aan die besluiten onderwerpen.
Montesquieu: 1 persoon alle politieke macht heeft leidt tot corruptie
(omkoping, machtsmisbruik en onderdrukking)
- Over de 'geest van de wetten'
→ moesten van elkaar gescheiden worden. Driemachtenleer:
- Parlement moet wetten vaststellen
- Regering voert de wetten uit
- Onafhankelijke rechters moeten de naleving van de wetten controleren
-economie-
Adam Smith: mensen streven van nature hun eigen voordeel na
- Als mensen de ruimte krijgen hun eigen belangen na te streven, brengt
dat vanzelf meer welvaart voor iedereen.
- Wet van vraag en aanbod → als de vraag naar een product het aanbod
overtreft, stijgt de prijs → ondernemers gestimuleerd om meer te gaan
maken.
- Adam Smith was ook tegen het mercantilisme omdat dit het mechanisme
van vraag en aanbod verstoort.
- Overheid moet zich niet met de economie bemoeien → wel zorgen voor
eerlijke regels.
- Laissez faire → vrijgelaten worden in hen economisch handelen
Paragraaf 7.2: Het ancien regime
Kenmerkend aspect: voortbestaan van het ancien regime met pogingen
om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven
-de Franse samenleving-
1734: Voltaire produceert boek waarin constitutionele monarchie van
Groot-Brittannië prees.
- De Franse overheid liet dit boek verbranden (er was weinig vrijheid in
Frankrijk)
- Boeken waren verboden, niet veel censuur
- Ancien regime = het bestuur nog voor de democratische revoluties.
- Lodewijk XV + Lodewijk XVI probeerden veranderingen tegen te gaan.
- Adel + geestelijkheid → voorrechten door hun 'hoge geboorte'→ nauwelijks
belasting betalen
- Luxueuze levensstijl + jachtpartijen
Edelen hadden het recht om te jagen
Lage edel gebruikte hun rechten om de boeren uit te persen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nihal052. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.66. You're not tied to anything after your purchase.
