Summary
Samenvatting Maatschappijleer - hoofdstuk 5 - verzorgingsstaat
- Course
- Level
Samenvatting maatschappijleer hoofdstuk 5 vwo
[Show more]
Seller
Follow
rooswesselsboer
Content preview
Wat is een verzorgingsstaat?Nederland is een verzorgingsstaat = de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners
Welvaart -> de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vullen
Welzijn -> de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid
De solidariteitsgedachte staat hierin centraal = bereidheid om risico’s met elkaar te delen. Omdat er
bij jou ook iets kan gebeuren (bijvoorbeeld je baan kwijtraken), is er sprake van een collectief belang.
In een verzorgingsstaat levert de overheid collectieve goederen = goederen waarvan niemand
uitgesloten kan worden (dijken, bescherming door het leger)
De functies van een verzorgingsstaat:
Verzorgen -> hulp bij fysieke of psychische aandoening
Verzekeren -> het socialezekerheidsstelsel zorgt ervoor dat mensen verzekert zijn van een
inkomen bij werkeloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid
Verheffen -> de kans om talenten te ontplooien en zich te ontwikkelen, goed onderwijs zorgt
voor grotere kansen in de arbeidsmarkt.
Verbinden -> versterken van de sociale cohesie, deze binding tussen mensen is belangrijk
door het socialezekerheidsstelsel en om de sociale ongelijkheid te verkleinen.
In een verzorgingsstaat moet de overheid actief streven naar bepaalde
rechten (sociale grondrechten) -> voldoende werkgelegenheid, goed onderwijs etc..
plichten -> sollicitatieplicht, premies betalen etc..
Een verzorgingsstaat ligt ergens tussen de planeconomie (gelijkheid) en vrijemarkteconomie
(vrijheid). Je kan 3 typen verzorgingsstaten onderscheiden:
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat/Scandinavische model
o Flexibele arbeidsmarkt -> je verliest makkelijk je baan, maar vindt er ook gemakkelijk
een
o Sterke sociale zekerheid -> hoge uitkeringen
o Hoge collectieve lastendruk
Liberale verzorgingsstaat/Angelsaksische model
o Geen uitgebreide sociale zekerheid -> weinig belasting, weinig overheidsuitgave)
o Goed ondernemingsklimaat (flexibele arbeidsmarkt) -> gezondheidzorg, onderwijs
etc. zelf regelen
Corporatistische verzorgingsstaat
o Mengeling van bovenstaande twee
o De vrije markt voor beperkt door de collectieve sector en door samenwerking tussen
overheid, werkgeversorganisaties en vakbonden
o Sociale zekerheid hoog -> werknemers zijn goed beschermd
o Bescherming van het gezin is heel belangrijk
Hoe een verzorgingsstaat eruit ziet is geen vaststaand gegeven, via samenspraak tussen bevolking,
politici en wetenschappers krijgt hij vorm. Door internationale/politieke veranderingen kunnen er
altijd bijstellingen plaatsvinden.
, Ontstaan verzorgingsstaat
In de 19e eeuw was de rol van de overheid gebaseerd op liberale grondslag, Nederlands was een
nachtwakerstaat -> een staat waarin de overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de
openbare orde en veiligheid.
Er was een vrije markteconomie. De overheid hielp wel door wegen/kanalen aan te leggen, waardoor
handel makkelijker werd. Zwakkere werden geholpen door bijvoorbeeld de kerk/rijken mensen.
De keerzijde van deze vrijemarkteconomie waren lage lonen, lange werkdagen, kinderarbeid etc..
Een zorgplicht voor mensen die niet zelf in hun onderhoud kunnen voorzien, werd voor het eerst in
1854 de armenwet opgesteld. De Armenwet werd opgevolgd door andere sociale verzekeringen en
arbeid beschermende wetgeving -> Kinderwetje van Van Houten, ongevallenwet, invaliditeitswet,
werkloosheidsbesluit en de woningwet.
Deze wetten werden mede aangenomen, omdat er inzicht ontstond dat gezonde arbeiders beter
presteren dan ongezonde, oververmoeide werkers.
Politieke partijen hadden hun eigen overwegingen
Katholieken + protestanten -> wilde zwakkeren beschermen en zagen de
overheidsbemoeienissen als een aanvulling
Socialisten -> wilde betere leefomstandigheden, sterkere rechtspositie van arbeiders
Liberalen -> zagen arme arbeidersbuurten als een bedreiging van de bestaande orde
In de 20e eeuw ontstond er behoefte aan collectieve goederen en diensten (goede scholen, riolering,
etc..) Er ontstond een gemengde markteconomie waarin de overheid zich meer ging bemoeien.
De economische crisis in 1929 zorgde voor een enorme werkloosheid en armoede.
De overheid probeerde deze werkloosheid aan te pakken door minimale uitkeringen en
verschaffingsprojecten, deze werkloosheidsbestrijding was het begin van de toenemende interventie
door de overheid.
Na de oorlog werd sociale zekerheid een morele basis. Er is een principieel verschil -> sociale
verzekeringen golden eerst alleen voor werkenden, na de oorlog golden ze voor alle burgers.
Na de bevrijding in 1945, begon er een proces van wederopbouw. De coalitie (PvdA, KVP) sloten na
het invoeren van de loonpolitiek een compromis. Hierdoor ontstond er:
een nieuwe sociale wetgeving (PvdA) -> nieuwe werklozenwet, ziektewet
de oprichting van twee overlegorganisaties (KVP) -> stichting van de arbeid, sociaal
economische raad
in de jaren 50 en 60 bouwde de verzorgingsstaat uit. Doordat de vrije ondernemingsgewijze
productie intact bleef, accepteerde de liberale ook de verzorgingsstaat.
Uitbreiding van de sociale voorzieningen:
het aantal risico’s dat gedekt werd -> Eerst werden alleen werknemers gedekt, later kwamen
er collectieve regelingen voor iedereen
het aantal gerechtigden -> Later kregen dus ook niet-premie betalers een uitkering
het aantal sectoren -> Via subsidies, collectieve voorzieningen en verplichte regelingenging
de overheid op meer terreinen financiële steun verlenen.
Door de regelingen van de verzorgingsstaat werden mensen minder afhankelijk van de strakke
sociale kaders van kerk, gezin en sociale klasse
Enkele mijlpalen voor de uitbouw van de verzorgingsstaat -> AOW, vaccinatie bij baby’s,
bijstandswet, woningbouwverenigingen en het onderwijs
De politieke stromingen vinden:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rooswesselsboer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.71. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
58716 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now