Heel gedetailleerde en uitgewerkte samenwerking van alle lessen en info uit het boek van het vak Europees Mededingingsrecht voor Ondernemingen, gegeven door Prof. Tuytschaever, incl. bespreking en oplossing van bepaalde examenvragen van vorige jaren.
, 0. Afronden van het vorige deel van de cursus ................................................................................................ 53
0.1. Digital Markets Act ............................................................................................................................... 53
0.2. Zaak Bpost ............................................................................................................................................ 53
0.3. Crisiskartels .......................................................................................................................................... 53
1. Introductie ................................................................................................................................................... 54
2. Begrip .......................................................................................................................................................... 54
2.1. Focus op distributie (& wederverkoop) ............................................................................................... 55
2.1.1. Wederverkoop .............................................................................................................................. 56
3. Juridisch kader ............................................................................................................................................. 58
4. Mededingingsanalyse .................................................................................................................................. 58
4.1. Algemeen ............................................................................................................................................. 58
4.1.1. Mag dat? De soort vragen die we zullen behandelen .................................................................. 58
4.2. Toepassing van Art. 101.1 VWEU ......................................................................................................... 59
4.3. Toepassing van Art. 101.3 VWEU ......................................................................................................... 59
4.3.1. Groepsvrijstelling verticale overeenkomsten (Verordening 330/2010) ....................................... 60
*4.3.2. Toepassingsvoorwaarden ........................................................................................................... 61
**4.3.3. Substantiële analyse ................................................................................................................. 63
4.3.3.1. Hardcorebeperkingen (3) - Art. 4 .......................................................................................... 63
4.3.3.2. Niet-concurrentiebedingen - Art. 5 ....................................................................................... 73
Module 6: Verticale samenwerkingsovereenkomsten (deel 2) ..................................................................... 76
1. Parallelverkopen (parallel trade) ................................................................................................................. 76
2. Individuele vrijstelling - de 4 voorwaarden van Art. 101.3 VWEU ............................................................... 77
3. Wederverkoop ............................................................................................................................................. 78
4. Verschillende distributieformules in de kijker .............................................................................................. 79
4.1. Niet-selectieve distributie: Open distributie ........................................................................................ 79
4.2. Niet-selectieve distributie: Exclusieve distributie ................................................................................ 80
4.2.1. *3 voorwaarden voor een geldig verbod op actieve verkopen .................................................... 80
4.2.2. Regels gebiedsbescherming = regels klantenbescherming........................................................... 80
4.3. Selectieve distributie ............................................................................................................................ 81
4.3.1. 2 types selectieve distributie ........................................................................................................ 81
4.3.2. Selectieve distributie en groepsvrijstelling ................................................................................... 82
4.3.3. Selectieve distributie en bescherming .......................................................................................... 82
4.3.4. Selectieve distributie en combinatie met exclusieve distributie (niet-selectief)? ........................ 83
5. Overzicht ...................................................................................................................................................... 83
6. Casussen ...................................................................................................................................................... 84
Module 7: Internetverkopen ....................................................................................................................... 86
1. Inleiding ....................................................................................................................................................... 86
1.1. Prioriteit van de EC (sectoronderzoek) ................................................................................................ 86
2. Mag ik mijn distributeurs verbieden om de producten die ik hen lever te verkopen via het internet? ........ 86
2.1. Wat mag ik niet doen als leverancier? (VR 52) —> Geo-blocking ........................................................ 87
2.2. Uitzonderingen..................................................................................................................................... 87
3. Mag ik de internetverkopen van mijn distributeurs beperken? ................................................................... 88
3.1. Ondersteuning van de winkelverkoop (i.p.v. het beperken van de internetverkoop). ........................ 88
4. Mag ik de online advertenties van mijn distributeurs verbieden of beperken? ........................................... 89
5. Hoe kan ik als leverancier het online imago van mijn producten beschermen? .......................................... 90
5.1. Het opleggen van kwaliteitsnormen voor de website.......................................................................... 90
5.2. Marktplaatsen ...................................................................................................................................... 91
4
, 5.2.1. Overzicht ....................................................................................................................................... 92
6. Kan ik internetverkopen toelaten, maar aflevering in de winkel vereisen? ................................................. 93
6.1. Vier situaties......................................................................................................................................... 93
7. Mag ik de online of offline verkoopprijs van mijn distributeurs bepalen? ................................................... 93
8. Mag ik een andere prijs vragen voor de producten die mijn distributeurs online of offline verkopen? ....... 94
8.1. Dubbele prijszetting ............................................................................................................................. 94
9. Mag ik een verschillende aanbevolen wederverkoopprijs hanteren voor de producten die mijn distributeurs
online of offline verkopen? .............................................................................................................................. 95
10. Waarom gaan er onderzoeken van de EC uit naar Amazon? .................................................................... 95
11. Conclusie .................................................................................................................................................... 95
Module 8: Misbruik van machtspositie en misbruik van positie van economische afhankelijkheid .............. 97
1. Inleiding ....................................................................................................................................................... 97
1.1. Ferm VZW - Ons Kookboek .................................................................................................................. 97
1.2. Onderzoeken vd EC tegen Amazon ...................................................................................................... 98
2. Structuur van Art. 102 VWEU ...................................................................................................................... 99
3. Wat is een machtspositie? ......................................................................................................................... 100
4. Wat is misbruik? ........................................................................................................................................ 100
4.1. Twee categorieën van misbruik ......................................................................................................... 101
4.1.1. Uitsluitingsmisbruiken (exclusionary abuses) ............................................................................. 101
1: Exclusieve afname ........................................................................................................................ 102
2: Voorwaardelijke kortingen ........................................................................................................... 102
3: Koppelverkoop en bundeling ....................................................................................................... 103
4: Roofprijzen ................................................................................................................................... 104
5: Leveringsweigering ....................................................................................................................... 105
6: Marge-uitholling (margin squeeze) .............................................................................................. 106
4.1.2. Uitbuitingsmisbruiken................................................................................................................. 106
1: Excessieve prijszetting .................................................................................................................. 106
2: Discriminatoire prijszetting .......................................................................................................... 107
5. Conclusie .................................................................................................................................................... 107
6. Korte intro tot misbruik van positie van economische afhankelijkheid ..................................................... 108
Module 9: Publieke handhaving .................................................................................................................110
0. Situering in de cursus ................................................................................................................................. 110
1. Introductie ................................................................................................................................................. 110
2. Wie is betrokken bij het procedurele mededingingsrecht? ........................................................................ 111
3. Publieke handhaving ................................................................................................................................. 112
4. Stap 1: Start van het onderzoek................................................................................................................. 113
4.1. Klacht.................................................................................................................................................. 113
4.2. Ambsthalve onderzoek....................................................................................................................... 113
4.3. Clementieverzoek (enkel kartels) ....................................................................................................... 113
4.3.1. Een ‘marker’ aanvragen .............................................................................................................. 114
4.3.2. BMA: Informeren naar boetevrijstellingen ................................................................................. 115
4.3.3. Immuniteit voor natuurlijke personen op Europees niveau ....................................................... 115
4.3.4. Schadevergoedingsacties ............................................................................................................ 115
5. Stap 2: Onderzoeksfase ............................................................................................................................. 115
5.1. Verzoek om inlichtingen..................................................................................................................... 115
5.2. Inspecties ter plaatse ......................................................................................................................... 116
5
, 5.3. Onderzoek à charge en à décharge .................................................................................................... 117
5.4. Uitkomst van de onderzoeksfase ....................................................................................................... 117
6. Stap 3: Tegensprekelijke fase en beslissing ............................................................................................... 118
6.1. Het onderzoek wordt stopgezet......................................................................................................... 118
6.2. Verbodsbeslissing en schikking .......................................................................................................... 118
6.2.1. Schikking ..................................................................................................................................... 118
6.2.2. Hybride schikking ........................................................................................................................ 118
6.2.3. In België staat er geen beroep open tegen een schikking .......................................................... 119
6.3. Toezeggingen ..................................................................................................................................... 119
7. Voorlopige maatregelen ............................................................................................................................ 119
7.1. Voorwaarden...................................................................................................................................... 120
8. Boetes ........................................................................................................................................................ 120
8.1. Berekening van boetes ....................................................................................................................... 120
9. Verjaring .................................................................................................................................................... 122
10. Beroep ..................................................................................................................................................... 122
10.1. EU-niveau: Gerecht en Hof van Justitie vd EU.................................................................................. 122
10.1.1. Beroep voor het Gerecht .......................................................................................................... 122
10.1.2. Beroep tegen arresten van het Gerecht bij het Hof van Justitie............................................... 123
10.2. Belgisch niveau: het Marktenhof ..................................................................................................... 123
Module 10: Conclusie .................................................................................................................................125
1. Praktische zaken ........................................................................................................................................ 125
2. Voorbeeldvragen ....................................................................................................................................... 125
2.1. Oude examenvragen .......................................................................................................................... 126
2.1.1. Voorbeelden van multiple choice vragen ................................................................................... 126
2.1.2. Voorbeeld van een casusvraag ................................................................................................... 127
2.1.3. Voorbeeld van een kennisvraag.................................................................................................. 127
6
, MODULE 1: INTRODUCTIE – BOS DOOR DE BOMEN
1. INTRODUCTIE
Soort vragen die we gaan bekijken in dit vak:
• Waarom krijgt Google een boete van meer dan €4 miljard van de Europese Commissie?
• Heeft Tesla een machtspositie?
• Mag Gucci de verkoop van zijn producten op Bol.com verbieden?
• Mag Philips de winkelprijs bepalen van zijn producten in de Media Markt? (Cf. verticale
overeenkomst)
• Waarom vind ik geen Chanel nr.5 in de Aldi?
• Kan een bedrijfsleider een boete krijgen omdat hij prijsafspraken maakte met bedrijfsleiders
van concurrenten?
Prof. leert ons vooral methodologie aan: als je met een dergelijke vraag wordt geconfronteerd, hoe
analyseer je die?
1.1. CURSUSMATERIAAL
• Op Canvas zullen de basisteksten staan: verordeningen, verdragsbepalingen, richtsnoeren vd
EU.
• Ook andere documentatie op Canvas: persberichten van beslissingen, arresten van het Hof.
• Boek: Bos Door de Bomen: Mededingingsrecht
1.2. EXAMEN
• Steeds casussen, niet van buiten blokken.
1.3. INHOUD VAN DEZE CURSUS
1. Basisbeginselen
2. Verbod op mededingingsbeperkende overeenkomsten (tussen 2 of meer ondernemingen)
o Horizontale overeenkomsten: tussen ondernemingen die actief zijn op dezelfde
relevante markt (concurrenten)
o Verticale overeenkomsten: tussen ondernemingen die actief zijn in verschillende
stadia vd productie- en distributieketen (bv. tussen leverancier en distributeur: bv.
Coca Cola die zijn producten aan de Colruyt verkoopt)
3. Verbod op misbruik van machtspositie (Europees) en positie van economische
afhankelijkheid (niet-Europees)
o Voor een beperkte groep van ondernemingen moeten zij ook oppassen m.b.t.
eenzijdige gedragingen. Bv. Google mag een machtspositie hebben, maar ze mag er
geen misbruik van maken.
7
, oIn België hebben wij een verbod op het misbruik van een positie van economische
afhankelijkheid van zijn klanten (sinds augustus 2020)
4. Handhaving van het mededingingsrecht: hoe dwingt men het mededingingsrecht af?
o Publieke handhaving (mededingingsautoriteit)
§ België: Belgische mededingingsautoriteit
§ EU: Europese Commissie
§ Zij hebben specifieke bevoegdheden: zij kunnen in de private woningen van
bedrijfsleiders binnenvallen om daar informatie te verzamelen m.b.t.
potentiële inbreuken op het mededingingsrecht, ze kunnen verzoeken voor
inlichtingen uitsturen, ze kunnen boetes opleggen, etc.
o Private handhaving (rechtbanken)
§ Bv. Je bent een onderneming en meent het slachtoffer te zijn van inbreuken
op het mededingingsrecht. Je hoeft niet altijd naar de mededingingsautoriteit
te stappen, indien je voldoende bewijs hebt mag je ook rechtstreeks naar de
rechtbank stappen. Eventueel voor een schadevergoeding.
2. BOS DOOR DE BOMEN – OVERZICHT
1. De basisbepalingen: Art. 101-102 VWEU
o Deze bepalingen hebben directe werking en worden dus ten volle toegepast door de
Belgische mededingingsautoriteiten. De Europese Commissie neemt slechts in een
15% van de zaken een beslissing. 85% vd beslissingen o.b.v. deze twee artikelen
worden door de nationale mededingingsautoriteiten genomen.
o Dit betekent dat alles wat wij zullen zien m.b.t. deze artikelen wordt toegepast in alle
lidstaten. De enige verschillen zijn de procedures.
§ De procedure voor de Europese Commissie is anders dan die vd Belgische
mededingingsautoriteit, het Duitse kartelambt, de Nederlandse autoriteit
voor consumenten en markt, etc.
§ Publieke en private handhaving: materieelrechterlijk is dit vaak hetzelfde
doorheen de lidstaten, maar procedureel zijn er verschillen tussen de
lidstaten.
o We zullen in dit vak vooral spreken over de procedure vd Europese Commissie.
2. Kort institutioneel kader
3. Ondernemingen en hun verenigingen
4. Relevante markt en marktaandelen
5. Beïnvloeding van tussenstaatse handel in de EU + verhouding tussen Europees en Belgisch
recht inzake mededinging
6. Recente voorbeelden toepassing EU mededingingsrecht
3. DE BASISBEPALINGEN: ART. 101-102 VWEU
3.1. ART. 101 VWEU
Art. 101:
8
,1. Het verbod: Onverenigbaar met de interne markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen
ondernemingen, alle besluiten van ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke
gedragingen welke de handel tussen lidstaten ongunstig kunnen beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge
hebben dat de mededinging binnen de interne markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst en met name die
welke bestaan in: (5 vb’en van verboden gedragingen, niet-exhaustieve lijst)
a) het rechtstreeks of zijdelings bepalen van de aan- of verkoopprijzen of van andere contractuele
voorwaarden;
b) het beperken of controleren van de productie, de afzet, de technische ontwikkeling of de
investeringen;
c) het verdelen van de markten of van de voorzieningsbronnen;
d) het ten opzichte van handelspartners toepassen van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige
prestaties, hun daarmede nadeel berokkenend bij de mededinging;
e) het afhankelijk stellen van het sluiten van overeenkomsten van de aanvaarding door de
handelspartners van bijkomende prestaties welke naar hun aard of volgens het handelsgebruik geen
verband houden met het onderwerp van deze overeenkomsten.
2. De sanctie: De krachtens dit artikel verboden overeenkomsten of besluiten zijn van rechtswege nietig.
3. Vrijstellingen op het verbod (4 cumulatieve voorwaarden): De bepalingen van lid 1 van dit artikel kunnen
echter buiten toepassing worden verklaard
o voor elke overeenkomst of groep van overeenkomsten tussen ondernemingen,
o voor elk besluit of groep van besluiten van ondernemersverenigingen, en
o voor elke onderling afgestemde feitelijke gedraging of groep van gedragingen die bijdragen
tot verbetering van de productie of van de verdeling der producten of tot verbetering van de
technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende
voordelen de gebruikers ten goede komt, en zonder nochtans aan de betrokken
ondernemingen
a) beperkingen op te leggen welke voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmisbaar zijn,
b) de mogelijkheid te geven, voor een wezenlijk deel van de betrokken producten de mededinging uit te
schakelen.
3.2. ART. 102 VWEU
Art. 102: Over misbruik van machtspositie
Onverenigbaar met de interne markt en verboden, voorzover de handel tussen lidstaten daardoor ongunstig kan
worden beïnvloed, is het, dat een of meer ondernemingen misbruik maken van een machtspositie op de interne
markt of op een wezenlijk deel daarvan.Dit misbruik kan met name bestaan in: (deze vb’en staan ook in Art.
101)
a) het rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan- of verkoopprijzen of van andere onbillijke
contractuele voorwaarden;
b) het beperken van de productie, de afzet of de technische ontwikkeling ten nadele van de verbruikers;
c) het toepassen ten opzichte van handelspartners van ongelijke voorwaarden bij gelijkwaardige
prestaties, hun daarmede nadeel berokkenend bij de mededinging;
d) het feit dat het sluiten van overeenkomsten afhankelijk wordt gesteld van het aanvaarden door de
handelspartners van bijkomende prestaties, welke naar hun aard of volgens het handelsgebruik geen
verband houden met het onderwerp van deze overeenkomsten.
3.3. BELGIË
9
, —> In België vind je dezelfde bepalingen, maar toegespitst op de Belgische markt (i.p.v. de
gemeenschappelijke markt of een wezenlijk deel daarvan). BE: Art. IV.1 en IV.2 (Wetboek Economisch
Recht, boek 4).
• In BE hebben we ook een verbod op het misbruik van een positie van economische
afhankelijkheid (niet op Europees niveau): Art. IV.2.1
• Vrijstelling op verbod restrictieve overeenkomsten: Art. 101.3 VWEU
• Misbruikverbod: geen vrijstelling
3.6. CIVIELE SANCTIE
Overeenkomsten die in strijd zijn met het verbod en geen vrijstelling kunnen bekomen zijn van
rechtswege nietig: Art. 101.2 VWEU
• Dit staat niet in Art. 102 VWEU, maar gebaseerd op rechtspraak vh CJEU, kan gesteld worden
dat dezelfde nietigheid geldig is op inbreuken op het verbod van machtsmisbruik.
Dit is niet de enige sanctie. De Europese Commissie of de Belgische Mededingingsautoriteit kan
zware boetes opleggen aan ondernemingen die betrokken zijn bij bv. prijsafspraken of
marktverdeling.
Kartels = verboden afspraken tussen concurrenten: prijsafspraken, marktverdeling, klantenverdeling
en productiebeperking.
• Meerdere ondernemingen zijn dus betrokken.
—> Sancties gaan dus verder dan de van rechtswege nietigheid.
De mededingingsautoriteit kan ondernemingen ertoe dwingen bepaalde inbreuken stop te zetten
of voorlopige maatregelen opleggen om dat te doen (een onderzoek duurt meestal meerdere jaren).
• Naargelang de duur vh onderzoek, kan de MA voorlopige maatregelen opleggen tot aan de
beslissing ten gronde.
• Er zijn boetes die worden opgelegd aan ondernemingen.
o Deze kunnen oplopen tot 10% vd wereldwijde omzet op groepsniveau van de
betrokken ondernemingen in het voorafgaande financiële jaar.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dc12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $15.10. You're not tied to anything after your purchase.
