Samenvatting Jongeren En Maatschappij

JONGEREN EN MAATSCHAPPIJ




1

,Inhoud
Deel 1: Kennismaking met ontwikkelingspsychologie ............................................................................................. 4
1. Het terrein van de ontwikkelingspsychologie. .......................................................................................................... 4
1.1 Een definitie van ontwikkeling. ..................................................................................................................................... 4
1.2 Kinder- en jeugdjaren: een afbakening .................................................................................................................... 4
1.4 Verklarend onderzoek .................................................................................................................................................. 6
1.5 Meten in de gedragswetenschappen...................................................................................................................... 6
1.5.1 Observatie............................................................................................................................................... 6
1.5.2 Interview en vragenlijst........................................................................................................................... 6
1.5.3 Methoden om ontwikkeling te meten .................................................................................................. 7
2 Ontwikkelingspsychologische theorieën 2.1 Aanleg of omgeving/Nature or Nurture ......................................... 8
2.2 Gevoelige periode ........................................................................................................................................................ 9
Deel 2 Identiteitsontwikkeling ................................................................................................................................... 10
1 Temperament............................................................................................................................................................... 10
2 Identiteit ......................................................................................................................................................................... 10
2.1 Freud .............................................................................................................................................................................. 10
2.1.1 Freud en het onbewuste ..................................................................................................................... 10
2.1.2 Es, Ich en Über-ich ................................................................................................................................ 10
2.1.4 De (seksuele) ontwikkelingsfasen ........................................................................................................ 11
2.1.5 Kritieken op Freud ................................................................................................................................. 11
2.2 Erik Erikson ...................................................................................................................................................................... 11
2.2.1 De ontwikkelingsfasen in de kinder- en jeugdjaren .......................................................................... 12
2.2.3 Vormen van identiteitsontwikkeling .................................................................................................... 12
2.3 Freud versus Erikson ..................................................................................................................................................... 13
2.4 Temperament versus identiteit .................................................................................................................................. 13
3 Gehechtheid ................................................................................................................................................................ 14
3.1 Voorlopers van de gehechtheidstheorie ................................................................................................................ 14
3.1.1 Harlow ................................................................................................................................................... 14
3.1.2 Bowdly ................................................................................................................................................... 14
3.2 Ontwikkeling van gehechtheid ............................................................................................................................... 14
Deel 3: Cognitieve ontwikkeling .............................................................................................................................. 16
1 Jean Piaget 1.1 Wie? .................................................................................................................................................. 16
1.2 Basisbegrippen ............................................................................................................................................................. 16
1.3 Ontwikkelingsmodel: ADAPTATIE .............................................................................................................................. 16
1.4 Ontwikkelingsstadia..................................................................................................................................................... 16
1.4.1 Sensomotorisch stadium (0-2 jaar) ...................................................................................................... 16
1.4.2 Pre-operationeel stadium (2- 6à7 jaar) .............................................................................................. 17
1.4.3 Concreet operationeel stadium (6à7 – 12 jaar) ................................................................................ 17


2

, 1.4.4 Formeel operationeel stadium (vanaf 12 jaar) .................................................................................. 17
1.5 Kritieken op Piaget ...................................................................................................................................................... 18
2 Vygotsky ........................................................................................................................................................................ 18
3 Psychometrische benadering 3.1 Intelligentie meten .......................................................................................... 18
o IQ= verstandelijke leeftijd x ....................................................................................................................................... 19
o Cannabi:s ...................................................................................................................................................................... 19
o Cultureel gekleurd ....................................................................................................................................................... 20
Deel 4: Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................... 21
1 Ecologische systeemtheorie van Bronfenbrenner 1.1 Achtergrond .................................................................. 21
1.2 Verschillende Niveaus ................................................................................................................................................. 21
1.2.1 Microsysteem ........................................................................................................................................ 21
1.2.2 Mesosysteem ........................................................................................................................................ 21
1.2.3 Exosysteem............................................................................................................................................ 21
1.2.4 Macrosysteem ...................................................................................................................................... 21
1.3 SES ................................................................................................................................................................................... 21
2 Uitwerking ...................................................................................................................................................................... 21
2.1.1 Taak en rol ouders ................................................................................................................................ 21
2.1.2 Peergroup ............................................................................................................................................. 22
Deel 5: Morele ontwikkeling ..................................................................................................................................... 24
1 Begrippenkader ........................................................................................................................................................... 24
2 Morele ontwikkeling volgens Piaget ........................................................................................................................ 24
3 Moraliteit volgens Kohlberg 3.1 Lawrence Kohlberg ............................................................................................ 25
3.2 Heinz dilemma.............................................................................................................................................................. 25
3.3 Kenmerken .................................................................................................................................................................... 25
4 Context .......................................................................................................................................................................... 25
Deel 6: Seksuele ontwikkeling .................................................................................................................................. 26
1 Biologische veranderingen in de adolescentie 1.1 Lichamelijke veranderingen ........................................... 26
1.2 De seksuele ontwikkeling start niet in de puberteit … .......................................................................................... 26
2 Sekse vs sekserol/gender ............................................................................................................................................ 27
3 Verklaring voor sekserolgedrag ................................................................................................................................ 28
Deel 7: Jongeren (monitoraat) ................................................................................................................................. 29
1 Vroeger .............................................................................................................................................................................. 29
2 Vandaag ....................................................................................................................................................................... 29
2.2 Belangrijke misvatting? ............................................................................................................................................... 29
2.3 Wat vinden jongeren waardevol? ........................................................................................................................... 29
2.4 Zijn jongeren toch niet anders? ................................................................................................................................ 30
3 (Over) morgen ............................................................................................................................................................. 30




3

, Jongeren en Maatschappij
Deel 1: Kennismaking met ontwikkelingspsychologie
1. Het terrein van de ontwikkelingspsychologie.


1.1 Een definitie van ontwikkeling.
 Ontwikkeling = aaneenschakeling van veranderingen
 Zowel positief als negatief
 Ontwikkelingspsychologie
= tak van de psychologie
= beschrijven van/ verklaren van gedrag gedurende verschillende
levensfases
 Adolescentiepsychologie
= focus op adolescent
Doel: je moet weten aan wie je les geeft (gedrag begrijpen en zo hen kunnen
begeleiden)

 Rijping: vooral biologisch
Leren: kennis en vaardigheden a. d. h. v. ervaringen





Rijping en leren: steeds hoger niveau van functioneren


 Ontwikkelingsdomeinen:
o Identiteitsontwikkeling
o Cognitieve ontwikkeling
o Morele ontwikkeling
o Sociale ontwikkeling
o Seksuele- en lichamelijke ontwikkeling
o Maar ook nog : taal-, spel-, … ontwikkeling


1.2 Kinder- en jeugdjaren: een afbakening
 ontwikkelingsfases = tijd waarin mensen voorspelbare overeenkomsten
in lichamelijke en geestelijke ontwikkeling hebben.




4

, 1. Ongeboren baby
(Tijdens de zwangerschap kunnen bepaalde factoren (stress, drugs,…) al een
invloed hebben op het kind)
2. Baby
3. Peuter
4. Kleuter
5. Lagere schoolkind
6. Adolescent
7. Jongvolwassene
8. Volwassene

Ontwikkelingsfase Leeftijd Omgeving Enkele kenmerken
Babyperiode 0-12 Gezin,  Snelle groei en ontwikkeling
maanden kinderopvang  Afhankelijk van zorg en
bescherming
 Eerste gehechtheidsrelatie
Peuterperiode 1-4 jaar Gezin,  Beweging en spraak 
kinderopvang, autonomie
peuterspeelzaal  Egocentrisch
Kleuterperiode 4-6 jaar Gezin,  Sociale ontwikkeling
basisschool,  Veel fantasie
buur,
schoolopvang
Schoolperiode 6-12 jaar Gezin,  Cognitieve ontwikkeling
basisschool,  Verbreden sociale
schoolopvang, contacten
hobbyclubs
Adolescentie 12-18 Gezin,  Puberteit
jaar onderwijs,  Seksuele belangstelling
leeftijdgenoten  identiteitsontwikkeling
Geen strikte leeftijdsgrenzen.
 ’15 nieuwe 18’
(Vroeger waren kinderen van 18 jaar echt al ‘volwassen’. Nu doen
ouders nog veel voor hun 18 – jarige)
 Elk kind heeft zijn eigen unieke ontwikkeling
 Ontwikkelingsperiode = deel van een fase




5