Samenvatting HAVO - GESCHIEDENIS H5 t/m 10 en HC1 t/m 3 + begrippen
9 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
HAVO
Samenvatting H5 t/m 10 + HC 1 t/m 3 + KA + Begrippen
H5: Tijd van ontdekkers en hervormers
H6: Tijd van regenten en vorsten
H7: Tijd van pruiken en revoluties
H8: Tijd van burgers en stoommachines
H9: Tijd van wereldoorlogen
H10: Tijd van televisie en computers
HC1: Het Britse rijk
HC2: Dui...
HC1.1 – Het Britse rijk, Brits kolonialisme in Amerika Pilgrim Fathers: Groep Engelse
(1585-1833) calvinisten die in 1620 een kolonie
stichtte in Amerika
Welke Engelse koloniën in Amerika ontstonden.
In 1607 stichtten de Engelsen Virgina, hun eerste blijvende kolonie
Vestigingskoloniën: Kolonie die wordt
in Amerika. Hun tweede was New England (1620). In New England gebruikt voor permanente bewoning
probeerden de Pilgrim Fathers een nieuwe samenleving te stichten.
Zij zouden de basis hebben gelegd voor de democratie in de latere Tot slaafgemaakte: Slaaf
Verenigde Staten. Na 1660 kwamen er uiteindelijk dertien Engelse
koloniën aan de oostkust. Die in het noorden waren Driehoekshandel: Handel tussen
vestigingskoloniën, die in het zuiden bestonden voornamelijk uit Europa, Afrika en Amerika
plantages.
Royal African Company: Britse
handelscompagnie
Welke gevolgen de komst van Europeanen had voor de indianen.
Het kolonialisme was een ramp voor de inheemse bevolking. In
Noord-Amerika leefden minstens twee miljoen indianen, verdeeld over een groot aantal
volken. De eerste contacten met Europeanen waren vreedzaam en er ontstond handel. Maar
al snel braken er oorlogen uit. De indianen accepteerden niet dat kolonisten hun grond in
bezit namen. Geleidelijk werden de indianen teruggedrongen en gedecimeerd.
Hoe de Engelsen meededen aan de trans-Atlantische driehoekshandel.
In het Caribische gebied was Barbados vanaf 1627 de eerste Engelse kolonie. Hier leverde de
suikerproductie veel winst op. Op de suikerplantages werkten tot slaafgemaakten. De
Engelsen kochten deze mannen, vrouwen en kinderen in Afrika. De producten die zij
maakten werden weer verkocht in Europa. Zo was slavernij een belangrijk onderdeel van de
driehoekshandel. In 1672 gaf de Engelse regering het monopolie op de slavenhandel aan de
Royal African Company.
Hoe de Verenigde Staten van Amerika ontstonden.
In de 18e eeuw groeide de bevolking in de, sinds 1707 Britse, koloniën in Noord-Amerika
flink. De Amerikanen namen verlichte ideeën uit Europa over, zoals de volkssoevereiniteit.
Ze hadden eigen gekozen bestuurders, maar waren nog steeds Britse koloniën. Dit
betekende dat de Britten belasting konden heffen. Verzet hiertegen leidde tot een oorlog en
het ontstaan van de Verenigde Staten van Amerika in 1776.
Hoe de slavenhandel en slavernij werden afgeschaft.
In de 18e eeuw verzorgden Britten het grootste deel van de trans-Atlantische slavenhandel.
Aan het eind van die eeuw ontstond in Groot-Brittannië het abolitionisme, de beweging voor
de afschaffing van de slavernij. Hierdoor werd in 1807 de slavenhandel en in 1833 de
slavernij verboden in het Britse rijk. Dit leidde tot de economische neergang van de
plantagekoloniën. De noordelijke Amerikaanse staten schaften na 1787 de slavernij af en in 1807
werd ook de import van slaven verboden. In het zuiden bleef de slavernij bestaan.
,Toen in 1860 een abolitionist president werd, scheidden de Emancipatie: 1 Toekenning van gelijke
zuidelijke staten zich af. Dit leidde tot de Amerikaanse Burgeroorlog. kansen en rechten 2 Afschaffing van de
Deze werd in 1865 gewonnen door het noorden, waarna in het slavernij
zuiden emancipatie volgde.
East India Company: (EIC) Britse
Op welke manier ontwikkelden zich de Engelse koloniën in de handelscompagnie in Azië
Amerika’s (1585-1833)?
Verdrag van Allahabad: Verdrag
Eind zestiende eeuw verkenden de Engelsen Noord-Amerika als waardoor de EIC de macht kreeg in
eventuele kolonie om zich te vestigen. Protestantse Pilgrim Fathers Bengalen (1765)
stichtten een nederzetting in Plymouth in Massachusetts. In de
zeventiende eeuw groeiden de groep kolonisten in de Royal Navy: Britse marine
vestigingskoloniën aan de oostkust van Noord-Amerika. In het
zuiden van Amerika en in het Caribische gebied ontstonden Indian National Congress:
plantagekoloniën waar producten werden verbouwd voor de Nationalistische Partij India (vanaf
1885).
Europese markt. Dit leverde een belangrijke bijdrage aan de
driehoekshandel tussen Amerika, Europa en Afrika en de trans-
Atlantische slavenhandel.
HC1.2 – Het Britse rijk, Brits kolonialisme in India (1765-1885)
Hoe Brits-Indië ontstond.
Na de onafhankelijkheid van de VS breidde Groot-Brittannië zijn koloniale macht uit over
andere delen van de wereld, met name Brits-Indië. In 1600 hadden de Engelsen de East India
Company opgericht voor de handel met Azië. De EIC richtte zich op India, niet om te heersen
maar om handel te drijven. In 1756 viel een van de vorsten van Bengalen de Britten aan. De
oorlog werd in 1765 beëindigd met het verdrag van Allahabad. Door het verdrag van
Allahabad kreeg de EIC de macht in Bengalen. Dit was het begin van het Britse rijk in India.
Lange tijd regeerde de EIC in naam van de mogol, de islamitische keizer. Maar in 1857 koos
de mogol de kant van Indiase opstandelingen. Hierna kwam Brits-Indië onder direct gezag
van de Britse regering.
Hoe Brits-Indië werd bestuurd.
De Indiase bevolking werd uitgeperst door de EIC en inheemse belastinginners. Daarop
stelde de Britse regering een Brits bestuur in met een betrouwbaar ambtenarencorps.
De Britten beheersten hun rijk en beschermden hun handel met het leger en de Royal Navy.
Meestal accepteerden de Indiërs het Britse gezag, maar in 1857 was er een opstand tegen
Britse pogingen om India te verwestersen. De opstand werd neergeslagen en er veranderde
weinig.
Hoe het Indiase nationalisme opkwam.
Britse nationalisten vonden dat ze recht hadden op hun wereldrijk. Ze hadden een sterk
superioriteitsgevoel. Indiërs konden toetreden tot de koloniale ambtenarij, maar dit
gebeurde weinig. Om meer kansen te krijgen, stichtten hoogopgeleide verwesterde Indiërs
het Indian National Congress. Maar de Britten wilden niet op gelijke voet staan met Indiërs.
Hierdoor kwamen al voor de Eerste Wereldoorlog veel Indiërs in verzet.
,Hoe de economie van Brits-Indië zich ontwikkelde. Spinning Jenny: Eenvoudige
De heerschappij over India was voor de Britten voorval economisch spinmachine (vanaf 1764)
van belang.
Ze verdienden veel door belastingopbrengsten en aan plantages die Reform Bill: Wet die het kiesrecht
grondstoffen leverden aan de Britse industrie. Vanaf de jaren 1850 hervormde (1832)
werd de Indiase regio Assam de grootste theeleverancier ter
Factory Act: Wetten die arbeidszaken
wereld. regelden (vanaf 1833)
Waardoor werd India in de 19e eeuw de belangrijkste kolonie
binnen het Britse rijk (1765-1855)?
Na de onafhankelijkheid van Amerika verschoof de aandacht van het Britse Rijk naar India.
Sinds het begin van de 17e eeuw had de East India Company hier handelsposten van waaruit
zij handel dreven met de Mogol-vorsten. In de loop van de 18e eeuw breidde het Britse Rijk
haar macht uit: eerst onder leiding van de marine en het leger, maar later direct onder de
Britse regering. Dit gaf het Britse Rijk zowel politiek als militair aanzien maar leverde
economisch ook veel winst op.
HC1.3 – Het Britse rijk, Werkplaats van de wereld (1750-1900)
Welke sociaaleconomische ontwikkelingen plaatsvonden in Groot-Brittannië door de
industriële revolutie.
In de tweede helft van de 18e eeuw was in Groot-Brittannië de industriële revolutie
begonnen. Deze werd mogelijk gemaakt door machines die handarbeid vervingen, zoals de
Spinning Jenny en de stoommachine. Ook de bevolkingsgroei was een belangrijke oorzaak
van de industrialisatie. Hierdoor waren er meer arbeiders en meer consumenten.
Door de industrialisatie groeiden de steden en veranderde het handelskapitalisme in het
industrieel kapitalisme. Ondernemers kregen grote invloed in de samenleving en de politiek.
Hierbij hielp de Reform Bill die ervoor zorgde dat ondernemers in de steden meer inspraak
kregen en het mannenkiesrecht werd uitgebreid. Door de industrialisatie ontstond een grote
nieuwe klasse van industriearbeiders. Zij profiteerden niet van de stijgende welvaart.
Dit veranderde in de 19e eeuw. Toen kregen arbeiders ook meer rechten, bijvoorbeeld door
de Factory Act die de werkdag beperkte.
Hoe de industrialisatie het imperialisme bevorderde.
Door de industriële revolutie nam Groot-Brittannië een grote economische voorsprong op
de rest van de wereld. De industrialisatie werd bevorderd door het koloniale bezit. De
koloniën leverden grondstoffen en waren belangrijke afzetgebieden. De Britten investeerden
hun geld ook buiten het Britse rijk, zoals in leningen. Hierdoor werd Londen het financiële
hart van de wereld. De Britse overheid probeerde in de hele wereld handel te beschermen
en vrijheid voor Britse handelaren af te dwingen. Hierbij zetten ze het leger en de marine in,
ook buiten de koloniën. Na 1870 nam de voorsprong van Groot-Brittannië op andere
westerse landen af. Er kwam steeds meer concurrentie, vooral van de VS en Duitsland.
Welke rol speelden de koloniën in de sociaaleconomische ontwikkelingen in Groot-
Brittannië (1750-1900)?
Het bezit van koloniën vergrootte de economische voorsprong van het Verenigd Koninkrijk in
de achttiende en de negentiende eeuw. De Britten voerden handel over de hele wereld.
Dankzij het kapitaal dat zij vergaarden en de toegang tot ruwe grondstoffen ontstond er in
, de tweede helft van de achttiende eeuw een industriële revolutie. Republiek van Weimar: Duitse
Hoewel dit lijkt alsof het proces zich bliksemsnel voltrok, was dit in democratische republiek (1919-1933)
werkelijkheid maar een traag proces. Toch waren de gevolgen
groot en veranderde de samenleving van Groot-Brittannië hevig: Extremist: Iemand die tot het uiterste
een rijk dat kapitaal vergaarde door handel transformeerde in een gaat
rijk dat ruilgoederen op grote schaal produceerde. Van
Verdrag van Versailles: Vredesverdrag
handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme dus. waarmee de Eerste Wereldoorlog werd
afgesloten (1919)
HC2.1 – Duitsland in Europa, Interbellum en Tweede
Wereldoorlog (1918-1945) Dolkstootlegende: Onjuiste
complottheorie dat Duitsland de Eerste
Waardoor de Duitse democratie na de Eerste Wereldoorlog
Wereldoorlog niet had verloren, maar ten
wankel was. onder was gegaan door het verraad van
Na de Eerste Wereldoorlog ontstond de Republiek van Weimar. democratische leiders, socialistische
Duitsland werd een parlementaire democratie met de arbeiders en soldaten
sociaaldemocratische SDP als grootste partij.
Vanaf het begin werd de Duitse democratie bestreden door de Dawesplan: Plan met Amerikaanse
oude conservatieve elite en extremisten van links en rechts. In leningen aan Duitsland voor economisch
1919 tekende de Duitse regering het verdrag van Versailles. herstel (vanaf 1924)
Duitsland kreeg de schuld van de oorlog en moest
Volksgemeinschaft: Volksgemeenschap
herstelbetalingen doen. Conservatieven en rechtsextremisten
reageerden woedend. Er ontstond een complottheorie: de Paramilitair: Op militair lijkend
dolkstootlegende. Mede hierdoor verloren de democratische
partijen bij de verkiezingen in 1920 hun meerderheid. De Duitse Rijksdagbrand: Aangestoken brand van
economie leed onder de hoge herstelbetalingen. Toen de het Duitse parlementsgebouw ( 27
geallieerden zich realiseerden dat ze op deze manier hun geld niet februari 1933)
terugkregen, ontstond het Dawesplan.
Machtigingswet: Noodwet die de nazi’s
de absolute macht gaven en de
Hoe en waardoor de nazi’s aan de macht kwamen. democratie van de Republiek van Weimar
Duitsland werd hard getroffen door de economische crisis in de beëindigde (23 maart 1933)
jaren 1930. Hierdoor ontstond nieuwe politieke chaos. In 1932
werd de NSDAP van Adolf Hitler de grootste partij. Hitler wilde Nazificatie: De opbouw van de
Versailles ongedaan maken en van Duitsland een krachtige en nazidictatuur
welvarende volksgemeinschaft maken. Gesteund door propaganda
en paramilitair vertoon overtuigde Hitler veel Duitsers ervan dat hij de enige was die hun
land kon redden.
Hoe Nazi-Duitsland werd bestuurd.
In 1933 stak een communist de Rijksdag in brand. Volgens Hitler was de Rijksdagbrand het
sein voor een communistische revolutie. Om het gevaar te bestrijden voerde hij
noodmaatregelen in. Na verkiezingen dat jaar maakte hij met de Machtigingswet de weg vrij
voor de vestiging van een totalitaire dictatuur. De nazi’s begonnen met terreur en
propaganda aan een snelle nazificatie van de samenleving. Er kwamen concentratiekampen
voor tegenstanders en ongewensten en een geheime politie, de Gestapo.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chavellycorlushia. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.10. You're not tied to anything after your purchase.
