Complottheorieën; niks nieuws?
Op welke manier moet de samenleving omgaan met de huidige stroom aan
complottheorieën?
Complottheorieën zijn van alle tijden. Zo zou de aanslag op de Twin Towers door de
Amerikanen zelf georganiseerd zijn om de inval in Irak en Afghanistan te rechtvaardigen1 en
zouden Joodse mannen met lange baarden, volgens pamfletten in 1905, een demonisch
plan hebben opgevat om de wereld te domineren. Deze complottheorieën versimpelen de
werkelijkheid, zaaien tweedracht en ontwikkelen angstgevoelens.
Ook de coronapandemie leidde tot nieuwe complottheorieën. Zo blijkt het virus gemaakt in
een laboratorium, is Bill Gates hoofdverantwoordelijk en verbergt het virus 5G klachten.
Deze samenzweringstheorieën worden massaal verspreid via social media. ‘Het massaal
verspreiden van 'verborgen' waarheden wordt in het digitale tijdperk gebruikt om de
gevestigde orde te ondermijnen, verdeeldheid en emoties (angst) aan te wakkeren en
tegenstanders uit te schakelen’2 (soms letterlijk).
Doordat men in een spiraal van misleidende informatie terecht kan komen (de zogenaamde
informatiefuiken) ontstaan gepolariseerde (versterken van tegenstellingen tussen -in dit
geval- bevolkingsgroepen) meningen. Een belangrijk verschijnsel is dat complotdenkers de
wetenschap en democratie in twijfel trekken. Zelf worden complotdenkers, ook wel 'wappies'
genaamd, in twijfel getrokken omdat zij hun theorieën niet kunnen onderbouwen. Dit leidt tot
een splitsing in de samenleving en ondermijnt de sociale cohesie.
Een oorzaak van het groeiende aantal aanhangers van complottheorieën is de angst en
verwarring die mensen in deze onzekere tijd, vanwege de coronapandemie en de groter
wordende inkomensverschillen, voelen. In tijden van onzekerheid staan veel mensen open
voor nieuwe ideeën die hun wereldbeeld structureren. ‘Mensen zijn bang, weten niet waar dit
alles op uitloopt, voelen zich bedreigd door donkere, onzichtbare machten. En net als in de
1 Overheid die feiten kleurt, oogst complottheorieën - Aylin Bilic - NRC.NEXT, 31/12/2020
2 Grote Satan biedt troost: 'Apekool bestrijd je door ontmaskering' - Ian Buruma - NRC.NEXT,
28/08/2020
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller uskebrok. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.