Summary
Samenvatting mens en samenleving
- Course
- Institution
Omvat het deel gezondheid en vrije tijd.
[Show more]
Seller
Follow
sarahhaulet123
Content preview
Les 1: Wat is gezondheid?1. Wat is gezondheid?
Omschrijving van het begrip
Gezondheid (WHO) = volledige lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn.
- Maatschappelijk welzijn: zowel economisch, sociaal als cultureel.
- Lichamelijk welzijn: is meer dan de afwezigheid van ziekte.
- Geestelijk welzijn: wordt bepaald door de cultuur die heerst in de samenleving.
Kritiek: er is geen oog voor veerkracht of het vermogen om zich aan te passen aan een maatschappij die
verandert.
In een nieuwe definitie moet er ruimte zijn voor de veerkracht en het vermogen om je aan te passen aan
veranderde maatschappij.
Wat is ziekte?
Illness = verwijst naar de subjectieve ervaring van onwelbevinden. Subziek, omdat er alleen over te vertellen
is door de subzieke zelf. Het zijn dus ziektes die nog niet gediagnosticeerd.
Disease = staat voor de objectieve, gediagnosticeerde vaststelling van het ziek zijn. (obziek)
Sickness = staat voor de ziekte als sociale rol. Hier gaat het om rol- of ziektegedrag. Socziek: “iemand is
sociek als hij/zij zich patiëntengedrag vertoont, zoals artsbezoek, medicijngebruik, werkverzuim”.
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) zorgen ervoor dat mensen met klachten
zweven tussen gezondheid en ziekte. Bv. het chronisch vermoeidheid syndroom, lactose-intolerantie.
De objectieve vaststelling van ziekte zorgt er ook voor dat groepen onnodig worden behandeld. Bv. vrouwen
die onnodig worden behandeld tegen borstkanker omdat de screening een afwijking constateert.
De tijdsgebondenheid van ziekte kunnen we illustreren met de vastgestelde toename van chronische ziekten.
Bv. astma, hoge bloeddruk, depressie en diabetisch.
2. Determinanten van gezondheid
Invloeden op gezondheid vanuit micro/meso/macro vlak
Schema van Dahlgren en Whitehead:
- Stellen de verschillende invloeden op gezondheid voor door diverse gordels.
- Proberen de relatie tussen het individu, de omgeving en ziekte weer te geven.
De gordels zijn opgebouwd uit beïnvloedende factoren die tot het micro- meso of macro domein behoren.
Het microniveau = is de plek waar het gedrag wordt uitgevoerd, zoals het gezin, de school of de werkplek.
Het mesoniveau = zijn de mogelijkheden en de beperkingen van organisaties en van de gemeenschap, zoals de
familie, de clan, de buurt en de formele instellingen als school, werk en de gemeente.
Het macroniveau = is “de maatschappij” die ons gedrag beïnvloedt. Het gaat om economie, cultuur en politiek.
,Gezondheidsbevorderaars kunnen op 4 niveaus interveniëren:
1) Sociale of interpersoonlijke omgeving (micro)
2) Het niveau van organisaties (micro-meso)
3) Het niveau van wijk of buurt (meso)
4) Het niveau van de politiek (meso-macro)
Sociaal werk wil beïnvloeden en veranderen op cultureel en structureel vlak:
Micro: verandering op vlak van kennis, overtuiging, waarden en normen, de gezondheid van de
bevolking verbeteren.
Meso: hier zijn netwerkversterking en het versterken van sociale cohesie in gemeenschappen van
belang, naast een kwalitatief hoogstaand aanbod van diensten en voorzieningen.
Macro: er kan beleidsmatig worden gewerkt op economisch, cultureel, macro- sociaal of ecologisch
gebied.
De relaties tussen de determinanten
De determinanten clusteren
Clusteren = betekent dat de determinanten vaker bij dezelfde persoon voorkomen dan verwacht op
basis van toeval. Zo gaan roken, druggebruik, alcoholgebruik en onveilig vrijen vaak samen bij dezelfde
jongeren. Dit is een clustering van verschillende leefstijlfactoren.
Is goed zichtbaar bij specifieke subculturen. Deze zijn dan de overkoepelende factor die leidt tot
vormen van ongezond gedrag bv. de krakersbeweging.
De determinanten beïnvloeden elkaar
Determinanten beïnvloeden gezondheid:
Rechtstreeks: is te merken bij sporten of bij de hoeveelheid fijn stof in de lucht.
Onrechtstreeks: doordat ze de determinanten beïnvloeden. Ze interacteren met elkaar. Het
sociaal welbevinden en de omgeving waar je woont staan in interactie met elkaar.
Ziektelast = is een maat voor de hoeveelheid aan gezondheidsverlies van een populatie. Dit wordt zichtbaar in
verloren levensjaren en kwaliteitsverlies van het leven.
De gordels van Dalghern en Whitehead
Gordel 1: De onveranderbare kern van gezondheid of de persoonsgebonden factoren
Persoonsgebonden factoren zijn genetische factoren bv. geslacht, DNA, leeftijd.
Persoonlijkheidskenmerken zijn erg bepalend voor de invloed van persoonsgebonden factoren op gezondheid.
Alcoholgebruik of druggebruik zijn voorbeelden van ongezond gedrag.
- Het ontstaan van een ziekte wordt gelinkt aan een persoonlijkheid.
- Een persoonlijkheid kan ook naar aanleiding van een ziekte veranderen: iemand die chronisch ziek is,
kan door verandering van zijn persoonlijkheid, depressief worden.
- Je persoonlijkheid zal ook bepalen op welke manier je omgaat met ziektesymptomen: zo zal iemand
die een vijandige persoonlijkheid heeft, minder beroep doen op zijn netwerk voor sociale steun.
Er is sprake van genetische manipulatie, als je probeert genetisch materiaal in de cellen van de mens te
brengen zodat de genetische inhoud van de cellen verandert. Door genetische veranderingen kunnen de
eigenschappen van mensen worden veranderd.
Genetische manipulatie is dus een manier om genetische ziektes te voorkomen die niet behandelbaar zijn, door
het embryo te manipuleren of het kan als geneesmiddel worden ingezet bij ziekten zoals hemofobie of hiv-
virus.
Gordel 2: De manier waarop we leven of de leefstijlfactoren
Leefstijl = onze manier van leven. Het is waarneembaar, sociaal gedrag van voorkeur en smaken zoals mensen
die ontwikkelen en tonen.
, Leefstijl heeft een belangrijke invloed op gezondheid en ziekte:
- Enerzijds is de levensverwachting toegenomen. We doen minder fysiek belastend werk en er zijn
betere werkomstandigheden/ we beschikken over vrije tijd en krijgen toegang tot sport, reizen en
cultuur/ we eten veel gevarieerder door het ruime aanbod en de beschikbare kennis over
voedingsstoffen.
- Anderzijds legt wetenschappelijk onderzoek steeds meer de link tussen ziekte en leefstijl bv. roken en
drinken.
Het zijn de gezondheidsnormen en de manier waarop we ermee omgaan die sterk bepalend zullen zijn voor
onze gezondheid of ziekte.
Gordel 3: Sociale omgevingsfactoren
Verwijst naar het sociaal netwerk van het individu en naar de gemeenschap waartoe het individu behoort.
De sociale aspecten van onze leefomgeving bestaan uit de groepen waarin je participeert: de school, het gezin,
de sportclub, het werk, …
Gordel 4: Fysieke omgevingsfactoren
Verwijst naar de beschikbaarheid van middelen, in buurt/arbeid/huisvesting, om gezond of ongezond gedrag te
vertonen.
De buurt:
- Fysieke eigenschappen van de ruimere regio
- Beschikbaarheid van gezonde omgeving
- Aanbod van collectieve voorzieningen
- Sociaal-culturele eigenschappen van de omgeving en de perceptie van bewoners op de omgeving
3 elementen die aanwezig moeten zijn wil de buurt gezondheid bevorderend werken:
Hoge bevolkingsdichtheid van de wijk
Sterke diversiteit aan functies in de wijk
Uitnodigend straatdesign van de wijk
Arbeid:
- Fysiek belastend of fysisch chemisch belastend
- Psychosociaal belastend
- Werkloosheid
Huisvesting:
De kwaliteit van de woning als beïnvloedende factor voor gezondheid.
Fysieke omgevingsfactoren hebben een directe en een indirecte invloed op gezondheid.
- Direct: gevaarlijk kruispunt, slechte luchtkwaliteit, …
- Indirect: aanwezigheid fastfoodrestaurants, parken en bossen, zwaar fysieke arbeid, …
Gordel 5: Het algemeen socio – economisch – cultureel en ecologisch klimaat van een regio
We brengen deze invloeden onder bij de externe factoren. We beschouwen ze als factoren die onze
gezondheid mee bepalen maar waar we als individu geen greep op hebben.
Belangrijke externe factor van gezondheid gezondheidszorg en preventie.
Andere externe factoren zijn verbonden met demografische, economische, technologische en socioculturele
ontwikkelingen en met aspecten van ruimtelijke ordening.
Bv. de vergrijzing, migratie, hoge werkloosheid en inflatie, de kernenergie en de bewapening, …
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sarahhaulet123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.71. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now