Summary
Samenvatting Geschiedenis tijd van wereldoorlogen
- Course
- Level
Samenvatting van hoofdstuk 9, bovenbouw geschiedenis vwo
[Show more]
Seller
Follow
imkekeemers
Content preview
Geschiedenis hoofdstuk 9 Tijd van Wereldoorlogen9.1 Van eeuwwisseling naar wereldoorlog
Kenmerkende aspecten
-Het voeren van twee wereldoorlogen
-De crisis van het wereldkapitalisme
-Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
In de periode 1900-1914 streden Groot-Brittannië en Duitsland om de macht in Europa. De VS was
echter het modernste land. Europeanen vonden hier veel werk in de zware en lichte industrie. De
politieke banden tussen Europa en de Verenigde Staten waren minder hecht dan nu. De oorzaak
hiervoor was de Amerikaanse buitenlandse politiek van isolationisme. -> politiek waarbij een land
zich niet richt op aangelegenheden in andere landen, zonder zich van het buitenland af te keren.
West-Europa was nog steeds het economische en politieke centrum van de wereld. De Duitse
industrie groeide enorm in 1871. Duitsland wilde ook koloniën, en om dit te bereiken was een vloot
nodig. Willem II maakte zich sterk door de bouw van een moderne vloot. Hiermee begon de
wapenwedloop met Groot-Brittannië.
Als gevolg hiervan ging Groot-Brittannië op zoek naar een bondgenoot. Frankrijk en Groot-Brittannië
gingen een vriendschapsverdrag aan: de Entente Cordiale. -> Zodra Duitsland of een van hun
partners zou mobiliseren, zou Duitsland direct op twee fronten aangevallen worden. Frankrijk deed
mee omdat het wraakgevoelens koesterde (ze verloren de Frans-Duitse oorlog). In 1892 sloot
Frankrijk een bondgenootschap met Rusland, waardoor Duitsland geklemd zat tussen vijandige
naties. Langzaam groeide dit bondgenootschap uit tot de Triple Entente. Rusland was echter een
zwakke bondgenoot. Het had weinig wapens en was absoluut geen industriële grootmacht. Veel
Russen waren analfabeet en leefden op het platteland.
9.2 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
Kenmerkende aspecten:
-Het voeren van twee wereldoorlogen
-De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
-Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de
betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
In 1914 stonden twee bondgenootschappen tegenover elkaar: de Triple Entente en de Triple
Alliante. (Italië, Duitsland, Oostenrijk-Hongarije. De laatste twee werden ook wel de Centralen
genoemd). Bij de Triple Alliante was Oostenrijk-Hongarije de zwakke bondgenoot. Het was een
enorm uitgestrekt rijk met een oud staatshoofd.
Uit angst voor de Frans-Russische samenleving bereidde Duitsland zich voor op een mogelijke twee-
fronten oorlog. In 1906 was hiervoor het Von-Schlieffenplan uitgewerkt. Duitsland zou, voordat het
Russische leger was gemobiliseerd, eerst Frankrijk in een korte oorlog uitschakelen. Daarna zouden
ze Rusland verslaan.
De moordaanslag op 28-06-1914 in Sarajevo (Bosnië) op de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger was
eerst alleen een politieke rel. Oostenrijk arresteerde de dader, maar wees ook Servië aan als
verantwoordelijke. Achter Servië stond bondgenoot Rusland. Oostenrijk-Hongarije verklaarde Servië
op 29 juli de oorlog. Diplomaten probeerden de oorlog nog te voorkomen, maar ze hadden te weinig
tijd.
, Op 4 augustus trokken de Duitse legers België binnen. Het Von-Schlieffenplan trad in werking. Begin
september zaten de Duitsers al in Frankrijk. De opmars kwam tot stilstand in een loopgravenoorlog.
-In ruil voor beloften van land wisselde Italië in 1915 van bondgenootschap en nam tijdens het
verdere verloop van de oorlog het zuidelijke front van de Centralen voor zijn rekening.
Aan het begin van de oorlog was er op zee weinig te merken van de oorlog. Pas in 1917 kondigden
Duitsland een onbeperkte duikbotenoorlog af. Ook hinderden schepen van politiek-neutrale landen
zonken. Dit was de reden voor de Amerikanen om aan de oorlog deel te nemen. Hierdoor werd het
een echte wereldoorlog. De oorlog werd weliswaar in Europa uitgevochten, maar uit alle
werelddelen namen soldaten deel aan de strijd.
Het oostfront loste plotseling in het niets op toen Duitsland en Rusland in 1918 de Vrede van Brest-
Litovsk sloten. Op 11 november werd, na het noodgedwongen aftreden van de Duitse keizer, de
wapenstilstand gesloten.
9.3 De Russische revolutie en de Sovjet-Unie onder Stalin
Kenmerkende aspecten:
-Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme
-De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
Politici riepen in februari 1917 de revolutie in Rusland uit, de Februarirevolutie. Ze vormden een
voorlopige liberale regering onder leiding van Alexander Kerenski. Er ontstonden sovjets, een soort
volksraden. In maart werd de tsaar, Nicolaas II, tot aftreden gedwongen. Lenin presenteerde toen
aan de nieuwe regering zijn plannen. Deze werden niet geaccepteerd. Lenins aanhangers, de
bolsjewieken, pleegden een staatsgreep. Dit heet de Oktoberrevolutie.
Er was veel onrustigheid in Rusland. Om grip te krijgen op de bevolking, werd het geheime
politieapport van de tsaar omgevormd tot een gekiemde dienst, de Tsjeka. Vanaf 1918
terroriseerden ze de bevolking, in wat de Rode Terreur wordt genoemd.
Aan Duitsland had Lenin vrede beloofd. Dit gebeurde in maart 1918. Er was echter nog steeds
onrustigheid. De Witten (aanhangers van de Tsaar) vochten tegen het Rode leger, onder leiding van
Trotski. Pas na de overwinning van de bolsjewieken in 1921 werd de Unie van Socialistische Sovjet
Republieken uitgeroepen. (USSR)
Lenin introduceerde in 1921 nieuwe plannen om het land te verbeteren: De Nieuwe Economische
Politiek (NEP). Hij probeerde op deze manier om de bevolking te motiveren om mee te werken aan
de opbouw van een nieuwe samenleving. Hier slaagde hij in. Door de NEP verbeterde de
voedselsituatie en gingen arbeiders aan de slag.
Na Lenins dood in 1924 streed Trotski om de opvolging met een politieke nieuwkomer, Stalin. Stalin
had een sterk doel: de Sovjet-Unie zou binnen tien jaar de industriele achterstand op het westen
hebben ingehaald.
Hij startte het hervormingsproces in de landbouw. Met de afschaffing van de NEP en de collectivisatie
van de landbouw creëerde hij een arbeidsovereenkomst dat nodig was voor de opbouw van de
industrie. Dit gebeurde onder dwang van het Rode leger en de sovjets.
Goelag-archipel-> Systeem van straf- en werkkampen in de Sovjet-Unie.
Grote Terreur-> Periode van 1934 tot 1938, waarin tegenstanders van Stalin werden verbannen of
vermoord.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller imkekeemers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76462 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now