Summary
Samenvatting alle VWO stof scheikunde 4/5/6 VWO
- Course
- Level
Deze samenvatting is gebaseerd op het boek NOVA van Malmberg, alle stof van leerjaar 4vwo tot en met 6vwo is in deze samenvatting verwerkt.
[Show more]
Seller
Follow
nielsschouten1
Content preview
SAMENVATTING ALLE STOF BIOLOGIE VWO1 VERTERING
1 Voedingstoffen
Eiwitten aminozuren | essentiële aminozuren zitten in voeding ook
| transport, cel communicatie, chemische reacties, bloedstolling, brandstof|
Koolhydraten (sachariden, energie/bouwstoffen) | te veel koolhydraten insuline
zet het om in glycogeen reservestof in lever/ spieren.
Vetten (brandstoffen/ bouwstoffen) onverzadigd/ verzadigd
Cholesterol is een vet dat je binnenkrijgt via voeding productie hormonen, gal en
vitamine D
Essentieel vetzuur = linolzuur
Water
Mineralen bouwstoffen maar ook om bloed te laten stollen of voor bvb neuronen
(anorganische stoffen)
Vitaminen processen in lichaam verlopen (organische stoffen)
2 Verteringstelsel
Darmkanaal vertering voedsel | enzymen breken grote moleculen af tot klein
verteringproducten opgenomen via cellen in darmwand.
Darmkanaal
-kring en lengtespieren afwisselen aan een ontspannen = darmperistaltiek (autonome
zenuwstelsel) voedsel wordt gemengd met verteringssappen en gekneed.
2 typen vertering
Chemische vertering
Mechanische vertering
Maag
- Eten opslaan doordat de kringspier uitgang afsluit maagsap (HCl) wordt
toegevoegd zodat bacteriën worden gedood
- Slijm zorgt ervoor dat maagsap epitheelcellen van maagwand aantast
Twaalfvingerige darm
- Eerste gedeelte van dunne darm
Lever
- Produceert gal (opgeslagen in galblaas) | gal= galkeurstoffen (afbraakproducten van
dode rode bloedcellen bruine kleur) en galzouten (verdelen grote vetdruppels in
kleine druppels, emulgeren)
Alvleesklier
- Produceert alvleessap
- In wand kliertjes die darmsap (bevat enzymen) afscheiden
,Vertering dieren
- Fagocytose eten opnemen in cel = intracellulaire vertering
- Amoeben en pantoffeldiertjes versmelten voedingsvacuolen met lysosomen waarin
verteringsenzymen zitten
Extracellulaire vertering= enzymen uitscheiden die voedseldeeltjes buiten de cel afbreken
3 chemische vertering
Verteringsenzymen= voedingstoffen afbreken tot losse bouwstenen. BINAS 82 E
Speekselafgifte= autonoom zenuwstelsel (prikkeling voedsel kan dit verhogen)
Speeksel
- Amylase, breekt deel van zetmeel in voedsel af tot maltose.
Gastrine= hormoon in maagwand dat productie maagsap regelt.
Pepsine= (positieve terugkoppeling) splitst eiwitmoleculen
Openen en sluiten maagportier is afhankelijk van pH in twaalfvingerige darm
Alvleessap
- Sectretine, stimuleert lever tot produceren van gal en alvleesklier tot secretie van
NaHCO3 het verhoogt BH zodat kringspier maagportier ontspant en zo kan
nieuwe zure voedselbrij twaalfvingerige darm in komen.
- Cholecystokinine, stimuleert galblaas tot afgifte gal en alvleesklier tot secretie van
enzymen
Darmsap
- In dunne darm wordt vertering voedingsstoffen voltooid
- Maltase, splitst maltosemolecuul in twee glucosemoleculen (zetmeel vertering
voltooid
- Sacharase verteert sacharose
- Lactase verteert lactose (melksuiker)
In dunne darm zijn eiwitten aminozuren en zetmeel glucose
4 resorptie
Dunne darm
- Voedingsstoffen opgenomen in bloed
- Veel plooien met uitstulpingen (genaamd darmvlokken of villi)
- Buitenste laag darmvlokken is het darmepitheel (hebben micro uitstulpingen
genaamd microvilli.
- Darmplooien groot oppervlak opname stoffen.
- Darmvlokken: bevatten bloedvaten en lymfevaten
, - Resorptie = opname stoffen via darmwand in het bloed en lymfe
Opname stoffen door darmepitheelcellen vindt plaats door diffusie via fosfolipiden, porie-
eiwitten of transporteiwitten (actief transport)
Water gaat door verschil in osmotische waarde water gaat via aquaporines van de
darmholte naar de darmepitheelcellen.
Poortader= alle haarvaten die samen komen bij een bloedvat bloed naar lever.
Dikke darm en endeldarm.
- Onverteerde voedselresten komen in dikke darm
- Resorberen resterende water in onverteerde voedselresten (tegen uitdroging)
- Mineralen resorberen
- Darmbacteriën leven hier = darmflora produceren enzymen voor vertering van
stoffen die niet door verteringsenzymen van de mens worden verteerd
- Cellulase = vertering cellulose
Endeldarm= hier worden onverteerde voedselresten verzameld | resorptie stoffen, zetpil
kan hier voordeel uithalen want het bloed uit deze haarvaten gaat niet naar de lever omdat
ze niet bij de poortader terecht komen.
Anus= afsluiting kringspier anus. Ontlasting bestaat uit onverteerde voedselresten, water en
zeer veel bacteriën.
Blindedarm= overgang van dunne darm naar dikke darm. (Uitstulping zit rudimentair orgaan
appendix) de appendix is ontstoken bij blindedarmontsteking niet blindedarm
2 TRANSPORT
1 transportsystemen
Geleedpotigen; open circulatie system (= buisvormig hart dat lichaamsvloeistof rond
organen laat bewegen.)
Andere dieren; bloedsomloop (= gesloten transportsysteem, bloed is gescheiden van de
andere lichaamsvloeistoffen.)
- Effectiever en over grotere afstanden transport dan bij open circulatiesysteem.
Enkelvoudige bloedsomloop= per omloop stroomt bloed een keer door het hart (vis)
Boezem (atrium); hier verzamelt bloed van organen naar het hart boezem pompt bloed
naar kamer (ventrikel)
Bij bloedvatenstelsel linkerhelft zie je rechts in de tekening
, Kleine bloedsomloop; vanuit longen stroomt bloed naar de linkerharthelft
Grote bloedsomloop; linkerharthelft pompt bloed door alle organen en weer terug naar
rechterharthelft.
Omloop in mens= bloed twee keer dor het hart dubbele bloedsomloop (hogere druk kan
worden bereikt met als gevolg homeostase)
Ovale venster= opening tussen rechter en linker boezem voor de geboorte
2 Het hart
Delen hart
-harttussenwand; scheidt beide kanten
-rechterboezem bloed uit lichaam komt hart binnen via onderste en bovenste holle ader
-rechterkamer naar longslagader
-linkerboezem bloed uit longen
-linkerkamer bloed naar aorta organen
Werking hart
3 fasen samentrekking, ontspanning (hartspierweefsel) hartpauze.
Systole= samentrekken hartspierweefstel
Diastole= ontspanning
Tijdens systole van kamers vindt in boezems diastole plaats.
Druk in kamers hoger dan in aorta en longslagaders worden halvemaanvormige kleppen
opengedrukt bloed in aorta en longslagaders gepompt hartpauze (boezems en kamers
ontspannen)
Hartslagfrequentie samentrekking hartspierweefsel wordt veroorzaakt door impulsen die
ontstaan in wand rechterboezem= sinusknoop.
Sinusknoop= impulsen worden naar spierweefsel in wand boezems geleid systole in
boezems.
AV-knoop= tussen rechterboezem en rechterkamer (neemt impulsgeleiding over)
Vanuit AV-knoop loopt bundel van his door de harttussenwand in de richting van de punt
van beide kamers
Via bundel van his bereiken bundel van his de impulsen de punt van het hart.
Door geleiding van impulsen in de wand van de kamers ontstaat systole van de kamers.
Elektrocardiogram= impulsgeleiding in het hart BINAS-tabel 84D2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nielsschouten1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83822 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now