Summary
samenvatting overzicht van de wijsbegeerte 1e bach kine
- Course
- Institution
- Book
Dit is een samenvatting van H1-H8 uit het boek.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followjintemichielsen
Content preview
Hoofdstuk 1: Wat is filosofie?Filosofie houdt zich bezig met onmogelijke vragen -> geen uitsluitend en sluitend antwoord mogelijk
Het lijkt erg moeilijk te zijn een lijst van filosofische kenmerken op te stellen die voorkomen bij alle
filosofen en hun opvattingen, en enkel bij filosofen en hun opvattingen
Drie aspecten: attitude, methodologie, domein
Filosofie wordt door velen op een andere manier gedefinieerd: enkele vb
º “phylosophy is an unusual subject in that its practitioners don’t agree what it’s about”
º Liefde voor de wijsheid, verlangen om te weten
-> Maar Aristoteles zei dat alle mensen van nature naar wijsheid en weten verlangen, dus
ook wetenschappers en gelovigen
Vaak wordt de kritische kracht van filosofie benadrukt -> wordt zelfs vaak gezien als kritisch denken
filosofen houden zich vnl bezig met het in vraag stellen van de vele dingen die andere mensen als
vanzelfsprekend beschouwen
Descartes merkte op dat ons gezichtsvermogen ons vaak bedriegt bv optische illusies => het zou
volgens hem dus best mogelijk kunnen zijn dat onze zintuigen ons vaker bedriegen dan we denken en
zij spelen nu eenmaal een belangrijke rol in het verwerven van kennis dus is onze kennis dan wel
betrouwbaar?
Fundamentele wiskundige intuïties waren volgens Descartes ook twijfelachtig, want niemand kon
hem garanderen dat ons denken niet voortdurend op een dwaalspoor wordt gezet door een Malin
Génie
MAAR kritiek is niet altijd het einddoel van de filosofie => wel positief of constructief projecten
formuleren, dat de bekritiseerde elementen vervangt door elementen die beter bestand zijn tegen
kritiek
Is kritisch denken (attitude) een unieke filosofische bezigheid? NEE
º Wetenschappers doen ook aan kritisch denken
Kunnen we filosofie afbakenen door te kijken naar de methoden die ze gebruikt? NEE
º Filosofen gebruiken veel methoden, maar geen daarvan lijkt uniek te zijn voor de
wijsbegeerte en als ze wel uniek zijn wordt ze niet door alle filosofen gebruikt
º Methode 1: eigen intuïties
= kennis die op een onmiddellijke manier wordt verkregen
= spontane overtuigingen die we in onze eigen geest aantreffen wanneer we over
een bepaald onderwerp beginnen te denken
Geen uniek filosofische methode, ook wetenschappers gebruiken deze
º Methode 2: conceptuele analyse
= het ontrafelen en verbeteren van concepten die we in het dagelijks leven misschien
soms te achteloos gebruiken bv liefde, tijd, vrijheid, …
Doel: belangrijke begrippen die we gebruiken ontleden in meer eenvoudige
begrippen, zodat we die belangrijke begrippen beter begrijpen en ook beter kunnen
gebruiken
Bv H7: Wanneer is iemand ziek? Schadelijk en afwijking
niet door alle filosofen gebruikt en ook niet enkel door filosofen
, º Methode 3: gedachtenexperiment
= instrument van de verbeelding, dat gebruikt wordt om nieuwe informatie over een
thema te verkrijgen zonder gebruik te maken van nieuwe empirische data
Voordelen: verhelderen een probleem door het te visualiseren, leveren gegevens op,
problemen uit de echte wereld omzeilen
Vb: Brain in a vat -> onderste de sceptische positie van kennis
-> hersenen kunnen op een andere planeet bevinden in een vat waar een
dolgedraaide wetenschapper heel wat signalen geeft, waardoor we de indruk
hebben dat we in de les zitten, lekker eten, … De hersenen in dat vat
beschikken niet over een manier om na te gaan of hun gedachten en
indrukken echt zijn, dus we kunnen ook niet echt weten of wij al dan niet
hersenen in een vat zijn.
=> onze zekerheiden zijn eigenlijk geen echte fundamentele zekerheiden
Niet uniek voor de filosofie
Experimentele filosofie: van mening dat empirisch-wetenschappelijke methoden soms kunnen
bijdragen aan een oplossing voor traditionele filosofische problemen
Kunnen we filosofie afbakenen met de aard van vragen en problemen waarmee ze zich
bezighouden?
º Vaak erg abstract en eigenaardig, want het zijn vragen die we ons in ADL niet hoeven te
stellen
º NEE, wetenschappers waren in het verleden ook bezig met zulke vragen
º MAAR JA, wetenschappers ervaren die filosofische vragen vaak als futiel, verwarrend en
bedreigend
Filosofen hebben een voorliefde voor moeilijke en onbeantwoordbare vragen -> geen sprake van
vooruitgang in de filosofie (zou dus meer lijken op een kunst, maar kunsten volgen elkaar in ijltempo
op)
De stelling dat er geen vooruitgang is in de filosofie, maar wel in de wetenschap
=> kunnen we onderuithalen
º Vooruitgang binnen de wetenschap is niet altijd evident -> paradigma’s volgen elkaar op
zonder echt op elkaar verder te bouwen. Binnen een paradigma kunnen we spreken van
vooruitgang, maar tussen paradigma’s is dat minder vanzelfsprekend. (zie H5)
º In de filosofie is er wel sprake van vooruitgang -> sommige filosofische vragen worden in de
loop der tijd wel beantwoord, maar vormden dan de brandstof voor een nieuwe wetenschap
die prompt met de eer ging lopen + ze boekt vooral negatieve vooruitgang: ze weten niet wat
de juiste antwoorden zijn, maar wel wat de verkeerde antwoorden zijn of wat problemen zijn
met de populaire antwoorden
Vier deeldomeinen
Je zou ook de hoofdvraag kunnen beantwoorden door te zeggen dat filosofie een academisch
discipline is die veer deeldomeinen omvat nl. metafysica, logica, epistemologie en moraalfilosofie
-> als we echt willen weten of iets filosofisch is moeten we gewoon even nagaan of het wordt
bestudeerd in 1 vd 4 deeldomeinen van de filosofie, althans zo lijkt het, want het verschuift eigenlijk
het probleem naar een onderliggend niveau => nieuwe vragen worden dan ‘wat is metafysica?’
,Metafysica
º Bestudeerd de aard en de structuur van de wereld
º Meeste metafysische vragen gaan over wat het betekent om te bestaan
º “het is niet eenvoudig om te zeggen wat metafysica is” -> heel wat problemen worden
bestempeld als metafysisch, maar geen eenduidig kenmerk dat al deze problemen
metafysisch maakt
=> dit probleem komt ook voor bij de andere deeldomeinen van de filosofie
Logica
º Logica legt ons uit wat het betekent om deugdelijk te redeneren en te argumenten ->
belangrijk voor kritisch denken
º Slippery slope = potentiële drogreden: als we vandaag A doen, zal vroeg of laat B volgen. En B
is onwenselijk. Dus mogen we A niet doen. => kunnen we teniet doen mbv logica
Epistemologie
º = kennisleer
º Bestudeert de aard, structuur en mogelijkheid van onze kennis
º Ze willen de reikwijdte van onze kennis weten, maar ook hoe we kennis verwerven, wat
zekere kennis is, …
º Ze willen dus weten wat kennis precies is en hoe we weten wat we denken te weten
º Vb twijfelzucht van Descartes
º Vb brain in a vat -> epistemologisch gedachte-experiment: het gaat nl over de vraag of en in
welke mate het gerechtvaardigd is te geloven wat we denken te weten wat waar is
Ethiek
º = moraalfilosofie
º Verzameling van rechten, plichten, aanbevelingen, geboden en verboden als het normatieve
universum -> niet alles moreel van aard, maar helaas niet altijd duidelijk wanneer het morele
precies verschilt van andere elementen in het normatieve universum
=> de vier deeldomeinen kunnen op hun beurt nog onderverdeeld worden in meer specifieke takken
van de filosofie
Bv politieke filosofie is een onderdeel van ethiek, wetenschapsfilosofie wordt gezien als de
toegepaste vorm van de epistemologie -> maar sommige aspecten zijn wel metafysisch of ethisch
Wetenschapsfilosofie kan je indelen in 2 deeldomeinen:
º Algemene wetenschapsfilosofie: houdt zich bezig met fundamentele filosofische kwesties die
verband houden met wetenschap
=> intrinsieke interesse in wetenschap
º Toegepaste wetenschapsfilosofie: filosofische vragen die betrekking hebben op een
specifieke wetenschap
=> instrumentele interesse in wetenschap; wilt via wetenschap filosofische problemen buiten
die wetenschap oplossen
, Een zeer korte geschiedenis van de westerse filosofie
We kunnen filosofie ook definiëren door te verwijzen naar haar geschiedenis, aangezien de
hedendaagse filosofie vaak voortbouwt op begrippen, argumenten en theorieën van historische
figuren die bekendstaan (of stonden) als filosofen.
Filosofie heeft een zeer grillige geschiedenis -> verklaart deels waarom ze zo onbegrijpbaar is
=> vnl geschiedenis van een discipline die voortdurend wordt uitgedaagd door andere vormen van
kennis bv mythologie, theologie, wetenschap => om zichzelf in stand te houden moet de filosofie zich
steeds opnieuw uitvinden en herdefiniëren
De westerse filosofie is ontstaan in het oude Griekenland, 6 e eeuw vC => opkomst ging samen met
een bredere maatschappelijke revolutie in het toenmalige Zuid-Europa, wetten en waarden werden
niet langer van bovenaf opgelegd. Ze werden van hun goddelijke oorsprong ontdaan. Door hun
economische opvang kwamen de Grieken steeds vaker in contact met vreemde culturen waardoor er
een gevoel van relativiteit de ontwikkeling versterkt => burgers werden uitgedaagd om na te denken
over de aard van de samenleving waarin ze willen wonen, maar ook over wiens opvatting het meest
aanspraak maken op de waarheid, wat de waarheid precies is etc.
Thales, Anaximander en Anaximenes = eerste 3 filosofen = natuurfilosofen, want hadden een grote
interesse in datgene wat de kosmos doet draaien, maar waren er ook van overtuigd dat de levende
en de levenloze natuur voorkomen uit een of ander oerstof => hadden toen revolutionaire ideeën
-> eerste naturalisten, in die zin dat ze de kosmos wilden begrijpen vanuit zijn eigen natuur en zijn
eigen principes
º Natuurfilosofen zien de wereld als een natuurlijke ordening die vanuit zichzelf moet worden
begrepen (ipv vanuit bovennatuurlijke instanties)
Die aanpak gaat in contrast met de aanpak van hun voorganger -> mythologie
º De meest uiteenlopende fenomenen kunnen worden beschreven en verklaard met behulp
van goddelijke gebeurtenissen die de mens omwille van zijn beperkte vermogens moet
aanvaarden maar niet kan begrijpen
In de middeleeuwen werd het christendom als religie toegelaten in het Romeinse Rijk ->
middeleeuwse filosofen besteedden veel aandacht aan de band tussen filosofie en het christelijke
geloof, het uitklaren van begrippen, argumenten en theorieën die samenhingen met de christelijke
geloofsleer
º Opkomst vh christendom lijkt in het begin een stap terug voor de filosofie, aangezien religie
en theologie gebaseerd zijn op openbaring (geloofsresultaten zijn resultaat van
communicatie met het goddelijke en niet door observatie, experimenten, redeneerwerk, …)
-> filosofie neemt geen genoegen met meningen van zogenoemde autoriteiten of dogma’s
-> filosofie laat zich ook niet begrenzen
Aan het einde van de middeleeuwen is er een nieuwe uitdager nl de moderne wetenschap -> het
naturalisme van de Griekse natuurfilosofen kwam opnieuw bovendrijven, waardoor bovennatuurlijke
verklaringen steeds meer naar het achterplan verdwenen. Het zorgde ook voor nieuwe filosofische
problemen in het leven (veelzijdigheid)
Richard Feynman: filosofie eindigt (of zou moeten eindigen) waar de wetenschap begint -> gaat
gepaard met een negatief oordeel over de waarde vd filosofie (nl overbodige bezigheid omdat ze
nauwelijks positieve resultaten voor kan leggen)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jintemichielsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.14. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now