Discoursanalyse
→ in het artikel wordt geprobeerd een overzicht van het onderzoeksveld te bieden
en algemene theoretische en methodische uitgangspunten besproken
er zijn veel verschillende benaderingen die als 'discourseanalyse' worden
bestempeld, die weinig overeenkomsten hebben
💡 er is één algemeen kenmerk voor discoursanalyse: het object en de
manier waarop dat benaderd wordt
Taal als sociale handeling
discoursanalyse gaat over alles wat als betekenisdrager functioneert en een rol
speelt in alledaagse communicatie en geïnstitutionaliseerde vormen van
communicatie
Discoursanalyse breekt met de traditionele benadering van taal als reflectie van een
realiteit buiten de taal.
Uitgangspunt van DCA
taal vormt een eigen werkelijkheid en moet benaderd worden als sociaal gedrag.
Taal ≠ een afgeleide van een 'andere' werkelijkheid.
Artikel Van den Berg 1
, → Taal als representatie van de werkelijkheid
implicaties van deze benadering:
1. DCA onderzoekt de manier waarop meningen en werkelijkheden discursief
(=in taal) geconstrueerd worden
2. Taalhandelingen bestaan niet alleen uit de uitdrukking van intenties en
bedoelingen van de gebruiker → er zijn ook betekenissen die onbewust
worden overgedragen, taal ≠ neutraal
3. taalhandelingen kunnen (on)bedoeld grote gevolgen hebben, denk aan
retorica (bedoeld) of self fullfilling prophecy (onbedoeld)
4. taalgedrag is contextafhankelijk → sociale regels spelen een rol bij gedrag
Discoursanalyse: een etiket voor uiteenlopende benaderingen
Theoretisch object van DCA
In de meeste benaderingen gaat het bij DCA om de manier waarop via taal sociale
handelingen en identiteiten geconstrueerd worden, maar er zijn ook benaderingen
waarbij de term 'discours' meer omvat dan taalgebruik. De invulling van het begrip
blijft een controversieel vraagstuk.
'Discours' volgens...
Foucault (1971): geheel van sociale regels en praktijken, geproduceerd door
speciek systeem van betekenissen
Gee (1999): discours = betekenissystemen geconstrueerd via taalgebruik,
Discours = betkeenissytemen geproduceerd door meer omvattende sociale
praktijken.
Empirische velden van DCA
Veel diversiteit wat betreft de empirische thema's.
en hoe deze constructies het karakter kunnen krijgen van
vanzelfsprekendheden.
Kritische potentie: wat we als vanzelfsprekend beschouwen, ziet de DCA als
historisch specifiek.
→ DCA kan bijdragen aan maatschappelijke veranderingen, omdat het de mate
waarin betekenisconstructies maatschappelijke ongelijkheid ondersteunen zichtbaar
maakt.
→ het gaat dus verder dan betekenisconstructis analyseren → focus op relatie
tussen taalgedrag en de sociale context waarin het plaatsvindt
Conversatieanalyse: wil inzicht krijgen in de regels die in sociale interacties een rol
spelen
→ wordt soms beschouwd als afzonderlijke stroming, soms als onderdeel van DCA
Wetenschapstheoretische uitgangspunten
stelling: 'onderzoekers construeren a.d.h.v. hun specifieke taalgebruik ook een
(sociale) werkelijkheid'
→ probleem: onderscheid wetenschappelijke en alledaagse kennis lastig te
onderbouwen, belang wetenschappelijk onderzoek lstif te beargumenteren
Conversatieanalyse lost dit deels op: gaat niet uit van eigen theoretische
interpretaties, maar van de interpretaties die actoren zelf toekennen aan hun
handelingen.
Analytisch instrumentarium van DCA
Artikel Van den Berg 3
, Breed scala aan conceptuele kaders en methodische procedures, diversiteit komt
mede door uiteenlopende perspectieven en onderzoeksdoelen.
vb: stuctuurperspectief vs actorperspectief
Toch is er soms sprake van vergelijkbare instrumenten:
'interpretatief repertoire', 'vertoog' en 'frame' bedoelen allemaal een
samenhangend referentiekader met behulp waarvan betekenis geconstrueerd
wordt.
Meningen zijn sterk verdeeld over de verhouding tussen tekst en context, en in
hoeverre er rekening gehouden moet worden met context bij discursief materiaal.
Discoursanalyse en andere vormen van kwalitatief onderzoek
Combinatie van DCA en ander kwalitatief onderzoek is wenselijk omdat het
functioneren van betekenisconstructies niet los gezien kan worden van andere
sociale praktijken die de context beïnvloeden en bepalen.
Paradigmatisering: Sommige stromingen achten dit niet zinvol, omdat zij alle
sociale praktijken als betekenisgevend zien.
Naar hun idee verschaffen interviews geen informatue over een externe realiteit,
maar alleen over de manier waarop respondenten in specifieke situaties realiteiten
construeren
Artikel Van den Berg 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannerijnsburger. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.