Dit is een vak dat gegeven wordt in de bachelor onderwijskunde in het eerste jaar. De samenvatting is opgesteld uit het boek en aangevuld met de powerpoints en mijn lesnotities.
hoofdstuk 5. mutaties en hersel ................................................................................................................... 39
hoofdstuk 6. De genetica van bacterieën en virussen ................................................................................... 46
hoofdstuk 7. populatiegenetica en evolutie.................................................................................................. 56
1
,HOOFDSTUK 1. INTRODUCTIE (ZIE HB P. 7-9 LEZEN)
1. WAT IS GENETICA?
Studie van de variatie in kenmerken en de erfelijkheid van deze variatie
• Pre-historie: veredelen van landbouwgewassen, besef van doorgeven kenmerken van ouders naar
nakomelingen, besef van link inteelt-afwijkingen
• 19e eeuw: model voor erfelijkheid (Mendeliaanse genetica)
• 20e eeuw: ontdekking van mechanismen van erfelijkheid (moleculaire genetica)
o Men wist vh bestaan v genen, maar niet lokatie à ontdekt dat het dus in het DNA ligt
• 21e eeuw: razendsnelle ontwikkeling van technologiën om erfelijkheid te bestuderen en te
manipuleren (klonen, gentherapie, genetische modificatie, genoomkartering)
Genetica: hoe verschillen kenmerken tussen verschillende individuen in een populatie en hoe worden die
verschillen in kenmerken overgeerfd
2. MAATSCHAPPELIJKE RELEVANTIE
• Heb ik risico op bepaalde ziektes? Wie is mijn verre familie?
• Snelheid waarmee men DNA kan lezen is verdubbeld
• Kost is gehalveerd
• Wat gaan we met die info doen
• Wat mogen we met die info doen
• Hoe ver willen we daarin gaan
• Wie mag toegang krijgen tot die info
• Erfelijke afwijkingen corrigeren?
• Landbouwgewassen verbeteren?
• Kunnen we ook kenmerken wijzigen die niet ethisch verantwoord zijn –> bv oogkleur van kinderen
wijzigen
• Vermijden van ernstige erfelijke afwijkingen?
• Selectie van embryo’s op basis van esthetische eigenschappen?
• Veel zicht op genetisch materiaal van baby’s voor
geboorte
• Genetica is van groot belang id ontwikkeling van
behandelingen voor afwijkingen zoals syndroom v
Down, kanker, sikkelancemie, .. of voor het
vroegtijdig opspoeren ervan (vb prenatale
diagnose)
2
,3. DNA – DEOXYRIBONUCLEÏNEZUUR
• DNA
o Keten van nucleotiden die verbonden zijn via fosfaatbindingen
o Molecule waarin genetisch materiaal is opgeslaan
o Bestaat uit suikers die verbonden zijn met fosfaten, aan die suikers hangen basen en die
vormen letters die de genetische code opmaken
• Basen vormen paren
• 2 copieën – dubbele DNA code, dubbele schroef met een brede en een smalle groef
• Nucleotide = fosfaat + suiker (deoxyribose) + stikstofhoudende base (adenine, thymine, guanine,
cytosine)
• Stikstofhoudende basen binden met
elkaar tot basenparen:
o Adenine – thymine
o Guanine – cytosine
• Twee DNA ketens binden met elkaar
via complementaire basenparen (de
twee ketens zijn elkaars spiegelbeeld)
• De twee DNA ketens lopen in
tegenovergestelde richting (5’ → 3’)
• De twee DNA-ketens vormen een
helix met een smalle en brede groeve
4. DE GENETISCHE CODE
• De vier basen (A, T, G, C) vormen ‘letters’
• Drie basen vormen een codon, een ‘woord’
• Er zijn 24 = 64 codons mogelijk
• Elk codon codeert voor een aminozuur
• Er zijn 20 aminozuren, wat betekent dat sommige codons voor een zelfde aminozuur coderen
• De vertaling van codons naar aminozuren noemen we de genetische code
• 64 woorden moeten coderen voor 20 aminozuren
5. GEN EN PROTEÏNE
• Een gen bestaat uit een reeks van basenparen die overeenkomt met een reeks aminozuren
• De ‘vertaling’ van DNA naar aminozuren gebeurt in twee stappen:
o De basenparen worden eerst omgezet naar een
overeenkomstige reeks RNA basen door RNA
polymerase
o Deze RNA basen worden omgezet naar een
reeks aminozuren door ribosomen
Keten van aminozuren vormt een proteïne
• Transcriptie: RNA polymerase kopieert DNA naar RNA
• codons in DNA komen overeen met codons in RNA
3
, • Translatie: ribosomen ‘vertalen’ een reeks codons naar een
keten van aminozuren RNA
• De keten van aminozuren vormt een driedimensionele
structuur, het proteïne
• De vorm en functie van het proteïne wordt bepaalt door de
eigenschappen van de aminozuren
• Proteïnen kunnen heel veel verschillende functies hebben:
o Enzymen (voeren chemische reacties uit)
o Signalen geven aan cellen
o Structuur (vb. keratine)
o Transport van moleculen
o Replicatie van DNA, transcriptie van DNA naar RNA, translatie van RNA naar proteïne
6. MUTATIES
• Wanneer 1 of enkele basenparen in de DNA-keten wijzigen zegt men dat er een mutatie opgetreden is
• Mutatie in gen:
o Codon(s) in DNA gewijzigd
o Codon(s) in RNA gewijzigd
o Aminozuren gewijzigd
o Functie van proteïne gaat verloren of is gewijzigd
• Elk base in een gen kan muteren, waardoor verschillende varianten van genen kunnen ontstaan
• Deze varianten van genen noemen we allelen van een gen
o Variatie is belangrijk om
evolutie mogelijk te maken
en om nieuwe varianten en
nieuwe soorten te maken
• Belangrijk dat er niet te veel fouten
gecopieerd worden, maar fouten zijn
belangrijk voor evolutie
o 90% van de fouten zijn
kwaadaardig en hebben we
liever niet
o 9% geen effect
o 1% zorgt voor een betere
soort
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller michelletrybou. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.47. You're not tied to anything after your purchase.
