In dit document worden de volgende boeken uitgewerkt:
Birk - Jaap Robben (niveau 3)
Karel ende Elegast - onbekend (niveau 3)
Reinaert de Vos - Willem die Madocke maecte (niveau 3)
Warenar - P.C. Hooft (niveau 4)
Liefde als dat het is - Marijke Schermer (niveau 4)
Efter - Hanna Bervoets (n...
De morgen loeit weer aan: roman - Tip Marugg (niveau 5) 45
Het leven uit een dag - A.F.Th. van der Heijden (niveau 4) 50
Nooit meer slapen - Willem Frederik Hermans (niveau 4) 56
Tirza - Arnon Grunberg (niveau 4) 64
,Birk - Jaap Robben (niveau 3)
Inspiratie boek: krantenstukje (jongetje ging zwemmen in zee, vader ging hem redden en
verdronk zelf) en voorval in bejaardentehuis (Hij deed spelletjes met dementerenden, een
dame legde haar hand op Jaaps been en zei dat hij mooie benen had en of hij al een
vriendinnetje had. Dat triggerde hem stel het is je moeder die niet meer weet wie jij bent).
Personages
● Mikael Hammerman = round-character. Mikaels vader noemt hem ‘schijtertje’ want hij
is bangeig, gaat niet naar school (thuisles) en heeft geen vriendjes, als Birk
doodgaat, heeft hij geen rolmodel meer. Vindt meeuwen eerst stom, later leuk.
● Karl (beetje vaderfiguur, samen bespreken etc. Had wat met Augusta) +Ingmar (heeft
vriendin - gezonde relatie in tegenstelling tot Mikael en zijn moeder) = stereotypen
● Birk Hammerman - Door Mikaels herinneringen aan Birk krijg je beeld van hem -
vrijbuiter die gezin isoleert door huis op eiland te kopen, hij moet niets hebben van
gezag en gaat tot ergernis van Dora zijn eigen gang. Goed contact met zoon.
Dora Hammerman (jaloers als Mikael niet in haar buurt is, gebruikt Mikael’s schuld
als machtsmiddel - verdriet - draait beetje door) + Brigitte + Pernille = flat-characters
Perspectief: ik (belevend, Mikael in deel 3, andere delen zijn achteraf verteld).
Opbouw: de roman bestaat uit drie delen, 1e (9 jaar) 20 hoofdstukken, zes volgende jaren
in 8 pagina’s (tijdverdichting) en 3e deel (15 jaar) 55 hoofdstukken. Vertelde tijd is zes jaar.
Chronologisch, wel met herinneringen aan Birk.
Naam eiland niet vermeldt, maar volgens uitgever ergens tussen Schotland en Noorwegen.
Het eiland staat symbool voor het sociale isolement waarin de drie bewoners verkeren (ze
leven goedkoop - niet in luxe). (Sfeer nog tragischer, alleen)
(Heden - onbestemd. In medias res. Versnelling (1-9-11-15). Open plek (weet niet wat er met
pa is gebeurd). Brigitta en Ingmar zijn symbool van buitenwereld, brengen boodschappen,
dat maakt het realistischer. Genre is psychologische roman. Er is één verhaallijn.
Titelverklaring: Birk is de vader die verdrinkt in het boek en om deze gebeurtenis van deze
persoon draait het boek, vandaar de titel ‘Birk’. (er is geen motto)
Het thema is in één zin de ongeoorloofde situatie tussen ouder (moeder) en kind, van
onschuldig naar ongezond. Eerst is de moeder bang Mikael te verliezen (hij mag niet naar
Tramsund bv.), later maakt ze zich mooi voor hem, ze wil dat hij op zijn vader lijkt, ze wordt
schaamtelozer en vertoont claimgedrag, ze slaapt naast hem, wordt intiemer en ze noemt
hem Birk dan vlucht Mikael.
Motieven die het thema ondersteunen zijn isolement (klein eiland - drie huizen - Dora’s
gedrag wordt dus niet gecorrigeerd), schuld (Mikael voelt zich schuldig aan de dood van zijn
vader, hij zoekt ook ‘sorrycadeautjes’ voor zijn moeder en rouwverwerking (ze kunnen elkaar
niet troosten, in Mikaels fantasie ziet hij zijn vader in een miniversie, Dora blijft hopen en
projecteert daarna haar gevoelens op Mikael). (Ook nog: meeuw - sluit hij op, ook eenzaam,
zijn vader hield van meeuwen/’luchtzeilers’, puberteit, verdriet, onmacht, jaloezie.)
Schrijfstijl: Aan de stijl van de schrijver zie je ook dat hij theatermaker is, omschrijvingen
leven een filmisch beeld. Beklemmende sfeer door korte dialogen. Mikael geeft vaak
ontwijkende antwoorden. Soms dichterlijke taal. Gewoon helder en duidelijk vaak.
,Samenvatting
Deel I (9 jaar)
Het boek begint met de dood van Mikaels vader, Birk. Mikael komt alleen terug thuis en
vertelt zijn moeder dat zijn vader is ‘weggezwommen’. Ze gaan hem zoeken met buurman
Karl. Laten worden ze ondervraagd door de kustwacht, Mikael vindt het niet leuk dat ze doen
alsof hij dood is. Aan de andere kant van het eiland is nog het huis van mevrouw Augusta
Pernille (is dood, had wat met Karl). (Zijn vader haalde er wel eens een sorrycadeautje,
Mikael stuurt flessenpost en ziet zijn vader in een miniversie.) Dan vraagt Mikael aan Karl of
hij zijn rode bal heeft gezien, ziet zijn minivader weer. (Hij kreeg van zijn vader thuisles - nu
moeder, Karl geeft Mikael een nieuwe rode bal). Mikael liegt tegen zijn moeder over dat hij
zijn rode bal niet kwijt is. 11 dagen na de vermissing komt Brigitta boodschappenman
bestellingen brengen. Mikaels moeder is boos als hij zegt dat hij voer voor de palingen is.
Nadat ze hem heeft weggejaagd roept ze dat haar man dood is. Dan biecht Mikael op dat
hij vanaf de rotsen zijn bal is gesprongen in zee. Door de stroming dreef hij steeds verder
weg en zijn vader was hem achterna gegaan. Zijn moeder sluit hem twee dagen op en ze
noemt alleen nog Birk (geen papa) en laat Mikael voelen alsof het zijn schuld is.
Deel II
Mikeals moeder kookt nog steeds voor drie, ze leven zwijgend naast elkaar. Mikael mag niet
mee met Karl naar Tramsund van zijn moeder. (12 jaar - puberteit). Zijn huiswerk verbrandt -
hij schrijft brief naar onderwijsdienst en doet alsof zijn moeder dood is (15 jaar).
Deel III
Karl vraagt of Mikael vaker wil helpen. Mikael vindt sigaretten in Augusta’s huis. Dan ontdekt
hij een broedende meeuw, Karl vraagt opnieuw of Mikael meewil naar ‘vrouwenstad’ (hij gaat
naar hoeren dus vandaar). Mikael rookt en merkt dat hij volwassen wordt, lijkt op zijn vader.
Brigitta komt met zoon Ingmar boodschappen brengen. Meeuw heeft ei uitgebroed en Mikael
voert hem en probeer te temmen. Dan komt Mikaels moeder naast hem slapen. Zijn moeder
lijkt niet meer te rouwen en maakt van Birks Mikaels kleren. (snor weg, plassen terwijl hij
kijkt - Mikael boos - mee naar Tramsund - thuis biedt hij excuses aan - hij moet zijn moeder
Dora noemen. Hij gaat weer naar meeuwtje. Karl laat zijn haren knippen door Dora,
waardoor Mikael zich buitengesloten voelt. Dora gaat naakt naar Mikael en dwingt hem om
haar haar te kammen. Karl intiemer. Als Dora meeuw ontdekt wil ze het huis verbranden.
Karl spreekt met Dora af bijna seks - dan gooit Mikael steen. Mikael draagt vaders kleren
maar nog te groot - wordt vetgemest. Karl komt weer maar Dora doet alsof ze hem niet kent.
Volgende dag stelt Ingmar zijn vriendin Mikaella voor. Dora vernielt Mikael zijn kinderspullen.
Dora wordt handtastelijk tegen Mikael doet alsof Birk is. Mikael vlucht. Dora verbrandt weer
zijn spullen. Mikael laat de meeuwen los uit angst dat ze dat ook verbrand. (hij vind een
gehavend meeuwtje dat door uitgehongerde moeder is gedood en opgegeten en sluit zich
met de dode vogel op in een kast en besluit er nooit meer uit te komen). Hij denkt aan zijn
vader die weer tevoorschijn komt en vraagt hem of hij met hem van leven heeft geruild
Thema in een zin: ieder op zich is eenzaam op een afgelegen eiland (realisme).
Mening in het kort: origineel, maar niet echt spannend en een beetje apart.
, Karel ende Elegast - onbekend (niveau 3)
Personages
● Karel de Grote/Adelbrecht: erg gelovig en gehoorzaam/trouw aan God. In 1e stukje
geeft engel hem 3 (heilig getal) keer advies. Hij wil niet stelen, dat is slecht, maar als
engel 3e keer vraagt moet het wel een teken van God zijn en gaat hij stelen. Hij zegt
dat hij niet ongehoorzaam wil zijn aan God, al vindt hij het een zonderbaar gebod.
Ook is hij dapper (in de ontmoeting met Elegast in het donkere bos, was hij niet
bang) en machtig, hij is rijk, koning/keizer en heeft land
● Elegast: ook dapper (ging duel aan met Eggerik). Hij is trouw, ook al is hij uit zijn land
verdreven hij blijft trouw aan koning. ook trouw aan vrouw eggerik die zijn vrouw
wordt. Ook vriendelijk, steelt niet van armen, zorgzaam over Karel en wil buit delen.
● Eggerik van Eggermonde: hebzuchtig, wil spullen behouden, ontrouw, hij heeft Karel
verraden en is ontrouw aan zijn vrouw (houdt dingen achter). Hij is agressief/
gemeen; slaat zijn vrouw en wenst keizer dood toe, pijnigt mensen zoveel hij kan.
● Vrouw van Eggerik: onwetend, ze weet niet waarom haar man opeens schrok van
een geluid, hij at, sliep en vertelde weinig. Ze smeekte hem om duidelijkheid. Moedig
ze verhinderde Eggerik toen hij zijn zwaard wilde trekken en is trouw aan haar broer
Karel die Eggerik dood wou, ze hertrouwde met Elegast en bleef hem altijd trouw.
Opmerking: Karel de Grote krijgt inzicht dat hij Elegast te zwaar heeft bestraft en door
stelen kwam hij tot conclusie dat Eggerik hem wou vermoorden (is engel dankbaar). Elegast
ook nieuw inzicht, eerst was hij arm en stal hij, nu had hij goede daden verricht en vroeg hij
van God geen rechten en rijkdom meer, maar dat hij voor de Keizer met Eggerik mocht
vechten en zijn riddereer mocht behouden, leefde nog lang en gelukkig. Conclusie voor
beiden: rijkdom en macht niet belangrijkste in leven,
Geschiedenis: Chanson de geste in middeleeuwse literatuur populair episch genre waarin
historische personen hoofdrol spelen - ridderroman, past in Karelepiek (genre) met Karel.
Koningscyclus bestaat uit verhalen waarin Karel wordt afgeschilderd als degene die met
Gods hulp, orde en recht op aarde vestigt en handhaaft. In andere verhalen ligt nadruk op
opstandige vazal die terecht in opstand komt tegen onrechtvaardige leenheer. Karel vaak als
held afgebeeld. (vazal in opstand niet in karel en elegast) Middeleeuwen: theocentrisch (god
wereldbeeld, motto - memento mori, ridderlijk (vooral voor adel), burgerlijk). Publiek is
onbekend (voor 12 jaar leuk (Elegast praat met dieren), 16 saai en volwassenen lezen
eroverheen - leuk jeugdboek (hoe gedragen ontrouw en trouw etc. opvoedkundig).
Feodaliteit hierin te herkennen, middeleeuws: mondeling verteld, religie rol, bevat wijze les:
trouw aan God blijven. Voorhoofs, want wel fictie maar minder dan in hoofs (Karel is echt
bv., trouw aan koning/God, ridder: moed, positie vrouw niet echt (in hoofs is dat meer).
Thema: (on)trouw (religie toen grote rol - gehoorzaam aan god en aan koning)
Motieven: machtsverhoudingen (koning Karel, onderdaan Elegast), verraad (Eggerik
aanslag op Karel), geloof in God (Karel volgt Gods wil en bid veel), ridderlijkheid (Karel dood
ridder niet na kapot zwaard, anders laf, Elegast steelt alleen van rijken, Elegast wil eervol
winnen dus Eggerik mag na val nog op paard stappen) en bijgeloof (Elegast toverkruid -
mensen laten slapen, Karel denkt dat zwarte ridder duivel is, ze geloofden dat God
schuldige zou doden).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller katiekorporaal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.48. You're not tied to anything after your purchase.
