Summary
Samenvatting aardrijkskunde pabo
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van het boek basiskennis aardrijkskunde. Nodig voor de toelatingstoets van de PABO.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
daan_waninge
Content preview
Samenvatting aardrijkskunde PABOHoofdstuk 1; waar gaat het over bij aardrijkskunde?
Op aarde allerlei verschijnselen die te maken hebben met landschap & mensen.
Factoren (verschijnselen staan met elkaar in verband) die gepaard gaan met landschap (bv
Nederland, de wereld of Europa):
- Bodem (gras, steen of zand)
- Klimaat (temperatuur, seizoen, etc)
- Mens (dorpen, wegen)
- Flora (natuur, planten)
- Fauna (dieren)
- Reliëf (hoogteverschil)
- Water (rivieren door bv sneeuw)
Fysische/natuurkundige aardrijkskunde; hierboven
Sociale geografie/mens-aardrijkskunde; invloed van de mens op het landschap (bevolking
& landschapsverandering door de mens).
Bevolking (veranderingen); spreiding & migratie
Bestaansmiddelen van de mens: landbouw, industrie & diensten
Hoofdstuk 2; De aarde
Zonnestelsel 9 planeten draaien om de zon
M(ars)aak V(enus)an A(arde)cht M(ercurius)eter J(upiter)apanse S(aturnus)tof U(ranus)w
N(eptunus)ieuwe P(luto)yjama
Aarde: 1/3 land, 2/3 water
7 continenten: Europa. Azië, Afrika, Noord & Zuid Amerika, Australië en Antarctica
Grote oceaan en stille oceaan; grootste oppervlakte
Zout water: alle oceanen en zeeën
Zoet water: sneeuw en (land)ijs, meren, rivieren en grondwater
Geografische coördinaten: om een bepaald punt op aarde aan te geven.
Evenaar (nullijn): verdeelt de aarde in tweeën (horizontaal): noordelijk & zuidelijk halfrond)
Breedtecirkels: lijnen parallel aan de evenaar
Lage breedte: dichtbij de evenaar, hoge breedte: dichtbij de noord/zuidpool
Meridianen: lijnen van pool tot pool (verticaal), in totaal 360 meridianen (aangeduid in
graden)
Nulmeridiaan: grens tussen westelijk en oostelijk halfrond, in Greenwich
Vanaf nulmeridiaan naar westelijk halfrond: .. graden westerlengte
Vanaf nulmeridiaan naar oostelijk halfrond: .. graden oosterlengte
Aarde is verdeeld in 24 tijdzones.
Één tijdzone = 15 lengtegraden
Zomer op noordelijk halfrond betekent winter op zuidelijk halfrond & andersom
Begin van de herfst en lente: overal op aarde is die dag even lang.
Veel planeten hebben manen.
De maan van aarde doet er 27 dagen over om de aarde heen te draaien.
Eb & vloed: wordt veroorzaakt door aantrekkingskracht van de maan, de zon en de kracht
veroorzaakt door de draaiing van de aarde. Dit gebeurt 4 keer per 24 uur.
Endogene krachten: krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.
Deze krachten veroorzaken verschijnselen op aarde die voor een groot deel bepalen hoe de
aarde eruit ziet.
, Opbouw van de aarde van buiten naar binnen:
- Aardplaat
- Buitenmantel, magma (1500 graden)
- Binnenmantel (3000 graden)
- Gesmolten buitenkern (3800 graden)
- Vaste binnenkern (4300 graden)
De aardkorst drijft op de buitenmantel, de korst is opgedeeld in 6 aardkorstplaten die
bewegen. Uit elkaar, naar elkaar toe of langs elkaar, dit heet aardplaattektoniek.
Oceanische rug: magma dat door uit elkaar bewegende platen in de oceaan terecht komt
Subductie: de dunne oceaankorst schuift onder de dikkere continentkorst.
Trog: grote diepte die ontstaat door subductie
Oceaankorst komt steeds dieper onder de continentkorst, hierdoor ontstaan vulkanen met
magma & bergen.
Plooiingsgebergte: 2 continentplaten botsen tegen elkaar: bijvoorbeeld bij het
Himalayagebergte en de Alpen, 60 miljoen jaar geleden
Als laatste zijn de twee oceaanplaten die langs elkaar bewegen. Ze schuiven dan onder
elkaar door. Hierbij ontstaat ook een subductiezone met een vulkanisch gebergte,
bijvoorbeeld in Indonesië.
Aardbevingen: worden veroorzaakt door 2 langs elkaar bewegende aardplaten.
Per dag zijn er ongeveer 25.000 aardbevingen.
Zeebeving: aardbeving in zee, kan een tsunami veroorzaken.
Twee soorten vulkanen:
Kegelvulkaan: ziet eruit als een kegel, komt magma (op de oppervlakte is dat lava) uit.
Vesuvius, Etna
Stollingsgesteente: lava dat is afgekoeld.
Schildvulkanen komen vooral voor in oceanische gebieden. Magma zorgt ervoor dat het
brede en platte vulkanen zijn. Bijvoorbeeld in Hawaii.
Slenk: wegzakkend gebied tussen twee breuklijnen, bijvoorbeeld de Rijnslenk.
Horst: delen die blijven staan naast de slenk.
Exogene krachten: krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken.
Deze krachten veroorzaken verschijnselen op aarde die voor een groot deel bepalen hoe de
aarde eruit ziet.
Twee krachten spelen hierbij een belangrijke rol:
- Verwering
- Erosie
Verwering: gesteente op de aardkorst dat verbrokkelt of oplost. Verbrokkelen gebeurt vooral
door het weer (warm weer zet steen uit, koud weer laat het steen krimpen, daarna brokkelt
het af). Dit noemen we mechanische verwering.
Chemische verwering: het oplossen van gesteente onder invloed van chemische
processen. Hierdoor kan een grot ontstaan in kalkgesteente.
Naast de mechanische verwering kan Erosie (uitschuren) plaatsvinden.
Erosie gebeurt doordat het afgebrokkelde gesteente gaat schuren over de aardkorst.
Dit kan op 4 verschillende manieren:
- Zwaartekracht, door zwaartekracht vallen keien naar beneden en schuren zo langs
de rotsen. Hierdoor gaat er weer een stukje rots weg.
- Gletsjer, dit is een ijstong die langzaam beweegt. Omdat er zoveel ijs in een gletsjer
zit kan het door het gewicht gaan bewegen. De stenen die onder de gletsjer liggen
schuren over de bodem door dat gewicht. Hierdoor wordt na duizenden jaren een dal
uitgesleten. Ook de inhammen in de zee in Noorwegen (fjorden) zijn zo gevormd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller daan_waninge. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now