Hoofdstuk 7 De overheid voor ons allemaal -
7 . 1 Wat doet de overheid? -
De overheid.
De rijksoverheid regelt vanuit Den Haag zaken die voor het hele land van belang
zijn. De rijksoverheid wordt ook wel het Rijk genoemd. De ministers bedenken
maatregelen om ons land goed te besturen. De Tweede kamer moet de plannen van
de ministers goedkeuren en controleren. De Tweede Kamer wordt door de bevolking
gekozen. Op deze manier heb je als burger invloed op de plannen van de ministers.
De provincie.
Nederland is verdeeld in provincies. Het bestuur van elke provincie is ook een
overheidslaag. De provincie is verantwoordelijk voor de indeling van het grondgebied
van de provincie. De provincie bepaalt waar steden en dorpen mogen uitbreiden,
waar ruimte is voor natuur- en recreatiegebieden en waar een industrieterrein mag
komen. Ook bepaalt de provincie een deel van de infrastructuur, vooral de wegen
die dorpen en steden binnen de regio met elkaar verbinden.
De gemeente.
De gemeente regelt alles in je woonplaats. Ze is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor
jeugd- en ouderenzorg. Ook voor een paspoort, rijbewijs of bromfietscertificaat moet
je bij de gemeente zijn. Een gemeente wordt bestuurd door de burgemeester en
wethouders (B en W) De gemeenteraad wordt democratisch gekozen door de
inwoners van de gemeente. De gemeenteraad moet de plannen van B en W
goedkeuren en controleren.
De waterschappen.
Ook waterschappen behoren tot de overheid. Waterschappen beheren het water in
hun gebied. Ze zijn verantwoordelijk voor beveiliging tegen overstromingen en het
zuiveren van het afvalwater. De rijksoverheid wordt ook wel centrale overheid
genoemd. Het rijk neemt namelijk beslissingen die belangrijk zijn voor het hele land.
De gemeenten, provincies en waterschappen nemen beslissingen in bepaalde
gebieden van het land. Je noemt ze de lagere overheden.
Subsidie.
Een subsidie is een financiële bijdrage van de overheid om burgers en bedrijven te
steunen. Met subsidies stimuleert de overheid bepaald gedrag van burgers en
bedrijven. Zo kan de overheid een subsidie geven aan een bedrijf dat een
milieuvriendelijke productiemethode wil ontwikkelen of aan een sportclub.
Accijns.
De overheid kan producten extra belasten. Accijns is een bijzondere
verbruiksbelasting op bepaalde producten met als doel de prijs te verhogen en
daardoor het gebruik te verminderen. Denk maar accijns op benzine, alcohol en
tabak. Daarnaast geeft de overheid voorlichting over negatieve gevolgen van
bijvoorbeeld alcoholgebruik en roken. Ook is reclame voor tabaksproducten en
verkoop van tabak en alcohol aan jongeren onder de achttien verboden.
, 7 . 2 Sociale zekerheid -
Verzorgingsstaat.
De overheid heeft een minimumbedrag vastgesteld dat je nodig hebt om van te
leven. Dat noem je het sociaal minimum. Als je inkomen lager is, kun je een
aanvullende uitkering van de overheid krijgen. Bijvoorbeeld huurtoeslag om de huur
te kunnen betalen of zorgtoeslag om de zorgpremie te kunne betalen. Daarnaast
maakt de overheid gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs voor iedere burger
mogelijk. Vanwege al deze voorzieningen en mogelijke uitkeringen wordt Nederland
een verzorgingsstaat genoemd.
Sociale zekerheid.
De sociale zekerheid bestaat uit sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. Er
zijn twee soorten sociale verzekeringen.
• Werknemersverzekeringen: zijn alleen voor mensen die in loondienst werken
of gewerkt hebben. De belangrijkste is de WW voor werklozen.
• Volksverzekeringen: zijn sociale verzekeringen voor alle inwoners van
Nederland. De belangrijkste is de AOW voor ouderen.
Voor de sociale verzekeringen betalen werknemers en werkgevers premies. Bij
werknemers worden de premies op het brutoloon ingehouden.
Sociale voorzieningen zijn uitkeringen die de overheid betaald met geld uit de
belastingopbrengsten. Bekende sociale voorzieningen zijn de kinderbijslag en de
bijstand.
AOW (Algemene ouderdomswet).
Iedereen heeft vanaf een bepaalde leeftijd recht op een AOW-uitkering. De
leeftijdsgrens wordt geleidelijk verhoogd van 65 naar 67 jaar of ouder.
AOW-uitkering (bruto) per persoon per maand:
Alleenstaand €1.150
Gehuwd of samenwonend €750
7 . 3 Burgers, bedrijven en de overheid
Collectieve goederen.
Als burger van ons land mag je gebruikmaken van veel voorzieningen.
Voorzieningen die voor iedereen bestemd zijn en die geheel of gedeeltelijk door de
overheid betaald worden, noem je collectieve goederen. Voorbeelden hiervan zijn
uitkeringen, dijken, scholen en ziekenhuizen.
Redenen voor de overheid om hiervoor te zorgen:
• De overheid wil de kwaliteit in eigen hand houden.
• De overheid wil de voorzieningen betaalbaar houden voor iedereen.
De collectieve sector.
De collectieve sector is de overheid samen met instellingen die zorgen voor de
sociale zekerheid, zoals het UWV. De collectieve sector levert goederen en diensten
zonder daarmee winst te hoeven maken. Ze moeten natuurlijk wel uitkomen met het
geld dat ze krijgen voor hun taak.
Gemeentelijke inkomsten.
Om de uitgaven te kunnen betalen, heeft een gemeente inkomsten nodig. Een groot
deel van haar inkomsten krijgt de gemeente van het Rijk. Daarna zijn de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chavellycorlushia. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.