Summary
Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 1 vwo 4
- Course
- Level
Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 1 vwo 4.
[Show more]
Seller
Follow
marevanandel
Content preview
Aardrijkskundesamenvatting hoofdstuk 1
Paragraaf 1.1 (Patronen: verschillen in welvaart)
Hoe meet je welvaart?:
1. Het bruto binnenlands product per inwoner = bbp/hoofd.
2. De samenstelling van de beroepsbevolking.
3. De VN-ontwikkelingsindex (welvaartsindex). Hierbij let men niet alleen op het inkomen,
maar ook op de levensverwachting bij geboorte en analfabetisme.
Problemen bij het meten van de welvaart:
1. Voor één dollar kun je in het ene land veel meer kopen dan in het andere land.
2. De inkomsten uit de informele sector, de ruilhandel en de zelfvoorziening tellen niet mee
in de statistieken van de officiële economie.
3. Het bbp/hoofd is een gemiddeld inkomen en de afwijkingen ten opzichte van het
gemiddelde kunnen erg groot zijn.
4. Het bbp/hoofd laat geen regionale verschillen zien.
De verdeling van de welvaart:
De welvaart in de wereld is slecht verdeeld en de inkomensverschillen nemen toe. Je kunt
de wereld in drie groepen verdelen. De rijke, vooral westerse landen (centrum), de landen
die de laatste twintig jaar een flinke groei hebben doorgemaakt (semiperiferie) en de armste
landen (periferie). Samen vormen zij een wereldsysteem.
Begrippen paragraaf 1.1:
bruto binnenlands product (bbp) per hoofd/inwoner → De toegevoegde waarde van alle
goederen en diensten die door binnen- én buitenlandse ondernemingen in een land in één
jaar worden geproduceerd gedeeld door het aantal inwoners.
beroepsbevolking (samenstelling van de) → Dat deel van de bevolking dat tegen betaling
een beroep uitoefent plus de werklozen. De beroepsbevolking wordt ingedeeld in de
primaire, secundaire en tertiaire sector.
VN-ontwikkelingsindex → Maatstaf samengesteld uit de koopkracht, alfabetiseringsgraad en
de levensverwachting en gebruikt om de maatschappelijke ontwikkeling vast te stellen.
levensverwachting → Het aantal jaren dat iemand gemiddeld nog te leven heeft, gelet op de
huidige sterftekans. De levensverwachting bij geboorte wordt het meest gebruikt.
analfabetisme → Het niet kunnen lezen en schrijven.
koopkracht → De hoeveelheid goederen of diensten die je in een land voor 1 dollar kunt
kopen.
sociale ongelijkheid → Grote en ongewenste verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen
tussen de verschillende groepen (klassen) van de bevolking.
regionale ongelijkheid → Grote en ongewenste verschillen in ontwikkeling tussen gebieden.
bruto regionaal product (brp) per hoofd → Het inkomen per hoofd binnen een regio.
centrum, semi periferie, periferie → Een indeling van de wereld naar ontwikkelingsgraad.
Paragraaf 1.2 (Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden)
Bevolkingsdichtheid en spreiding:
, De gemiddelde bevolkingsdichtheid op aarde is ruim vijftig inwoners per vierkante kilometer.
Maar één blik op de kaart met de bevolkingsspreiding laat zien dat de 7 miljard
wereldburgers zeer onregelmatig verdeeld zijn. De kaart laat zien dat de grootste
concentraties aan de randen van de continenten, in kustvlaktes, langs rivieren en in
vruchtbare gebieden liggen. Soms moet je van schaalniveau wisselen. Als je inzoomt, zul je
zien dat ook in zeer dichtbevolkte landen streken voorkomen met een erg lage dichtheid,
terwijl je in dunbevolkte landen soms gebieden met een hoge dichtheid tegenkomt.
De spreiding verklaard:
1. De natuurlijke mogelijkheden.
2. De ligging.
3. Het koloniale verleden.
Een mozaïek van culturen:
Het westerse cultuurgebied beslaat het grootste oppervlak, maar de Chinese cultuur telt de
meeste leden. Cultuur is een breed begrip, maar in de geografie kijken we vooral naar de
zichtbare sporen in het landschap. Taal en godsdienst zijn de twee belangrijkste
cultuurelementen die je gebruikt bij het indelen van de wereld in cultuurgebieden. De
verspreiding vanuit een kerngebied van cultuurelementen noem je diffusie. In vroegere tijden
werden tijdens de kolonisatie grote delen van de wereld beïnvloed vanuit het West-Europese
cultuurgebied. In de huidige tijd spelen toerisme , migratie en de moderne
communicatiemiddelen een belangrijke rol in het overdragen van cultuurelementen.
Begrippen paragraaf 1.2:
bevolkingsspreiding → De manier waarop de bevolking over een gebied is verdeeld.
bevolkingsdichtheid → Het gemiddeld aantal inwoners per km².
cultuurgebied → Gebied waarin culturen voorkomen die sterk op elkaar lijken.
diffusie → De verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel. Bijvoorbeeld een cultuurelement
vanuit een kerngebied.
Paragraaf 1.3 (Patronen: de politieke en sociale wereldkaart)
Leven in vrijheid:
De manier waarop een staat wordt bestuurd, blijkt uit het politieke stelsel. Gelet op het
democratisch gehalte onderscheiden we hierin drie vormen:
1. Democratie. De burgers hebben door de vrije verkiezingen grote invloed op het bestuur.
2. Beperkte democratie. In deze landen wordt de bevolking sterk gecontroleerd door de
centrale overheid.
3. Dictatuur. Hierbij wordt het land autoritair bestuur door één partij, een kleine minderheid of
zelfs een dictator.
Staten worden ook beoordeeld naar bestuurskracht.
Van bipolair naar multipolair:
Het politieke landschap is na het beëindigen van de Koude Oorlog minder overzichtelijk
geworden. Het vroegere bipolaire systeem met de VS en de Sovjet-Unie als machtsblokken
wordt meer multipolair. Op wereldniveau spelen grootmachten als de VS, de EU, China en
Rusland hierin een leidende rol. Op een lager schaalniveau strijden staten om macht en
economische invloed in hun regio.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marevanandel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now