Summary
samenvatting psychologie 1e bachelor sociaal werk
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting studieboek Het palet van de psychologie van Jakop Rigter - ISBN: 9789046900109, Druk: 4, Uitgavejaar: - (cursus + ppt's)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Samenvatting Het palet van de psychologie - Jakop Rigter
-
Het palet van de psychologie H 1 t/m 6 & 8
-
Het palet van de Psychologie
Seller
Follow
iebrke
Content preview
PSYCHOLOGIEH1: EEN PALET VOL THEORIEËN
WAT IS PSYCHOLOGIE?
Er is onenigheid over de definitie:
Extern (vanuit andere wetenschappen): de psychologie kent van oudsher veel raakvlakken
met anderen mens- en sociale wetenschappen.
Intern (binnen een wetenschap): er zijn veel meningsverschillen tussen psychologen
Een poging tot definiëring van de psychologie:
“Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als
de gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de
omstandigheden waarin dat plaatsvindt.”
• Het verschil met andere wetenschappen: in psychologische theorieën vindt de
beschrijving en verklaring van het object vooral plaats op individueel niveau.
Een wetenschap kan worden getypeerd door:
• De soorten vragen en problemen
• De methoden en theorieën
• Het maatschappelijk draagvlak van een wetenschap
DUS: Om de psychologie zo goed mogelijk te typeren, moet een beschrijving gegeven worden
van het onderwerp waar zij zich mee bezighoudt, alsook de theorieën die ze gebruikt en het
maatschappelijk draagvlak dat ze heeft.
THEORIEËN
Theorieën zijn te typeren als referentiekaders van waaruit psychologen te werk gaan. Ze
bieden namelijk interpretaties waarmee verschijnselen bekeken en verhelderd worden.
Door gebrek aan theoretische overeenstemming heeft eenzelfde verschijnsel meerdere
beschrijvingen en verklaringen vanuit de verschillende theorieën.
• Vb. anorexia: het ontstaan hiervan werd en wordt zowel verklaard vanuit het
functioneren van het gezin, traumatische ervaringen, karaktertrekken van de patiënt,
erfelijke aanleg en invloed van het maatschappelijke schoonheidsideaal.
Sommige van deze verklaringen zijn immers achterhaald, andere verklaringen worden
als juist gezien
Dit voorbeeld illustreert het gegeven dat theorieën kunnen komen en gaan.
1
,Functies van theorieën
Wetenschappelijke theorieën vervullen 3 functies:
1. Systematiserende of ordenende functie: het ordenen van de werkelijkheid.
Wetenschappelijke kennisverwerving moet verlopen volgens duidelijke regels. Het
moet namelijk controleerbaar en herhaalbaar zijn.
Opgelet: wetenschappers hun waarneming is vaak ‘theoriegeladen’, hun
referentiekader bepaalt wat ze zien, waar ze de nadruk op leggen en wat ze
verwaarlozen. Het is dus geen objectieve waarneming. Daarom is het van belang om
andere theorieën te raadplegen.
2. Verklarende en voorspellende functie: het verklaren en voorspellen van gedrag.
3. Heuristische functie: een theorie is nooit af. Het levert altijd nieuwe ideeën op. Op
grond van het inzicht dat een theorie oplevert, kunnen nieuwe voorspellingen worden
gedaan.
DUS: de psychologie is een pluriform verschijnsel. Om hierin ordening te brengen, wordt
gebruikgemaakt van een indeling van theoretische referentiekaders. Wetenschappelijke
theorieën hebben drie functies: het ordenen van de werkelijkheid (1), het verklaren en
voorspellen van gedrag (2) en het stimuleren van nieuwe ideeën (3).
KENMERKEN VAN PSYCHOLOGISCHE STROMINGEN
Geschiedenis van theoretische stromingen:
Historische ontwikkeling:
1889: eerste internationale congres voor de psychologie gehouden (in Parijs). Dit was de start
van de wetenschappelijke psychologie, maar de wortels liggen veel dieper in filosofische
tradities.
Ontstaan van meerdere stromingen binnen de psychologie: Het is te vergelijken met
belangrijke maatschappelijke of geestelijke stromingen zoals liberalisme, socialisme,
christendom, islam…
Ontstaan van schoolvorming: te vergelijken met vorming van politieke partijen. Er ontstonden
scholen (= schoolvorming), die verschillende stromingen binnen de psychologie centraal
stelden.
Andere kenmerken van de geschiedenis van theoretische stromingen:
• Cultuurhistorische bepaaldheid: stromingen ontstaan omdat deze voorzagen in de
behoefte van die periode en waarden en normen vertegenwoordigden die op dat
moment van belang waren.
2
, • Op elkaar reageren: als bestaande stromingen een belangrijk maatschappelijk
probleem verwaarlozen wordt er dikwijls een stroming opgericht die zich juist
daarmee gaat bezighouden. Ze reageren dus op elkaar
• Slingerbeweging: ontwikkelingen zijn te vergelijken met een slingerbeweging.
Ontwikkelingen kunnen op een gegeven moment opkomen en op een ander moment
weer minder populair zijn.
• Gebruikmaken van elkaar: stromingen nemen elkaars standpunten over en passen
deze aan naar eigen inzicht.
• Nadruk op effectiviteit: evidence based. Tegenwoordig wordt er een grotere nadruk
gelegd op het praktisch nut dan op de theoretische uitgangspunten
→ Gevolg: als effectiviteit niet bewezen kan worden, dan kan dat bijvoorbeeld
gaan betekenen dat er geen geld beschikbaar wordt gesteld of dat de
verzekering niet meer dekt.
MENSBEELDEN BIJ THEORETISCHE STROMINGEN
Iedere psychologische stroming is kenmerkend aan de hand van een mensbeeld. Hierin staat
hoe ‘de mens’ opgevat wordt.
We hebben allemaal een opvatting van wat typisch menselijk is. Deze opvattingen zijn
historisch, cultureel en religieus bepaald.
We omschrijven een mensbeeld als ‘een voorbeeld ter navolging’.
• Vb. Oud-Grieken: vrouw en slaven zijn geen volwaardige mensen.
Nu: iedereen hoort gelijkwaardig te zijn.
• Vb. Westerse culturen: individuele verantwoordelijkheid.
Niet-westerse culturen: nadruk op groep of familie.
• Vb. in Japan: hart staat boven de hersenen (Westen). Iemand is dood wanneer z’n hart
niet meer klopt. Hersendood wordt dus niet aanvaard voor orgaantransplantaties
wanneer het hart nog klopt.
Twee aspecten van een mensbeeld:
1. Een beschrijving van de kenmerkende eigenschappen (bodem van het menselijk bestaan)
à Gaat over onder andere het verschil tussen mensen en dieren of tussen
kinderen en volwassenen.
2. Een verwijzing naar hoe mensen behoren te zijn (het doelbeeld)
à Het doelbeeld is een meer morele visie.
à Hier staat central hoe een mens zich hoort te gedragen
à Met het doelbeeld sturen we ons eigen handelen aan en beoordelen het
gedrag van anderen. Vb. de uitspraak ‘Dat is onmenselijk’ is gebasseerd op
een doelbeeld.
3
, DUS: Psychologische stromingen of scholen kennen een lange geschiedenis. De inhoud van een
stroming wordt mede bepaald door de tijd en de cultuur waarin ze ontstond. In het begin van de
psychologie was er geen samenwerking tussen de verschillende stromingen, maar dit is de laatste
jaren veranderd. Dit uit zich in het overnemen van elkaars begrippen en het integreren van
verschillende visies. Een recente ontwikkeling is het benadrukken van de effectiviteit van
behandelingen en methodieken. De theoretische achtergrond wordt daarbij van minder belang
geacht. Elke stroming heeft een meer of minder uitgewerkt mensbeld. Daarin komt tot uiting wat
als essentiële kenmerken van mensen worden gezien en hoe ze zich moeten gedragen.
INDELINGEN VAN THEORETISCHE STROMINGEN
theoretische stromingen in de psychologie, kunnen op verschillende manieren opgedeeld
worden. We bespreken hier twee indelingen:
• Een indeling waarmee de mensbeelden met elkaar vergeleken kunnen worden: zo zijn
er mensbeelden waarin een vergelijking wordt gemaakt met een statische machine,
en bij andere juist met een levend en groeiend organisme.
• Indeling volgens het biopsychosociaal model: hierin wordt benadrukt dat de ‘menselijke
werkelijkheid’ in verschillende niveaus is op te delen. Er is hier aandacht voor:
o Het biologische niveau: lichaam en erfelijkheid
o Het psychische niveau: gedrag en cognities
o Het sociale niveau: de materiële en sociale omgeving waarin mensen functioneren
Er wordt benadrukt dat alle drie de niveaus een rol spelen bij het ontstaan van gedrag.
Mensbeelden in de psychologie:
Om structuur te brengen in de psychologische theorieën, maken we een onderscheid tussen
drie niveaus van menselijk gedrag. Elk niveau correspondeert met een mensbeeld.
• Niveau van het mechanisme
• Niveau van het organisme
• Niveau van de persoon
In moderne opvattingen: alle drie de
niveaus zouden aanwezig zijn in het
menselijk gedrag.
Het persoonlijke niveau is het hoogte en
meest complexe. Dit niveau omvat ook
de twee anderen, maar niet omgekeerd. Figuur: menselijk gedrag is in te delen in drie niveaus.
Hoe hoeger het niveau, hoe complexer het gedrag.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller iebrke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.90. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76449 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now