Alle stof voor het tentamen van ethiek en beroepsdillema's staan in deze samenvatting.
Succes met leren!
Met deze samenvatting heb ik een 6.8 gehaald, dit tentamen heeft open vragen.
Ethiek samenvatting
Bij een moreel dilemma moet je altijd waarden noemen!!! Dus waarden die in strijd zijn met elkaar.
Les 1
Leerdoelen les 1:
Basisbegrippen en vooronderstellingen moreel kijken en handelen.
o De betekenis van verantwoordelijk zijn voor de ander.
o Kennis nemen van de gedachten van de filosoof Levinas en de daaruit voortvloeiende
ethische grondslagen voor sociaal werk.
o Kennis van de begrippen vloeibare en vaste moderniteit en de morele aspecten daarvan.
o Eigen vooronderstellingen en waarden onder woorden brengen.
o Oog krijgen voor de morele implicaties van de eigen visie op cliënt en diens leefwereld
Voorbij het vanzelfsprekende:
o Filosofie als verwondering en als een zelfoefening van het denken, waarin niets meer
vanzelf spreekt.
o Verwondering over het alledaagse, over het vanzelfsprekende.
o Protocollen, procedures, resultaatafspraken en methodieken: vanzelfsprekend?
o Maar vragen bij het vanzelfsprekende kunnen leiden tot verwondering, verbazing,
irritatie,etc.
Voorbeelden:
o Mensen ‘moeten meer verantwoordelijkheid nemen’, wat voor een mens- en
maatschappijbeeld zit hier achter? Wat is eigenlijk verantwoordelijkheid? Heeft de mens
eigenlijk een vrije wil?
o ‘Respect voor privacy’, wat is privacy?, wat is respect?, ten koste van anderen?, is dat
rechtvaardig?, maar wat is eigenlijk rechtvaardigheid?
o Het zelfbeschikkingsrecht/autonomie is belangrijk, maar leidt dat tot een menswaardig
leven?, maar wat is menswaardig?
Het ‘nut’ van de filosofie:
o Filosofie als vaardigheid en als attitude: kritisch, systematisch nadenken.
o Filosofie als vragend, bevragend, ondervragend en bovenal doorvragend.
o Niet tevreden zijn met hoe iets op het eerste gezicht lijkt. Vragen stellen bij het
vanzelfsprekende, het voor de hand liggende.
o Om van ondoordachte meningen tot een doordacht idee te komen.
o Om te verwoorden, te bevragen en te kunnen verantwoorden van eigen opvattingen.
o Om na te denken over wie de mens is en hoe samen te leven? Wat is wenselijk? Wat is
waardevol?
Morele oordelen: een moreel oordeel is een waardering van menselijk gedrag aan de hand van
morele uitgangspunten.
1. Gaat over menselijk gedrag
2. Overstijgt het individuele (is veralgemeniseerbaar: het universaliteitsprincpe)
3. Is normatief (schrijft voor hoe het hoort)
, 4. Is gericht op het goede
5. Kan morele verontwaardiging veroorzaken
Begrippen:
o Waarden: op zichzelf nastrevenswaardige ervaringen, situaties en standen van zaken, of
eigenschappen van mensen, organisaties of van een samenleving als zodanig. Wanneer we
over waarden spreken, dan hebben we het over zaken die we goed vinden. Bijvoorbeeld
welzijn, autonomie, rechtvaardigheid en vrijheid.
o Normen: concrete gedragsregels of handelingsvoorschriften die aangeven wat wij in
bepaalde situaties behoren te doen of na te laten.
o Moraal: geheel van morele normen en waarden dat door een individu of binnen een groep,
instelling of cultuur als een belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd.
o Ethiek: wetenschappelijke of systematische studie van de moraal. In de ethiek gaat het niet in
de eerste plaats om het geven van een antwoord, maar meer om de verantwoording van het
antwoord. Welke afwegingen zijn van belang? Welke belangen, van wie, zijn hierbij
betrokken? Welke waarden spelen er een rol in?
Waar gaat het om:
o (H)erkennen van je normen en waarden
Van jezelf
Van je cliënten en hun leefwereld
o Welke blinde vlekken ermee gepaard gaan en hoe jij, en je cliënten, daardoor klem komen te
zitten.
o Dit kunnen zien en herkennen vanuit onze cultuur.
Zorg als moreel antwoord Levinas
Levinas: oog voor de ander:
o Ander met een hoofdletter: er is een verschil tussen mij en de Ander
o Het kwetsbare gelaat van de Ander roept mij op mijn verantwoordelijkheid te tonen. Het is
een moreel appel van de weduwe, de wees of de vreemdeling.
o Door de Ander besef ik dat mijn vrijheid en verantwoordelijkheid niet willekeurig zijn, maar
vorm krijgen door zijn oproep.
o De Ander toont het oneindige en het ethische.
De zin van het mens-zijn:
o De volle zin van het mens-zijn is het uitstijgen boven de zelfhandhaving. Ethiek is volgens
Levinas zijn voor de Ander.
o De Ander brengt de onrust in het bestaan. Het besef dat er iets niet goed is, ook al stelt het
recht van de ‘redelijke samenleving mij nog zozeer gerust.
o Oproep tot verantwoordelijkheid, er is een ethische relatie als je die verantwoordelijkheid
op je neemt.
o De Derde: we moeten afwegen wie we wel of niet helpen.
o Problematiek van de beul: geven we zorg aan de ander, dan ontnemen we deze aan een
‘derde’. Laten we de een toe, dan bezet deze het bed van een ander.
o Daarom schieten we in onze verantwoordelijkheid altijd tekort en zijn we hoe dan ook
schuldig tegenover de Ander.
, Het appel in de hulpverlening:
De aard van de hulpverleningsrelatie is niet:
o Eenrichtingsverkeer van een deskundige hulpverlener
o Louter toepassen van technieken
o Een puur persoonlijke verhouding
o Geen totale overgave door de hulpverlener
o Wel: omgaan met ethisch appel, met de werkelijkheidservaring van de ontmoeting met de
andere mens.
Bauman over de instrumentele rationaliteit in organisaties:
o Geïnspireerd door Levinas. Moraliteit openbaart zich als individuele verantwoordelijkheid
voor de Ander.
o Moreel gedrag, als antwoord op de Ander, wordt binnen organisaties al snel als subversief
gezien: verstoort ‘regels en procedures’.
o Adiaforisering: onverschillig maken voor de blik van de Ander
o Onderscheid:
o vaste moderniteit: stabiele structuren, bureaucratieën
o vloeibare moderniteit: neoliberaal tijdperk, marktmechanismen
o visie op de mens en op organisaties verandert
Vaste moderniteit kenmerken:
o Stabiele structuren: belang van planning, procedures en structuren
o Bureaucratie
o Efficiënt produceren: met zo min mogelijk middelen en mensen zo veel mogelijk bereiken
(instrumentele rationaliteit)
o Medewerkers aanpassen en inpassen als een ‘radertje in een machine’
o Wederzijdse loyaliteit: lifetime-employment (je opa die zijn hele leven bij Philips heeft
gewerkt bijvoorbeeld)
o Samen werken aan de vooruitgang: collectieve verantwoordelijkheid
Begeleiden: mensen opleiden, aan- en inpassen
Vaste moderniteit:
o Onverschillig makende mechanismen:
Creëren van functionele en hiërarchische structuren: afstand tot de Ander
Vrij zwevende verantwoordelijkheid: iets doen omdat je opdracht krijgt, en diegene
doet het ook weer voor …..
Het inspelen op het welbegrepen eigenbelang
Het vooropstellen van de instrumentele rationaliteit: vooral efficiënt, morele
vraagstukken doe je maar in je eigen tijd
De ontmenselijking van de Ander, door hem in bureaucratische termen uit te
drukken: ‘uitkeringsgerechtigde’, ‘medewerker’, ‘concurrent’.
Transformatie van morele gevoelens tot een incestueuze moraliteit: in plaats van oog
voor de Ander, oog voor je collega’s.
Zorgen dat de Ander niet gezien wordt, door afstand, tussenschotten etc.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonherder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
