Summary
Samenvatting Inleiding tot de klinische seksuologie
- Course
- Institution
Alle colleges zijn hierin samengevat. De tekst over anatomie is er aan het einde bij geplakt.
[Show more]
Seller
Followjessyasselman
Reviews received
Content preview
INLEIDING TOT KLINISCHE SEKSUOLOGIEAsselman Jessy
Academiejaar 2021-2022
KUL
EXAMEN
Mondeling, gesloten boek.
- 1 schriftelijke vraag over anatomie met
eventuele bijvraag
- 3 vragen over drie delen van de cursus
- 20 - 40 min voorbereiding, 15 min examen
- examenvragen zijn ergens wel online te vinden
- leer zeker de namen bij de verschillende
modellen
,Inhoud
Deel 0: klinische vignetten/voorbeelden _______________________________________________ 6
Deel 1___________________________________________________________________________ 8
1. Definitie _____________________________________________________________________ 8
1.1 Vier dimensies van seksualiteit ________________________________________________ 8
Psychologie. ________________________________________________________________ 8
Biologie. ___________________________________________________________________ 8
Gedrag. ___________________________________________________________________ 8
Cultuur. ___________________________________________________________________ 8
1.2 Seks(e): ethymologie ________________________________________________________ 9
1.3 Seks(e): definitie __________________________________________________________ 10
1.4 Seksualiteit: meerdere definities______________________________________________ 11
Seks als ‘menselijk en natuurlijk gedrag’. ________________________________________ 11
Seks gedefinieerd door ‘psychiaters’. ___________________________________________ 11
Seks als gedefinieerd door ‘de wet’. ____________________________________________ 12
Seks gedefinieerd door ‘het maatschappelijk gezondheids-debat’. ____________________ 12
Seks gedefinieerd door ‘de moraal’. ____________________________________________ 12
Seks gedefinieerd als ‘een romantische of erotische act’. ___________________________ 12
Seks gedefinieerd door ‘de media’. _____________________________________________ 12
1.5 Dimensies van seksualiteit __________________________________________________ 13
Biologische dimensie. _______________________________________________________ 13
Psycho-sociale dimensie. _____________________________________________________ 13
Gedragsdimensie. __________________________________________________________ 14
Klinische dimensie. _________________________________________________________ 14
Culturele dimensie. _________________________________________________________ 14
1.6 Relationaliteit en identiteit van seksualiteit _____________________________________ 14
1.7 Perspectieven op seksualiteit ________________________________________________ 17
Biologische perspectieven. ___________________________________________________ 17
Ontwikkelingsperspectief. ____________________________________________________ 17
Psycho-sociaal perspectief. ___________________________________________________ 17
Medisch / gezondheidsperspectief. ____________________________________________ 17
Cultureel perspectief. _______________________________________________________ 17
1.8 Methodologie ____________________________________________________________ 18
2. Psychosomatische cirkel van seks - John Bancroft ___________________________________ 19
3. Seksuele anatomie ___________________________________________________________ 20
3.1 Vrouwelijke seksuele anatomie. ______________________________________________ 21
2
, Vulva. ____________________________________________________________________ 21
Schaamheuvel. ____________________________________________________________ 21
Labia majora/grote schaamlippen/buitenste schaamlippen. _________________________ 21
Labia minora/kleine schaamlippen/binnenste schaamlippen. ________________________ 22
Clitoris.___________________________________________________________________ 22
Vestibulaire bulba.__________________________________________________________ 22
Perineum. ________________________________________________________________ 22
Maagdenvlies/hymen. _______________________________________________________ 23
Skene klieren. _____________________________________________________________ 23
Vagina. ___________________________________________________________________ 23
Baarmoederhals/cervical os. __________________________________________________ 24
Baarmoederhalskanaal/endocervicaal kanaal. ____________________________________ 24
Baarmoeder/uterus. ________________________________________________________ 24
Eileiders/fallopian tubes._____________________________________________________ 24
Eierstokken/ovaries. ________________________________________________________ 24
Borsten. __________________________________________________________________ 25
3.2 Mannelijke seksuele anatomie _______________________________________________ 25
Penis. ____________________________________________________________________ 25
Corpus spongiosum (sponsachtig lichaam). ______________________________________ 26
Twee copora cavernosa (holle lichamen). ________________________________________ 26
Voorhuid. _________________________________________________________________ 26
Scrotum. _________________________________________________________________ 27
Testes. ___________________________________________________________________ 27
Epididymis/bijbal en vas deferens/zaadleider. ____________________________________ 27
Prostaatklier. ______________________________________________________________ 27
Zaadblaasjes. ______________________________________________________________ 27
Cowper’s klieren. ___________________________________________________________ 27
Borsten. __________________________________________________________________ 28
4. Seksuele fysiologie ___________________________________________________________ 28
4.1 Methodologie ____________________________________________________________ 28
EPOR-model. ______________________________________________________________ 29
DEOR-model. ______________________________________________________________ 30
5. Classificatie en behandeling van seksuele disfuncties ________________________________ 32
5.1 Seksuele stoornis __________________________________________________________ 33
Seksuele aversie stoornis. ____________________________________________________ 33
Hypoactieve seksuele verlangen stoornis. _______________________________________ 33
3
, Vrouwelijke seksuele opwindingsstoornis. _______________________________________ 33
Mannelijke erectiestoornis.___________________________________________________ 33
Vrouwelijke orgastische stoornis. ______________________________________________ 34
Voortijdige ejaculatie. _______________________________________________________ 34
Dyspareunie. ______________________________________________________________ 34
Vaginisme. ________________________________________________________________ 34
5.2 Parafilie _________________________________________________________________ 36
Exhibitionisme. ____________________________________________________________ 36
Fetisjisme. ________________________________________________________________ 36
Froteurisme. ______________________________________________________________ 36
Seksueel masochisme. _______________________________________________________ 37
Seksueel sadisme. __________________________________________________________ 37
Voyeurisme._______________________________________________________________ 37
Travestief fetisjisme. ________________________________________________________ 37
Pedofilie. _________________________________________________________________ 38
6. Klassieke sekstherapie _________________________________________________________ 38
Vijf stappen van sekstherapie van Masters en Johnson. ____________________________ 39
Deel 2__________________________________________________________________________ 42
1. Seksuele disfuncties: een kritische analyse _________________________________________ 42
2. Pijnstoornissen ______________________________________________________________ 48
Dyspareunie. ______________________________________________________________ 48
Prevalentie dyspareunie. _____________________________________________________ 49
Standaard behandeling dyspareunie. ___________________________________________ 49
De nieuwe behandeling. _____________________________________________________ 50
Etiologie dyspareunie. _______________________________________________________ 50
2.1 Pijncirkel Spano. __________________________________________________________ 51
Gevolgen dyspareunie. ______________________________________________________ 53
Therapie voor dyspareunie. __________________________________________________ 53
2.2 Vulvodynie _______________________________________________________________ 55
2.2.1 Psychologisch etiologisch model van PVD ___________________________________ 55
2.2.2 Neurobiologisch-etiologisch model van PVD _________________________________ 56
3. Medicalisering van de seksuele hulpverlening (aan mannen) __________________________ 57
3.1 Drie casussen vanuit de praktijk ______________________________________________ 57
3.1.1 Pillen, en dan toch praten. _______________________________________________ 57
3.1.2 Praten, en dan toch pillen _______________________________________________ 58
3.1.3 Pillen of praten ________________________________________________________ 58
4
, 3.3 De theorie over seksualiteit _________________________________________________ 59
3.3.1 Verminderd seksueel verlangen ___________________________________________ 60
3.3.2 Vroegtijdige ajaculatie __________________________________________________ 62
3.3.2.1 Behandeling _________________________________________________________ 66
3.3.3 Erectiestoornissen _____________________________________________________ 68
3.3.3.1 Behandeling _________________________________________________________ 68
Deel 3__________________________________________________________________________ 72
4. DSM-5 en seksuele disfuncties. __________________________________________________ 72
4.1 Context _________________________________________________________________ 72
4.2 Overgang van DSM-IV naar DSM-V ____________________________________________ 74
4.3 DSM-V classificatie van seksuele problemen van vrouwen. _________________________ 77
4.4 DSM-V classificatie van seksuele problemen van mannen. _________________________ 80
5. Seksualiteit en (chronische) ziekte. _______________________________________________ 85
5.1 Wat is ziekte? ____________________________________________________________ 85
5.2 Model __________________________________________________________________ 87
5.2.1 Ziekte _______________________________________________________________ 88
5.2.2 Psychologische aspecten ________________________________________________ 89
5.2.3. Relationele aspecten ___________________________________________________ 89
5.3 Interventie principes _______________________________________________________ 90
5.3.1 Balansmethode van Gianotten ____________________________________________ 90
5.3.2 Quantum model van Schnarch ____________________________________________ 92
Deel 4: extra tekst ‘De seksuele anatomie’ _____________________________________________ 93
1. De vrouwelijke geslachtsorganen ________________________________________________ 93
1.1 Uitwendige geslachtsorganen ________________________________________________ 93
1.2 Inwendige geslachtsorganen _________________________________________________ 94
2. De mannelijke geslachtsorganen_________________________________________________ 96
2.1 Uitwendige geslachtsorganen ________________________________________________ 96
2.2 Inwendige geslachtsorganen _________________________________________________ 97
5
,Deel 0: klinische vignetten/voorbeelden
Voorbeelden van hoe seksualiteit tevoorschijn kan komen bij het behandelen van andere
aandoeningen.
- Een meisje van 17 consulteert voor ‘vaginisme’.
Vaginisme betekent dat de bekkenbodemspier verkrampt waardoor penetratie onmogelijk wordt. Er
zijn verschillende groepen van vrouwen die hiervoor kunnen langskomen. Een meisje van 17 aan de
start van haar seksuele carrière, een jongedame van 25 die haar biologische klok voelt tikken of een
vrouw van 45 die er na een aantal mislukte relaties iets aan wil doen. Het verhaal dat we vaak
meekrijgen is dat seks (een beetje) pijn hoort te doen, waardoor er niet snel hulp gezocht wordt.
- Een koppel dat het fertiliteitscentrum consulteert: tijdens de anamnese blijkt dat het koppel nooit
seks heeft .
Dit is een ethisch dilemma; gaan we een dure behandeling aanbieden aan een koppel dat geen seks
wil met elkaar?
- Een familie.
De vader had een CVA, waardoor er veel spanningen waren tussen hem en zijn kinderen. Sindsdien
weigert zijn vrouw om seks met hem te hebben ondanks dat ze er wel nog zin in heeft. De
karakterveranderingen van de vader zorgde voor spanningen doorheen het gehele gezin waardoor
de vrouw geen zin meer had in seks.
- Een verpleegster komt een kamer binnen in een revalidatiecentrum bij een man met een
ruggenmerg- letsel en merkt dat hij aan het masturberen is.
Verlamming kan ik sommige gevallen zorgen voor problemen met het krijgen van erecties. Deze
mannen kunnen zich dan afvragen of masturberen nog mogelijk is, of ze nog aantrekkelijk zijn, etc. Ze
voelen zichzelf vaak gepercipieerd als aseksueel wezen omdat het dialoog hieromtrent niet gevoerd
wordt. Het gaat hier om meer dan grensoverschrijdend gedrag; hij wil nagaan of hij nog een
aantrekkelijk, seksueel wezen kan zijn.
- Een vrouw van middelbare leeftijd met diabetes gebruikt ‘schimmelwerende crème’ als glijmiddel.
De menopauze maakt dat vrouwen geen oestrogeen meer aanmaken waardoor opwinding moeilijk
wordt. Het koppel was gestopt met vrijen wegens pijn en durfde door het taboe rondom het
seksuele en hun leeftijd niet naar de apotheek om glijmiddel waardoor ze deze schimmelwerende
crème gebruikten.
- Na een TURP-behandeling voor prostaatkanker komt een koppel (72 en 75 jr.) langs om te spreken
over het wegvallen van seksualiteit door erectieverlies.
Een TURP-behandeling houdt in dat er iets wordt weggeschraapt in de urinebuis. Hiermee neem je
zenuwweefsel weg waardoor erecties niet meer mogelijk zijn. Artsen zetten heel hard in op herstel
van functie; mogelijkheden creëren om die erectie tot stand te brengen (viagra, spuiten,
erectieprotese), terwijl inzetten op alternatieve vormen van seksualiteit veel interessanter is. We
moeten eerder meegeven dat seks niet louter uit penetratie bestaat en dat de man eveneens kan
klaarkomen zonder een erectie.
6
,- Een man met een depressie die behandeld wordt met een antidepressivum (SSRI) klaagt over het
feit dat het zoveel moeite kost om klaar te komen.
50 tot 70% heeft hier moeite mee tijdens het nemen van antidepressiva maar er wordt weinig over
gesproken. Hierdoor doen mensen aan drug holidays; een periode stoppen met de medicatie maar
dit heeft negatieve gevolgen.
De conclusie hier is dat seksualiteit voorkomt doorheen de hele levensloop.
7
,Deel 1
1. Definitie
1.1 Vier dimensies van seksualiteit
Psychologie.
Relatie, intimiteit, liefde, vertrouwen, binding, macht, schaamte
Biologie.
Lichamelijkheid, geslacht, voortplanting, anticonceptie
Gedrag.
Vrijen, geslachtsgemeenschap, masturbatie, experimenteren, hulpmiddelen
Cultuur.
Religie, opvoeding, wetten, recht, media
Cultuur is het domein dat alle andere domeinen beïnvloedt:
- Cultuur beïnvloedt biologie
In Zwart-Afrika wordt een feest gegeven wanneer een meisje begint te menstrueren; ze is ontwikkeld
tot vrouw, vruchtbaar en klaar om te trouwen (bruidsschat). Cultuur beïnvloedt hoe we met
eenvoudig biologisch gegeven omgaan.
- Cultuur beïnvloedt psychologie
In Japan is de baas de belangrijkste persoon voor iemand (zorgt voor geld, huisvesting, etc.), pas
nadien komen de ouders, kinderen en dan pas partner. De cultuur hangt samen met hoe we
psychologisch invullen wie de belangrijkste persoon in ons leven is.
- Cultuur beïnvloedt gedrag
Alles verloopt via cultureel aanvaarde gedragingen; zelf in de context van dit klaslokaal worden we
deels geïnhibeert.
In de kliniek, aldus het klinisch werken met mensen, nemen we altijd deze vier dimensies mee.
Gedrag valt het moeilijkst te bespreken.
8
,1.2 Seks(e): ethymologie
Data niet vanbuiten kennen
Latijn
- Sexus (afdeling, groep, sekse)
- Secare (snijden, scheiden, verdelen)
Engels
- 1382: sex (personen van een bepaald geslacht)
- 1526: sex (eigenschap man of vrouw te zijn)
- 1929: sex (geslachtsgemeenschap – ‘dirty word’; voor het eerst gebruikt als woord voor seks, als
vuil woord)
- 1950: gender (mannen en vrouwen)
- 1950: sex (seksueel gedrag en aantrekking tot anderen)
Nederlands
- Sekse (biologische verschillen tussen mannen en vrouwen)
- Seks (gedrag en emoties (opwinding) in het kader van aantrekking tussen mensen en waarbij het
bereiken van seksuele doelen meespeelt)
Frans
Sexualité (wat gebonden is aan bepaald geslacht)
Nederlands
1849: seksualiteit (geslachtelijkheid)
1926: seksualiteit (geslachtsleven)
Seksualiteit heeft nu een bredere betekenis; alle verschijnselen met betrekking tot het seksuele
leven. Verwijst naar emoties, gedragingen, ideeën, verlangens en neigingen. Seksualiteit is een
eufemisme voor ‘seks’.
9
, 1.3 Seks(e): definitie
Seksualiteit, het seksuele, geslacht (biologische verschillen tussen mannen en vrouwen), seksuele
omgang, geslachtsleven, handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding
en vrijen, handelingen waarbij je geslachtsorgaan een rol speelt en waarvan je opgewonden raakt
(seks, telefoonseks, soloseks).
Het is de manier waarop je seks ervaart. Het zijn iemands seksuele emoties, ideeën en gedrag. Het
gaat om het bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen die breder dan zijn dan de louter
paradigmatische seksuele handelingen en emoties. Het is de geslachtelijkheid, het geslachtsleven en
seks. Het zijn iemands seksuele gedrag en neigingen. Het is het totaal van verschijnselen dat
betrekking heeft op het seksuele leven. Het zijn uitingen op het gebied van het geslachtsleven of de
geslachtsdrift (Grote Van Dale).
Het zijn alle aspecten die verwijzen naar seksuele gevoelens, fantasieën of seksueel gedrag.
- Seksueel gedrag (enge definitie): masturbatie, geslachtsgemeenschap, en kussen, zoenen, strelen.
- Seksueel gedrag (brede definitie): flirten, romantisch diner, zich verleidelijk kleden, de Playboy of
Penthouse lezen en surfen op het internet op zoek naar seksueel expliciet materiaal.
In de klinische praktijk hebben cliënten vaak het gevoel dat ze enkel over de enge definitie kunnen
praten, dat hun problemen enkel daarmee te maken hebben. Als we kijken naar het voorbeeld over
het erectieprobleem, zien we dat daar de oplossing gevonden is door de definitie te verbreden.
Gedragingen die worden gedefinieerd als ‘seksueel’ variëren sterk:
- tussen verschillende groepen (hoe definiëren studenten, ouders, grootouders seks)
- over de tijd (we groeien telkens op in een andere maatschappelijke context waarin vb de betekenis
en beleving van orale seks sterk is veranderd)
- tussen verschillende culturen (in sommige culturen worden meisjes verhandeld als seksslavin)
‘Seksueel’ is afhankelijk van ideeën van ‘normaliteit’ over seks, mannelijke en vrouwelijk rolpatronen,
de sociale context en cultuur.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jessyasselman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77764 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now