Dit document bevat een samenvatting (gebaseerd op Malmberg Biologie Voor Jou (MAX) VWO6) van de belangrijkste dingen die je moet weten voor je examens omtrent het verteringsstelsel en voedingsstoffen. Er wordt ingegaan op: voedingsstoffen (algemeen); verteringsstelsel (welke organen en hoe werkt he...
Samenvatting gebaseerd op Malmberg Biologie Voor Jou (MAX) VWO6 2021; Afbeeldingen afkomstig van Malmberg
Biologie Voor Jou (MAX) VWO6 2021.
Verteringsstelsel en Voedingsstoffen
Voedingsstoffen.
Voedingsmiddelen = alles wat je eet/drinkt. Deze bevatten voedingsstoffen.
Je hebt alle voedingsstoffen nodig om gezond te blijven. Het is daarom van belang variatie aan te
brengen in je voedingspatroon.
De 6 belangrijkste groepen voedingsstoffen:
• Eiwitten (proteïnen): grote polymeren van aminozuurmoleculen. Bij de vertering worden
eiwitten weer gesplitst in afzonderlijke aminozuurmoleculen die worden opgenomen in het
bloed. Bij de eiwitsynthese worden de aminozuurmoleculen weer aan elkaar gekoppeld. Er
komen 20 verschillende aminozuren voor, waarvan de mens er 12 kan maken. De overige 8
dienen in de voeding aanwezig te zijn, dit zijn de essentiële aminozuren. De 12 aminozuren
die het lichaam wel kan maken, worden in de lever gevormd uit andere aminozuren. Dat
gebeurt door het overplaatsen van de aminogroep (NH2). Dit proces heet transaminering.
Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen van cellen en weefsels. Ook reguleren eiwitten bijna
alle processen in een organisme. Ze zijn betrokken bij het transport van stoffen, bij het
overbrengen van signalen en bij chemische reacties. Aminozuren die niet bij de synthese
worden gebruikt, worden gedissimileerd. Uit de aminogroep ontstaat ureum dat met de
urine wordt uitgescheiden. Ook kunnen eiwitten als brandstoffen dienen.
• Koolhydraten: worden ingedeeld in monosachariden (o.a. glucose, fructose, desoxyribose en
ribose), disachariden (o.a. sacharose en lactose) en polysachariden (o.a. zetmeel en
glycogeen). Koolhydraten zijn belangrijke brandstoffen in het lichaam. Met het eten van
koolhydraten voorzie je in een belangrijk deel van je energiebehoeften. Als je te veel
koolhydraten eet, wordt de overtollige hoeveelheid in je lichaam opgeslagen. Een klein deel
daarvan wordt omgezet in glycogeen en opgeslagen in de lever en in spieren. Het grootste
deel van de overtollige hoeveelheid wordt omgezet in vet en opgeslagen onder de huid of
rondom de organen. Ook spelen ze een rol als bouwstof (vb. DNA-molecuul).
Voedingsvezels zijn stoffen die niet door enzymen uit het verteringsstelsel van de mens
worden verteerd. Het zijn voornamelijk koolhydraten uit de celwanden van plantaardige
voedingsmiddelen. Voedingsvezels bevorderen de darmwerking en de stoelgang. Ook zorgen
ze voor een verzadigd gevoel.
• Vetten (lipiden): zijn opgebouwd uit een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen → de
triglyceriden. Een verzadigd vetzuur molecuul bevat het maximale aantal waterstofatomen
en heeft een rechte keten (meestal dierlijke vetten). Een onverzadigd vetzuur molecuul bevat
niet het maximale aantal waterstofatomen en heeft door één of meer dubbele bindingen
geen rechte keten (vooral plantaardige oliën en vis).
Cholesterol komt voor in celmembranen en in het bloedplasma. De meeste cholesterol
wordt gemaakt in de lever, de rest krijg je binnen met je voeding. Verzadigde vetzuren
bevorderen de afzetting van cholesterol tegen de binnenwand van bloedvaten. Onverzadigde
vetzuren verminderen de afzetting van cholesterol in de bloedvaten. Vetten dienen vooral
als brandstof. Maar ze kunnen ook als bouwstoffen dienen
, Samenvatting gebaseerd op Malmberg Biologie Voor Jou (MAX) VWO6 2021; Afbeeldingen afkomstig van Malmberg
Biologie Voor Jou (MAX) VWO6 2021.
• Water: een belangrijke bouwstof voor lichaamscellen en een oplosmiddel voor allerlei
stoffen. Samen met de opgeloste stoffen bepaalt water de osmotische waarde van de
vloeistoffen in het lichaam. Ook is het een transportmiddel (bloed). Ook speelt het een
belangrijke rol bij de regeling van de lichaamstemperatuur (zweet, uitgeademde licht, urine
en ontlasting). Water komt binnen door dissimilatie en via voeding.
• Vitaminen: zijn o.a. co-enzymen en worden in het lichaam niet tot onvoldoende gemaakt.
Enzymen en co-enzymen zijn nodig voor stofwisselingsreacties, maar worden daarbij niet
verbruikt. Je hebt er dus niet veel van nodig. Wel kunnen er gebrekziekten ontstaan wanneer
je te weinig vitaminen in je voeding binnenkrijgt. Provitaminen zijn stoffen in je voedsel waar
je lichaam vitamine uit kan maken.
• Mineralen (zouten): mineralen zijn nodig om verschillende processen in het lichaam goed te
laten verlopen. De ionen worden gebruikt als bouwstoffen. Zijn anorganische stoffen zoals
calcium, kalium, natrium en fosfor.
De spoorelementen heb je in zeer kleine hoeveelheden maar nodig. Dit zijn vaak
bestanddelen van enzymen en hormonen. (Ijzer fluor etc.)
Het verteringstelsel.
Vertering van het voedsel vindt in het darmkanaal plaats. Grote organische moleculen (par.1) uit de
voedselbrij worden m.b.v. enzymen afgebroken tot kleine moleculen → verteringsprodcuten.
Doordat de kringspieren en lengtespieren zich
afwisselend samentrekken ontstaat de darmperistaltiek
waardoor de voedselbrij wordt voortgeduwd, gekneed
en gemend met de verteringssappen. De
darmperistaltiek wordt geregeld door het autonome
zenuwstelsel. Voedingsvezels en lichaamsbeweging
bevorderen de darmperistaltiek.
Mechanische vetering: kauwen en kneden en mengen
voedselbrij door darmperistaltiek.
Chemische vertering: bewerking van voedsel door
enzymen.
Bij het kauwen wordt het voedsel in kleine stukjes verdeeld, waardoor het totale oppervlak van het
voedsel groter wordt. Ook wordt het voedsel gemend met speeksel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller semsimons. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.13. You're not tied to anything after your purchase.
