Thema\\\'s Maatschappijleer voor VWO 2017-2018 werkboek
Volledige en overzichtelijke samenvatting van het thema Parlementaire Democratie uit het boek Thema's Maatschappijleer VWO 2017/2018.
Begrippen worden uitgelegd en zijn gearceerd zodat je ze snel terugvindt
Elk onderwerp heeft zijn eigen 'kopje' voor overzicht.
Dankzij deze samenvatting had ...
§1.1 Wereld bedekt met staten
In 1648 werd de Vrede van Munster gesloten, deze maakte een einde aan een reeks van conflicten
in Europa
Hiermee werd geprobeerd om godsdiensttwist en agressie te neutraliseren
o Dit kon alleen door de Soevereine(= een vorst die op een bepaald gebied met
duidelijke grenzen het hoogste gezag uitoefent en het monopolie van
geweldsuitoefening heeft) staat centraal te stellen
o De Soevereine staat bepaalt welke religie op haar eigen gebeid wordt toegelaten
Thomas Hobbes (17 eeuwse filosoof) betoogde dat burgers er belang bij hebben om
alle macht bij 1 soeverein onder te brengen, omdat je de soeverein beter kan steunen
dan dat er constant oorlogen uitbreken
o Als je de soevereine vorst niet steunt dan leef je ‘poor, nasty, brutish and
short’
§1.2 Het belang van politiek
Politiek = het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden
Deze keuzes worden in algemeen geldende wetten vastgelegd en deze wetten worden
uitgevoerd door ‘dienaren van de macht’
Algemeen belang = de meeste onderwerpen waar de politiek zich mee bezig houdt komt
iedereen nu of later mee in aanraking
Of je nou wel of geen onderwijs volgt, je betaalt er wel belastingen voor en hiermee werk je
ook aan de toekomst, bijvoorbeeld een arts die nu nog wordt opgeleid
Bij het homohuwelijk en het boerkaverbod staan gelijkwaardige behandeling en vrijheid van
godsdienst ter discussie – rechten die voor iedereen belangrijk zijn
Het maken van keuzes in de politiek kan op 2 manieren:
1. Snel, daadkrachtig en efficient besturen -> doelmatig resultaat
2. Maximale participatie van burgers in de politiek -> proces van democratische
besluitvorming met een zorgvuldige afweging van de verschillende belangen
§1.3 Democratie
Democratie betekent letterlijk: het volk regeert
Directe democratie = er worden referendums gebruikt, dus het hele volk mag stemmen over een
wetsvoorstel of wetswijziging
Representatieve democratie = het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en
met een zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen
Voordelen representatieve democratie:
Kleine groep, dus er worden snel beslissingen gemaakt omdat niet over elk onderwerp
gestemd hoeft te worden
Verschillende instituties controleren elkaar want de macht is verdeeld over meerdere
personen (Trias politica)
Volksvertegenwoordigers kunnen zich meer verdiepen in allerlei ingewikkelde onderwerpen
Als de democratie ook een rechtsstaat is wordt de inbreng van burgers gegarandeerd
omdat er regels zijn voor zowel burgers als de overheid
Kenmerken democratie:
,Thema Parlementaire Democratie – Anne Holterman
Individuele vrijheid – mensen mogen hun mening uiten en mogen zover de wetten dat
toestaan hun leven inrichten zoals ze het zelf willen
Politieke grondrecht – bij vrije en geheime verkiezingen kunnen burgers zelf hun
vertegenwoordigers kiezen en ze kunnen ook zichzelf verkiesbaar stellen
Politie en leger hebben wettelijke beperkte bevoegdheden – burgers mogen niet
zomaar worden aangehouden en geweld mag alleen in bepaalde situatie worden toegepast
Onafhankelijke rechtspraak – rechters staan los van het parlement en regering en
hoeven hun uitspraken daar niet te verantwoorden
Persvrijheid – de media controleert de machthebbers en informeren ons daar ook over
zodat wij goede keuzes kunnen maken
Minderheden worden beschermd
Parlementaire stelsel = rechtstreeks gekozen parlement is het hoogste machtsorgaan
Uitvoerende macht wordt gekozen door het parlement en moet ten alle tijden
verantwoording afleggen aan het parlement en dus indirect aan het volk
Er is vaak een staatshoofd die niet gekozen is voor wie de macht beperkt wordt door de
grondwet
o Is dit staatshoofd een koning – constitutionele monarchie (= een koning als
staatshoofd maar deze heeft weinig macht door de grondwet)
Presidentiële democratie = het volk kiest het parlement en de president
De president moet wel veel bevoegdheden hebben
o Hij of zij staat aan het hoofd van de regering, uitvoerende macht en hij of zij kan
zijn eigen ministers benoemen en ontslaan
o Meestal mist hij of zij wel het ontbindingsrecht (= het recht om het parlement te
ontbinden)
Vrijheid en gelijkheid zijn heel belangrijk in een democratie:
Iedereen mag meedoen en je mag zelf bepalen op welke manier je gebruikmaakt van je
politieke rechten
Dat we in een democratie leven zien we als volgt terug in de grondwet:
Taken en bevoegdheden van de drie machten staan nauwkeurig omschreven
Alle Nederlands vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen en om verkozen te worden
De regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgesteld
De overheid laat de media vrij en moet er ook voor zorgen dat ze tot de juiste informatie
kunnen beschikken
§1.4 dictatuur
Dictatuur = de drie machten, wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, zijn niet van elkaar
gescheiden maar in handen van een kleine groep mensen
Gewone burgers hebben dus niet of nauwelijks invloed op de politiek en kunnen hun
rechten, als ze die al hebben, niet opeisen
Een dictatuur is nooit een rechtsstaat
Kenmerken dictatuur:
Beperkte individuele vrijheid – grondrechten zoals vrijheid van godsdienst of het recht
op privacy bestaan meestal niet of nauwelijks
Nauwelijks politieke vrijheid – politiek tegenstanders wordt het onmogelijk gemaakt om
macht te krijgen en er vindt veel verkiezingsfraude plaats
Overheidsgeweld – de overheid verdedigt zichzelf met de harde hand
Geen onafhankelijke rechtspraak – de uitkomsten van processen staat van te voren al
vast
Massamedia en kunstuitingen staan onder censuur van de overheid
Doordat er geen tegenmacht is kunnen de machthebbers snel besluiten nemen, en dit zou je
kunnen zien als een voordeel van een dictatuur, maar de prijs die het volk daarvoor betaalt is
wel enorm hoog
, Thema Parlementaire Democratie – Anne Holterman
Soorten dictatuur
Ideologische dictatuur – alleen burgers die de ideologie van de overheid steunen hebben
politieke vrijheid
o Hier is veel sprake van indoctrinatie (= de bevolking krijgt de partijideologie met
de paplepel ingegoten)
Religieuse (theocratie) dictatuur – de godsdienst is verheven tot staatsideologie
o er mag wel worden gestemd, maar voor alle politieke besluiten is er goedkeuring
nodig van niet-gekozen geestelijke leiders
Militaire dictatuur – het leger heeft alle macht
Hoofdstuk 2 – Politiek stromingen
§2.1 Wat is een ideologie?
Ideologie = een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van
de samenleving
In een ideologie gaat het vooral om de volgende aspecten:
Normen en waarden – die voor iedereen in de samenleving moeten gelden
Sociaaleconomische verhouding – wat is de rechtvaardige verdeling van de welvaart?
o Links – wil ongelijkheid tussen mensen verminderen met goede uitkeringen en
andere voorzieningen, want mensen hebben niet allemaal dezelfde kansen om
goed voor zichzelf te zorgen
o
o Rechts – zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaaleconomisch
gebied, mensen moeten vooral zelf verantwoordelijk zijn voor een beter bestaan
o Politiek midden – ideologie tussen links en rechts in
Links Rechts
Een actieve overheid Een passieve overheid
Eerlijke verdeling van inkomen Lage belastingen
Een uitgebreide Mensen hebben een eigen
verzorgingsstaat verantwoordelijkheid
Gelijke kansen Economische vrijheid
§2.2 De drie hoofdstromingen
Liberalisme – de samenleving is er het meest bij gebaat als ieder individu zich optimaal kan
ontplooien: wat goed is voor het individu, is goed voor de maatschappij
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneholterman1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.42. You're not tied to anything after your purchase.
