Summary
Samenvatting examen #SociaalWerk januari 2022
- Course
- Institution
Samenvatting voor het examen inleiding tot het sociaal werk voor januari 2022. Sociaal werk aan Howest, Brugge.
[Show more]
Seller
Follow
jelskegoossens
Content preview
#SociaalWerk Jelske Goossens1. Sociaal werk definiëren
1. Een eerste beeld: de sociaalwerkboom (Verzelen)
Sociale werkboom is een tool (metafoor) om een beeld te schetsen hoe sociaal werk eruit ziet
- Wortels: geschiedenis (historische wortels)
die voor alle vormen van sociaal werk
dezelfde zijn
- Stam: beeld voor de grootste gemene
deler tussen alle vormen van sociaal werk
Methodieken, theorieën, normatieve
kaders
Wat sociaal werk IS
- Takken: symbool voor de verschillende
specialismen in het sociaal werk
- Kruin: de verschillende afstudeerrichtingen
die aparte beroepsgroepen vormen
- Bos: andere specialisaties die samenwerken met SW: logopedie, psychologie, sociologie,
verpleegkundige
Net zoals een boom verandert door weeromstandigheden, verandert sociaal werk door de
veranderingen in de maatschappij.
Eerste veranderingen in de kruin door nieuwe dynamieken in samenleving, maatschappelijke
evoluties (opwarming van de aarde, corona, vluchtelingencrisis..)
2. Sociaal werken definiëren
Moeilijk om te definiëren, want sociaal werk verandert steeds
Sociaal werk is een sociaal construct: een activiteit die het product is van hoe we in bepaalde
tijd in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken. Sociaal werk
krijgt vorm in de praktijk
Gevormd door context van samenleving:
Vluchtelingencrisis: meer voorzieningen om deze mensen te helpen
Verzorgingsstaat: diverse organisaties die binnen deze staat vorm krijgen
Definitie van 2000: kritieken
Definitie van 2001: belang voor sociale rechtvaardigheid en mensenrechten MAAR…
De definitie is vooral ingericht voor Westerse landen door nadruk op individuele rechten,
fundamenteel belang van stabiliteit en gebrek aan erkenning voor collectieve rechten
Geen aandacht voor indigenous knowledge: inheems en lokale vormen van kennis die specifiek zijn
voor een bepaald land/volk/regio – zij ondervonden veel extreem negatieve effecten en gruwelijke
gevolgen van de opgedrongen westerse sociaal werk modellen
Definitie werd veranderd: in 2014 nieuwe definitie
,#SociaalWerk Jelske Goossens
3. De huidige globale definitie van sociaal werk
uitgelicht
Sociaal werk is een praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering
en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van
sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor
diversiteit staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale
wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal
werk mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te
bevorderen.
Bovenstaande definitie kan naargelang de nationale en/of regionale situatie toegelicht,
gespecificeerd en uitgebreid worden
Globale definitie, niet internationaal want globaal verwijst meer naar volkeren findigenous people en
communities. Nationaal verwijst teveel naar natie/staten-opvatting (de nazi’s bijvoorbeeld)
1. Praktijk gebaseerd beroep
2. Academische discipline
3. Sociale verandering, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen
4. Mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, selectieve verantwoordelijkheid, respect voor
diversiteit
5. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën
6. Levensuitdagingen en problemen aanpakken en welzijn bevorderen
Sociaal werk als praktijkgebaseerd beroep
Nadruk op de verscheidenheid van sociaal werk: veel organisaties en veel functies
Niet-exclusief voor deskundigen: in de praktijk: beroepskrachten vrijwilligers en geëngageerde
burgers. Niet om het even wie kan zich sociaal werker noemen, maar onrecht om te stellen dat je
hiervoor een diploma nodig hebt
DIA:
Praktijk gebaseerd: een begrip dat verwijst naar wat er dagdagelijks gebeurd op het werkveld. Het is
de tegenstelling of alternatief voor ‘evidence based’ (zie verder)
Beroep: wie zich sociaal werker wil noemen moet ook beschikken over een diploma. Toch is sociaal
werk veel meer dan enkel dat en kunnen we het breder bekijken:
- Sociaal werk is niet enkel een beroep, maar ook een omschreven soort werk dat tot doel
heeft dat mensen te ondersteunen in een complexe samenleving en ervoor te zorgen dat
iedereen, vooral wie daarvoor slecht is toegerust als gevolg van beperkingen van allerlei
aard, op een voor hemzelf en voor de samenleving acceptabele manier kan leven
- Een te letterlijke interpretatie zorgt voor een te vermijden scheidingslijn tussen deskundigen
(met diploma) en niet-deskundigen
Zijn professionals met een ander diploma dan minder sociaal werker?
Wat met vrijwilligers en burgerinitiatieven waar er geen professionals werken?
Sociaal werk als academische discipline
DIA
Sociaal werk is een studiegebied aan zowel:
,#SociaalWerk Jelske Goossens
- Hogeschool (bachelor), sterk op praktijk gerichte opleiding
Ontstaan vanuit 2 sporen in begin 20 ste eeuw:
Arbeidersbewegingen
Nasleep eerste wereldoorlog
- Universiteit (master, pas sinds 2005). Wetenschappelijke basis in functie van een sterke
praktijkgerichtheid
Kritische noot: Sinds enige tijd kent het evidence based werken een opmars binnen de sector.
Dat wil zeggen: een werkwijze gebaseerd op onderzoeksresultaten. Soms, vanuit beleid, nog strikter
toegepast: Sociaal-agogische activiteiten mogen enkel uitgevoerd worden als hun doeltreffendheid
door onderzoek is bewezen. Deze evolutie werd door sommigen op gejuich onthaald, door anderen
net verworpen.
Sociaal werk bevordert sociale verandering en ontwikkeling, sociale
cohesie, empowerment en bevrijding van mensen
Sociale verandering: sociaal werkers kijken bij hun interventies steeds naar de sociale context en de
verbondenheid tussen verschillende niveaus in die context (micro, mexo, macro)
- Staat nu nadrukkelijk in de globale definitie van het sociaal werk. In de vorige editie (2001)
lag de focus te veel op het individu en de individuele benadering = veel kritiek
- Sociaal werkers moeten engagement opnemen om structurele oorzaken van sociale
problemen aan te pakken
Voorbeeld: structureel tekort aan sociale huisvesting, discriminatie op de arbeidsmarkt
Sociale cohesie: bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het sociaal weefsel in de samenleving
- Gericht op het bevorderen van de sociale kwaliteit van samenleven en samenleving
- Proberen om iedereen in te bedden en te verbinden met de samenleving en dat op zoveel
mogelijk fronten
Voorbeeld: buurtproject opstarten rond ecologie, project kunst bij buren
Empowerment: proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep
krijgen op de eigen situaties en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het
aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie
- Is een paradigma voor het sociaal werk: het is het richtinggevend denk- en handelingskader,
niet enkel een theoretisch kader of methodiek
- Positieve waardenoriëntatie: sociaal werkers gaan op zoek naar de krachten en
mogelijkheden van mensen ipv nadruk te leggen op problemen
- Multilevel construct:
Individueel-psychologisch niveau (micro)
Organisatioinele niveau (meso)
Gemeenschapsniveau (macro)
Het is belangrijk dat sociaal werkers sociale problemen benaderen als een samenspel van
factoren op die drie niveaus. Voor:
- Blaming the victim
- Blaming the system
De onderlinge interdependentie tussen de verschillende niveaus die een rol spelen bij
sociale problemen zorgt ervoor dat ze ook op verschillende niveaus aangepakt kunnen
en moeten worden
, #SociaalWerk Jelske Goossens
Open-ended construct: een continue variabele: empowermentproces evolueert door de tijd op een
herhalende manier – het is geen kwestie van wel of geen empowerment te hebben maar een
bepaalde gradatie (proces waarvan de uitkomst onmogelijk op voorhand kan vastliggen)
Bevrijding van mensen: structurele belemmeringen die behoud ongelijkheid, discriminatie, uitbuiting
en onderdrukking ondersteunen via strategieën aan te pakken
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in het
sociaal werk
Sociaal werk is geen neutrale of waardenvrije praktijk:
- Een normatieve praktijk: uitgangspunten zijn richtinggevend als referentie- en
handelingskader
- Morele waarden (maatschappelijke, organisationele en persoonlijke)
- Voortdurend reflecteren over ‘Wat is goed sociaal werk’?
Sociale rechtvaardigheid en mensenrechten
Mensenrechten zijn een middel om het ultieme doel, meer sociale rechtvaardigheid, te bereiken. In
die zin zijn ze een referentiekader voor het sociaal werk
1948: UVRM: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (VN)
- VN omschrijven hierin de basisrechten van alle mensen
Burgerlijke/politieke rechten (1e generatie mensenrechten): recht op vrije meningsuiting,
recht om te stemmen
Economische, sociale en culturele rechten (2 de generatie mensenrechten): recht op
arbeid, recht op onderwijs
Collectieve of solidariteitsrechten (3de generatie mensenrechten): recht op een gezond
milieu, recht op intergenerationele rechtvaardigheid
- Internationaal document
- Gemeenschappelijke normen/erkennen rechten geaccepteerd door wereldgemeenschap
- Intentieverklaring: ondertekenen = voornemen om na te komen, maar niet afdwingbaar.
Enkel afdwingbaar wanneer overheid deze verankeren op verschillende beleidsdomeinen
UVRM krijgt zijn vertaling in Belgische wetgeving door:
- Oprichten van OCMW-WET (1976)
Artikel 1 van de OCMW-wet: elk persoon heeft recht op maatschappelijke
dienstverlening. Deze heeft het doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te
leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Er worden Openbare Centra
voor Maatschappelijk Welzijn opgericht die, onder de door deze wet bepaalde
voorwaarden, tot opdracht hebben deze dienstverlening te verzekeren
OCMW verbindt zich ertoe iedereen in staat te stellen een leven te leiden dat
beantwoordt aan de menselijke waardigheid uit het UVRM = door dit recht op
maatschappelijke dienstverlening wettelijk te verankeren wordt dit WEL afdwingbaar
Menswaardig leven = subjectief recht (sociaal werker vult zelf in wat dit is)
- De ‘sociale grondrechten’ (artikel 23 en 24) in de Belgische grondwet
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jelskegoossens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now