100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Thema Rechtsstaat - Thema's Maatschappijleer VWO 2017/2018 $7.72
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. VWO / Gymnasium
  4.  
  5. Maatschappijleer

Samenvatting

Samenvatting Thema Rechtsstaat - Thema's Maatschappijleer VWO 2017/2018
 0 keer verkocht
  • Vak
  • Maatschappijleer
  • Niveau
  • VWO / Gymnasium
  • Boek
  • Thema\\\'s Maatschappijleer voor VWO 2017-2018 werkboek

Volledige en overzichtelijke samenvatting van het thema Rechtsstaat uit het boek Thema's Maatschappijleer VWO 2017/2018. Begrippen worden uitgelegd en zijn gearceerd zodat je ze snel terugvindt Elk onderwerp heeft zijn eigen 'kopje' voor overzicht. Plaatjes toegevoegd uit het boek Dankzi...

[Meer zien]

Voorbeeld 3 van de 13  pagina's

Document informatie

  • Nee
  • Thema rechtsstaat - hoofdstuk 1 t/m 4 en 6-7
  • 6 juni 2022
  • 13
  • 2020/2021
  • Samenvatting

Onderwerpen

  • rechtsstaat
  • maatschappijleer
  • trias politica
  • strafrecht
  • criminelen
  • terroristen
  • getuigen
  • wetten
  • politie
  • rechters
  • advocaten
  • opsporing
  • vervolging
  • strafproces
  • macht

Gekoppeld boek

book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:

Geschreven voor

  • Middelbare school
  • VWO / Gymnasium
  • Maatschappijleer
  • 4
Alle documenten voor dit vak (1008)

Verkoper

avatar-seller
anneholterman1

Voorbeeld van de inhoud

Thema Rechtsstaat – Anne Holterman


Hoofdstuk 1 – Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Totalitaire staat = staat waarin de overheid doordringt tot in het persoonlijke leven van burgers
en alles bepalen over wat ze mogen

 Veel wantrouwen en achterdochtigheid
 Vaak corrupt
 Vaak een politiestaat (= staat waar de sociale, economische en politieke macht door
leiders gehandhaafd wordt met behulp van politie)

§1.1 Wat is een rechtsstaat?
Rechtsstaat = een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid

 De overheid beschermt burgers tegen elkaar en burgers worden tegen de overheid
beschermt
 2 soorten rechtstaten
o democratische rechtsstaat: burgers mogen meedoen aan vrije verkiezingen en
dus meebeslissen over politieke kwesties
o sociale rechtsstaat: er zijn wetten en voorzieningen om de welvaar en het welzijn
van de burgers te bevorderen

Voordelen van een rechtsstaat:

 Er is sprake van vertrouwen en wederkerigheid
 Burgers vertrouwen in een rechtvaardig rechtssysteem en zijn bereid om hier premies voor
sociale voorzieningen voor te betalen
 Er is veel sociale vrede en sociale cohesie
 bestaat ook tussen staat en burgers -> rechtszekerheid
o de staat verwacht dat de burgers zich aan de wet houden maar de burgers
verwachten dit ook van de staat

§1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
16e eeuw – veel burgeroorlogen tussen Katholieken en protestanten die complete landen, regio’s,
steden en dorpen en families verscheurden

17e eeuw – koningen oefenden een onbegrensde macht uit over de bevolking en de hele
maatschappij, en beriepen zich hierbij op “Gods gratie”

 armoede, uitbuiting en scherpe ongelijkheid waren gevolg

18e eeuw – Verlichting (=mensen zetten het geloof aan de kant en gingen logisch nadenken), er
was steeds meer verzet, onder zowel de arme burgers als delen van de adel en de burgerij die niet
boven de politieke belangen van de koning mochten staan

Vanaf de 16e eeuw gingen ondernemende burgers de wereld in, en verzamelden hier een heleboel
nieuw kennis die door de drukpers snel en breed verspreid kon worden.

 Burgers kwamen erachter dat oorlogen, armoede en ellende niet vanuit de wil van God
kwamen maar vanuit menselijke heerszucht en hebzucht (=Verlichting)

Burgers begonnen te geloven in de rede (= door het methodisch gebruik van het gezond verstand
kom je overal). En vrijheid was dan wel het wezen van geluk, maar hiervoor moest eerst de
“macht getemd” worden.

,Thema Rechtsstaat – Anne Holterman



Thomas Hobbes (1588-1679), John Locke (1632-1704) en Jean-Jacques Rousseau (1712-
1778)

Mensen worden geboren in vrijheid en gelijkheid maar hier blijft weinig van over door het
‘overlevingsinstinct’ en de strijd om bestaansmiddelen

Zolang er geen regels zijn voor bezittingen blijft deze strijd bestaan:

 Sociaal contract (= afspraken om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven)
 De staat speelt als ‘scheidsrechter’ -> zij beschermen de veiligheid en eigendommen van
de burgers
 Kans op een geweldsmonopolie (= alleen de staat mag geweld gebruiken)
o Oplossing: de staat mocht niet meer bevoegdheden krijgen dan dat de burgers zelf
hadden -> de staat werd meester en knecht tegelijkertijd
o Om te voorkomen dat de staat alsnog de overhand neemt wordt het opgesplitst in
een wetgevende macht, uitvoerende macht en rechtsprekende macht
(=trias politica)

Beginselen van de rechtsstaat:

 Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo ook kunnen samenleven
 Soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord (= sociaal contract)
 Legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld
 Beginsel van de trias politica: de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder
begrensd door interne scheiding van de staatsmacht

§1.3 De eerste rechtsstaten
Verenigde Staten

 Amerikaanse kolonisten maakten zich los van de Engelse koning
 In hun Onafhankelijkheidsverklaring riepen zij hun nieuwe samenleving uit, gebaseerd
op vrijheid en gelijkheid van alle mensen en op het recht van elk individu om zijn eigen
gelik na te streven (The pursuit of happiness)
 Bill of Rights: hierin werden grondrechten over de veiligheid en vrijheid van alle burgers
verzameld
 Amerikaanse constitutie: de Onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de Bill of
Rights

Frankrijk

 Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger: mensen konden hun grondrechten
uitoefenen
 Maar er volgde al snel veel chaos met veel staatsgrepen
o Tot Napoleon een staatsgreep deed en een verlichte dictatuur (= de
machthebber houd in zekere mate rekening met de bevolking) vestigde
o Napoleon veroverde grote delen van Europa en verspreidde het idee van de
rechtsstaat, maar toen hij werd verslagen werd de oude machtsverhouding weer
hersteld (tijdelijk)

, Thema Rechtsstaat – Anne Holterman


Hoofdstuk 2 – Grondwet en grondrechten
Preambule =staat vaak vooraf de grondwetten en hierin staan er welke idealen de samenleving
koestert, welke historische fouten ze niet willen herhalen, welke identiteit ze nastreven en op welke
wijze de staat moet worden ingericht om de idealen te realiseren

De grondwet:

 Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers
 Legt de fundamentele rechten van burgers vast
 Geeft aan hoe de belangrijkste-organen van de staat (koning, ministers, parlement,
rechterlijke macht) in grote lijnen zijn georganiseerd
 Drukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatsverband vormen alle burgers ondanks
alle verschillen toch een eenheid

§2.1 Ontstaan van de grondwet
Staatsregeling van de Bataafse Republiek (1789) = dit was de voorloper van de grondwet in
Nederland en hierin werd bepaald dat iedere burger gelijk is voor de wet en onschendbare
grondrechten heeft

Constitutionele monarchie = een koninkrijk met een grondwet

 Dit werd Nederland na de val van Napoleon
 Er was nog nauwelijks sprake van grondrechten voor burgers, behalve vrijheid van
Godsdienst

In 1848 werd de koning in de grondwet getemd, hij werd buiten het spel van de macht gezet en
de ministers kregen de verantwoordelijkheid voor wetgeving en beleid

 De grondwet werd toen ook verder uitgebreid met recht op vereniging en vergadering

Er kon toen ook worden gestemd voor de Tweede Kamer, maar dit was slechts voor mannelijke
burgers die een bepaald bedrag aan belasting betaalden (= censuskiesrecht)

De staat werd vervolgens een nachtwakersstaat (= een staat die zich voornamelijk inzet voor
bewaking van de veiligheid van de burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor
economische groei )

 Doordat nog niet iedereen als het ware gelijk was ontstond er een klassenstrijd (= strijd
tussen arm en rijk, tussen arbeid en kapitaal en de vrouwenbeweging)

Door de Tweede Wereldoorlog kwam er een einde aan de grondrechten van burgers, hiermee
verdween ook het recht op veiligheid. Gelukkig kwam de grondwet weer terug na de Tweede
Wereldoorlog maar deze werd pas in 1983 vernieuwd

 Nieuwe onderdelen waren onder meer de bescherming van burgers tegen discriminatie en
het recht op sociale zekerheid

§2.2 Wat staat er in de grondwet?
In de grondwet staat klassieke en sociale grondrechten

 Vrijheid en gelijkheid vormen het klassieke deel van de grondrechten
o het recht op gelijke behandeling in gelijke gevallen (niemand mag
gediscrimineerd worden)
o de persoonlijke vrijheid wordt op verschillende manieren gewaarborgd (iedereen
heeft de vrijheid om te gaan en staan waar die wil, privacy, onaantastbaarheid van
het lichaam, vrijheid van godsdienst en onderwijs en het recht op eigendom)
o de politieke vrijheid (kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en burgers bepalen
zelf -met woorden- hoe zij willen samenleven)
 sociale grondrechten gaan over werkgelegenheid, bescherming van werknemers, sociale
zekerheid, volksgezondheid, sociale woningbouw en onderwijs
o de klassieke rechtsstaat werd dus of wel een sociale rechtsstaat ofwel een
verzorgingsstaat

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneholterman1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $7.72. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 64257 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis

Laatst bekeken door jou

Scriptie ·

(0)

C111 Oplossingsgericht werken verslag, behaald met een 9

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

Test Bank - Fundamentals of Nursing (9th Edition by Taylor)

Case uitwerking ·

(0)

Case NURSING 112 (NURSING 112) CLINICAL REPLACEMENT PACKAGE/ VSIM-Carla Hernandez

Overig ·

(3)

Bijeenkomst 1 Overheid en Privaatrecht (PUB4012)

Samenvatting ·

(0)

Summary Twelfth Night - CONTEXTUAL ANALYSIS WITH KEY QUOTES

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

NURS 6512N Week 7 Quiz - 2 Sets| Question and Answers| Graded A| Walden University

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

NRNP6645 / NRNP 6645 Final Exam (Latest 2023 / 2024): (Questions and Answers) Psychotherapy with Multiple Modalities - Walden

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

Egans Fundamentals of Respiratory Care 11th Edition Kacmarek Test Bank

$7.72
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd