Sociale wetenschappen
1. Mens- en wereldbeelden
1.1 Wat is een mensbeeld?
Mensbeeld de voorstelling die een mens zich vormt over de essentie van de mens. Het is de antwoord
op de vraag: ‘Wat maakt iemand precies tot een mens’
Mensbeelden doorheen de geschiedenis:
1) Griekse oudheid
Filosofen: Plato en Aristoteles
Natuurfilosofen: Denken na over de mens vanuit zijn plaats in de natuur
Wil vat krijgen op de samenhang van dingen
2) Middeleeuwen (Bijbels mensbeeld)
Theocentrisch: god staat centraal in de overtuiging
Bijbel geldt als uitgangspunt
Scheppingsverhaal wordt als waar aangenomen
Het mensbeeld was negatief: de mens is fundamenteel zondig
De middeleeuwse mens probeert vroom (goed) te leven zodat hij plek in de hemel verdient
3) Dascartes (dualisme)
Dualisme: mens versus de wereld
Nieuwe manier van denken: mens wordt bewuster en komt los van de natuur (durf te
denken)
De wereld is iets fundamenteel anders dan de mens: wereld is een echte buitenwereld
4) Darwin
Evolutietheorie: verstoort bijbels mensbeeld grondig
Mens wordt in biologische context geplaatst
De mens ontwikkelde zich in een enkele primitieve, eencellige voorouder (natuurlijk proces)
‘Struggle for life’ en ‘survival of the fittest’
TEGENSTELING creationisme: al het leven op aarde is in één keer geschapen door God
(extreem religieus wereldbeeld)
5) Mensbeelden vandaag
Mensbeeld is erg afhankelijk van de tijd waarin je leeft en de plaats waar je je bevindt
Beïnvloedende factoren op mensbeeld:
o Verwachtingen
o Maatschappij waarin we opgegroeid zijn, ontwikkelingen en veranderingen in die
maatschappij
o Studies, beroep
o Gewoontes, tradities
o Sociale media
o Eigen mondigheid en zelfbeschikkingsrecht
1.2 Wat is een wereldbeeld?
Wereldbeeld slaat op het algemene idee dat mensen hebben over de wereld waarin ze leven, slaat
ook op opvattingen die mensen hebben over hoe de wereld zou moeten zijn
,Soorten wereldbeelden:
1) Mythologisch wereldbeeld
Alle verschijnselen die zich in de natuur voordeden werden veroorzaakt door goden
Grieken geloofden dat de goden op aarde woonden op de berg Olympos
Hun beeld van de aarde was een platte schijf die op de oceaan dreef en boven de schijf
bevonden zich de hemellichamen
2) Natuurwetenschappelijk wereldbeeld
Plato’s wereldbeeld
o Twee werelden: Ideeënwereld (echte wereld en wereld van filosofen) en de
materiële wereld (schaduw van de ideeënwereld en wereld van de gewone mens)
o Weinigen kunnen opstijgen tot de ideeënwereld (alleen filosofen)
Aristoteles’ wereldbeeld
o Geloofde dat de aarde een bol is die onbeweeglijk in het centrum van het heelal ligt
o Zon, maan en sterren bewegen in een concentrische cirkel rond de aarde
o Verdeelde het heelal in een bovenmaans en een ondermaans
3) Religieus wereldbeeld
Gaan ervan uit dat de wereld is geschapen door God
Door goden is er leven na de dood
4) Humanistisch wereldbeeld
Niet god, maar de mens geeft zin aan het leven
Enige verantwoordelijke voor de wereld en de samenleving
Mensen zijn sociale wezens en proberen in gemeenschap samen met andere mensen de
wereld te ordenen en te ontwikkelen
Voortdurend in ontwikkeling
Mens is verantwoordelijk voor de realisatie van de wereld en zijn dromen
5) Wetenschappelijke wereldbeeld
Geloven niet in wat niet bewezen kan worden
Wetenschap analyseert, bestudeert en beschrijft wat vastgelegd kan worden door middel
van correct onderzoek (systematisch, controleerbaar en kritisch met betrekking tot de
resultaten)
6) Wereldbeelden vandaag
Iedereen heeft een wereldbeeld, is hoe jij de wereld ziet en ervaart
Heel wat factoren hebben een invloed
Collectieve wereldbeelden: wereldbeelden die voor grotere groepen geldig zijn
Het verband tussen mens- en wereldbeeld:
Onlosmakelijk met elkaar verbonden
De manier waarop je naar de wereld kijkt, bepaalt mee de manier waarop je over de mens denkt en
omgekeerd
2. Waarden en normen
Bepalen het mens- en wereldbeeld
Verschillen van mens tot mens en van cultuur tot cultuur
Liggen aan de basis van onze gedragingen
Sterk afhankelijk van religieuze, culturele, maatschappelijke, sociale en morele achtergrond
, 2.1 Waarden
Waarden abstracte idealen of doelen, opvattingen over wat we als goed, correct en
nastrevenswaardig beschouwen, waarden vormen het fundament van waaruit iemand wil leven
Voorbeelden: trouw, eerlijkheid, schoonheid, gelijkheid, respect, vriendschap …
2.1.1 Waardenhiërarchieën
Waardenhiërarchie rangschikking van je eigen waarden in volgorde van belangrijkheid
2.1.2 Waardenconflicten
Externe waardenconflicten situaties waarbij jouw visie of handelen in conflict komen met de visie of
het gedrag van iemand anders
Interne waardenconflicten situaties waar je eigen waarden in conflict komen met elkaar
2.2 Normen
Normen regels voor het dagelijks handelen, gedragsregels, afspraken
Waarden worden geconcretiseerd tot normen
Cultuurspecifiek: typisch voor een bepaalde cultuur
2.2.1 Soorten normen
1) Formele normen of juridische normen
Normen die de samenleving belangrijk vinden dat men ze duidelijk vastlegt (in schriftelijke
wetten)
Zijn verbonden met sancties bij overtreding
Ze gelden binnen een samenleving en evolueren doorheen de tijd
2) Informele normen of sociale normen
Gedragsregels die de georganiseerde samenleving niet zo belangrijk vindt maar waarvan de
meeste mensen vinden dat men ze moet naleven
Niet in wetten vastgelegd
Geen sancties bij overtreding
Groepsgebonden
2.2.2 Normoverschrijdend gedrag
Normoverschrijdend gedrag mensen die zich niet aan de regels houden, andere mensen hebben er
last van
Sancties: GAS-boetes
Soms gedogen we normoverschrijdend gedrag (het mag niet en toch mag het wel)
3. Verband tussen mens- en wereldbeeld en waarden en normen binnen de
samenleving
Het mensbeeld is de leidraad voor de ontwikkeling van het waardestelsel
Waarden- en normstelsels zijn niet alleen een onderdeel van de mens- en wereldbeelden, ze zorgen
voor de instandhouding
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lindewarlop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.46. You're not tied to anything after your purchase.
