Een uitgebreide samenvatting van 38 pagina's waarin de PowerPoints, het gastcollege en alle 'te kennen' teksten in zijn verwerkt. Ook alle 'te lezen' teksten zijn samengevat buiten die van thema 2. Dit door een uitgeschreven tekst, dus geen samenvatting in puntjes.
Thema 1: Dwang
Het eeuwige spanningsveld: Emancipatie vs Controle
Octavia HILL (1838 – 1912)
Victoriaans Londen, East End: extreme armoede
Contra charitas van de Poor Law
Medeoprichter van de Charity Organisation Society (COS)
‘Anything for nothing’ – ‘foolish almsgiving’
Gettovorming als oorzaak van armoede & sociale problemen
Focus op huisvesting – friendly visiting
Mary Ellen Richmond (1861 – 1928)
Illinois, Verenigde Staten
Gevormd door persoonlijke ervaring (armoede)
Betrokken bij Amerikaanse tweelingdochter van de Charity Organisation Society (COS) –
friendly visiting
Social illness - social diagnosis – social treatment
What is social casework? (1922)
Non-interference except in essentials
Na WO I lag België in puin (infrastructuur én sociaal). Emile Vandervelde zorgde dan in 1920
voor de eerste opleiding SW in België. De dubbele rol van het hulpverlenen was reeds van in
het begin verankerd in onderwijs & praktijk.
Na WO II werd de zorg voor welzijn als een individuele én collectieve verantwoordelijkheid
gezien. De verzorgingsstaat werd verder ontwikkeld en er kwam een pendelbeweging tussen
disciplinering en emancipatie. De jaren ‘70 en ’80 kenmerken het SW door de verzakelijking.
Actueel is er de laatste jaren een toenemend appel op het SW in de aanpak van
maatschappelijke problemen zoals criminaliteit, overlast, armoede, schoolverzuim,… Er is
een positief (naïef?) toenemend geloof in maatschappelijke relevantie van SW, maar
anderzijds is er wel een spanningsveld tussen emancipatorische doelstellingen van SW en de
beheersingslogica van de SL groeit.
In heel wat sectoren van het SW vinden we toepassingen van ‘dwang’:
Justitiële context (typevoorbeeld)
Jeugdhulpverlening;
Verslavingszorg;
Schuldhulpverlening;
Psychiatrie;
Actuele ontwikkelingen die men ziet zijn:
1
, Evolutie naar alternatieve vormen van bestraffing;
Conflicten oplossen zonder justitiële tussenkomst;
(On)veiligheid;
Toenemende voorwaardelijkheid van sociale rechten (cf. voor wat, hoort wat;
SterSociaalWerk) – beleidsnota minister Beke;
Maatschappelijk noodzakelijke hulpverlening in de lift.
1.1 Dwang: Quid est?
Dwang is het uitoefenen van macht om iemand tegen diens wil iets al dan niet te laten doen.
In de realiteit spreekt men van een continuüm van vrijwilligheid (en dus ook dwang):
Ook in de ‘vrijwillige HV’ ontwikkelen er zich sporen met elementen van dwang:
‘bemoeizorg’, ‘outreaching’, ‘erop af!’, voorwaardelijkheid van hulpverlening, … De feitelijke
dwangsituatie komt dan niet altijd overeen met de subjectieve beleving ook in context
van dwang (bv. gedwongen opname) kunnen mensen het gevoel hebben ‘vrijwillig’ deel te
nemen aan de HV.
Er kan de vraag gesteld worden of dat de essentie van gedwongen hulp werkelijk zo anders is
dan die van vrijwillige hulp? Het gaat uiteindelijk toch over het ondersteunen van mensen?
Hoe moet men nu omgaan en werken met deze onvrijwillige cliënten? De aanpak kan
verschillen naargelang de doelgroep, de context,… Men stelt zich steeds de vraag of er
gemeenschappelijke elementen zijn in de aanpak met onvrijwillige cliënten waarvan
bewezen is dat ze werken. Hierin zien we 3 belangrijke thema’s:
1. De professionele relatie
2. De rolverdeling
3. Pro-social modelling
2
,De professionele relatie
Wat kan helpen om voor een goede werkrelatie te zorgen:
Continuïteit in de hulpverlening
Autoritatieve stijl (effectief gebruik van autoriteit): zowel betrokken, begripvol en
accepterend als controlerend, veeleisend en gezaghebbend (balans!)
Praktische hulpverlening opent deuren
Respect en menselijkheid
Basisvertrouwen
Dynamische relatie
Implicatie: om een werkbare werkalliantie te behouden is het soms nodig het derde element
toe te voegen (derde persoon/organisatie), maar… dit ontslaat hulpverleners niet van hun
taak duidelijk te zijn over hun professionele rol en wat cliënten mogen verwachten
Rolverduidelijking
Het is belangrijk om cliënten te helpen begrijpen wat de interventie inhoudt. Meer dan enkel
uitleg geven bij wat opgelegd wordt (bv. de voorwaarden die gesteld worden aan de
hulpverlening) of het mandaat van waaruit de Swer werkt (cf. organisatie). We moeten
proberen antwoorden te vinden op:
Waar zijn we hier voor?
Wat hopen we te bereiken?
Wat moeten we doen?
Waar hebben we de keuze over?
Als hulpverlener hebben we vaak een dubbele rol. We hebben het beste voor met onze
clienten maar zijn tegelijk in dienst van een organisatie met regels en procedures.
Wees gedurende het traject ook duidelijk over wat er verwacht word en wat de gevolgen zijn
van het niet voldoen aan deze verwachtingen.
3
, Als SWer gaat het er niet over om mensen te vertellen wat ze MOETEN doen, maar wel:
Helderheid over wederzijdse verwachtingen
Investeren in samenwerking
Cliënt stimuleren om zijn zienswijze te geven
Niet frontaal confronteren of schuld induceren
Cliënt actief betrekken bij proces (doelstellingen bepalen en hoe ze te bereiken?)
Eigen inbreng van cliënt in gesprekken faciliteren
Maar… wel duidelijke grenzen stellen!
Ook is het belangrijk om de verwachtingen van de cliënt te exploreren en deze te
verduidelijken.
Hoe zit het dan met de werkallientie? Uit onderzoek blijkt dat sommige clienten de SWer als
een ‘vriend’ beschouwen. Dit klopt echter uiteraard niet en kan op langere termijn voor
verwarring zorgen. Duidelijkheid over doelstellingen, een duidelijk stappenplan,… kan helpen
om ook de relatie te begrenzen.
Pro-social modelling
Pro-social modelling is een van de belangrijkste vaardigheden voor sociaal werkers in een
context van dwang. Gebaseerd op de leertheorie ziet men dat: mensen worden beïnvloed
door het gedrag van anderen en door positieve of negatieve bekrachtiging van eigen gedrag;
Swer ≠ psycholoog of therapeut, maar:
1. Swers kunnen positief of pro-sociaal gedrag (of taal) identificeren in interacties met
cliënten
2. Dit gedrag (of taal) positief bekrachtigen
als cliënten door hebben dat pro-sociaal gedrag kan leiden tot dingen die ze zelf ook
willen, zal dit zorgen voor bekrachtiging
Belangrijk dat dit gerichte erkenning is
De erkenning werkt enkel als deze authentiek overkomt
Bottom line: als cliënten door hebben dat pro-sociaal gedrag kan leiden tot dingen
die ze zelf ook willen, zal dit zorgen voor bekrachtiging
3. Zelf pro-sociaal gedrag (of taal) stellen (als model)
Zelf afspraken nakomen
Contact opnemen als afspraken gewijzigd worden
Cliënten respectvol benaderen (zodat cliënten dit ook doen met anderen)
Empathie tonen voor cliëntsituaties
4. Anti-sociaal gedrag (of taal) in vraag stellen.
Belangrijk !! Geen directe confrontatie of eenzijdige afwijzing
In situaties van dwang: vaak (partiële) ontkenning, verrechtvaardiging,
rationalisering
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Kellyv12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.98. You're not tied to anything after your purchase.
